Φίνος Φιλμ: Εβδομήντα χρόνια (α΄ μέρος)

Από τον Ιάσωνα Τριανταφυλλίδη

Όταν τον Μάρτιο του 1943 βγήκε στους κινηματογράφους η πρώτη ταινία μιας καινούργιας εταιρείας που ονομαζόταν Φίνος Φίλμ με τον τίτλο “Η Φωνή της καρδιάς” σίγουρα κανείς δεν περίμενε ακόμα και στα πιο τρελά όνειρά του αυτό που θα ακολουθούσε. 

Ο κινηματογράφος έτσι και αλλιώς δε ήταν παρά 48 ετών και ο ελληνικός κινηματογράφος σε επίπεδο ανάπτυξης, βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα. Δεν υπήρχε όχι βίντεο ή dvd, δεν υπήρχε καν η τηλεόραση. Οι ταινίες στο εξωτερικό – για την Ελλάδα δεν μιλάμε σοβαρά για τέτοιο θέμα-, γυρίζονταν, προβάλλονταν και εκεί τελείωνε και η όποια καριέρα τους. Ο κινηματογράφος ήταν ένα μέσον ψυχαγωγίας το οποίο όμως ήταν αρκετά ακριβό και στην Ελλάδα μέχρι τότε ελάχιστες περιπτώσεις είχαν θεωρηθεί στοιχειωδώς σοβαρές – θα πούμε γι΄ αυτές σε κάποιο άλλο σημείωμά μας…

Η “Φωνή της Καρδιάς” έκανε πρεμιέρα τον Μάρτη του 1943 και διέθετε ένα μεγάλο επιτελείο ηθοποιών, γνωστών από το θέατρο σαν τον Αιμίλιο Βεάκη, τον Δημήτρη Χορν, τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, τον Αλέκο Λειβαδίτη, τη Νίτσα Τσαγανέα, μια νέα ενζενί που την έλεγαν Καίτη Πάνου και ένα μικρό κοριτσάκι ούτε 10 ετών που στους παλιούς τίτλους της ταινίας αναφερόταν ως “και η μικρή Σμάρω” – αργότερα μπήκε στους τίτλους το ψευδώνυμό της Σμαρούλα Γιούλη – και την είχε σκηνοθετήσει ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος που είχε γράψει και το σενάριο και έκοψε συνολικά 102.237 εισητήρια στην πρώτη προβολή της στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν μια παραγωγή του Φιλοποίμενος Φίνου και ενός φίλου και συνεργάτη του, του Γιώργου Καββουκίδη. Η πρεμιέρα ήταν κάτι σαν αντιστασιακό γεγονός – παρόλο που η ιστορία της ταινίας δεν ήταν παρά μια απλή συναισθηματική ιστορία – με τους θεατές να κάνουν λαμπαδηδρομία με αναμμένες εφημερίδες στο κέντρο της Αθήνας.

Η επιτυχία έπεισε τον Φίνο ότι ήταν καλό το ξεκίνημα αλλά η αλήθεια είναι πως δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί πως 70 χρόνια μετά και με γύρω στις 185 ταινίες στο ενεργητικό της, η Φίνος Φιλμ θα ήταν στη συνείδηση του μέσου Έλληνα ο ίδιος ο ελληνικός κινηματογράφος, οι ταινίες της θα παιζόντουσαν και θα ξαναπαιζότουσαν σε κάθε νέο Μέσο – σινεμά, τηλεόραση, βίντεο, dvd, συνδρομητική tv, internet klp. – με την ίδια επιτυχία όπως όταν πρωτοπροβλήθηκαν λες και όλοι τις βλέπουν κάθε φορά για πρώτη φορά. Κανείς δεν περίμενε ότι ο Φίνος θα γινόταν ο πατέρας του ελληνικού κινηματογράφου και θα δεχόταν τόση λάσπη από τους “ειδικούς” ή τους “σοβαρούς” όση και η χαρά που πρόσφεραν οι ταινίες του σε τόσες γενιές Ελλήνων.

Είναι πραγματικά ένα παγκόσμιο φαινόμενο μιας κινηματογραφικής εταιρείας οι ταινίες της οποίας όχι απλώς έχουν νικήσει τον χρόνο για την οποιαδήποτε καλλιτεχνική τους αξία αλλά τον έχουν νικήσει για την εμπορική τους αξία, η οποία όσο περνούν τα χρόνια δεν λέει να κοπάσει. Είναι αξιοθαύμαστο και παράξενο συγχρόνως το γεγονός πως ανεξάρτητα από την όποια πορεία του ελληνικού κινηματογράφου, αυτές στέκονται στην κορυφή και συγχρόνως στο περιθώριο της εξέλιξής του…

Αφού λοιπόν φέτος η Φίνος Φιλμ έγινε 70 ετών, σε αυτήν την καινούργια στήλη του newpost με τις ιστορίες του παλιού καιρού, είπαμε να θυμηθούμε σε τέσσερις Δευτέρες – ελπίζω να μας φτάσουν- την ιστορία αυτής της μαγικής εταιρείας που στην ουσία είναι η ιστορία του δημιουργού της Φιλοποίμενα..

Ο Φιλοποίμην Φίνος γεννήθηκε το 1908 στην Τιθορέα Λοκρίδος, γιος του Γιάνη Φίνου ο οποίος ήταν γιατρός αλλά και επιχειρηματίας διαθέτοντας συν όλα τα άλλα και το περίφημο σινεμά Αλκαζάρ που βρισκόταν απέναντι από τον σταθμό Λαρίσης και τον παλιό καιρό ήταν πολύ δημοφιλές. Ο Φίνος ξεκίνησε ως εσωτερικός στην Ιόνιο σχολή αλλά τελείωσε το δημόσιο γυμνάσιο, στο οποίο μάλιστα ήταν και συμμαθητής του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μια φιλία που διατηρήθηκε μέχρι το τέλος της ζωής του Φίνου αλλά που ποτέ δεν “εισπράχθηκε” από τον Φίνο, ο οποίος έτσι και αλλιώς όπως ανέφεραν οι συνεργάτες του “ήταν Βενιζελικός”. Ο Φίνος σπούδασε νομικά και πολιτικές επιστήμες, ήξερε 3 ξένες γλώσσες αλλά το πάθος του ήταν το σινεμά. 

Προσπάθησε να μπει πρώτος στις παρέες των κινηματογραφιστών στην Ελλάδα εκεί στη δεκαετία του ’20 και καθόλη τη δεκαετία του ’30 και σιγά σιγά κατάφερε – ετελώς εμπειρικά- με τη βοήθεια ενός κατσαβιδιού που είχε πάντα στην πίσω τσέπη του – εξού και το παρατσούκλι που είχε μέχρι το τέλος της ζωής του “κατσαβιδάκιας”- όχι μόνο να μάθει όλα τα μυστικά των κινηματογραφικών μηχανών της εποχής αλλά και να μπορεί να φτιάξει δικά του μηχανήματα από την αρχή… Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως ο Φίνος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που έβαλε τεχνικά τον ομιλόντα κινηματογράφο σε θερινό σινεμά.

Κάπως έτσι για να μην μακρηγορούμε έφτασε το 1940 να γυρίσει την πρώτη του ταινία σε παραγωγή της Σκούρας Φιλμς και σε σενάριο του Δημήτρη Μπόγρη με τίτλο “Το τραγούδι του Χωρισμού”. Ήταν και συμπαραγωγός της ταινίας χωρίς να έχει φτιάξει ακόμη τη Φίνος Φιλμ αλλά το σημαντικό ήταν πως ήταν η πρώτη και μοναδική ταινία, την οποία σκηνοθέτησε. Η ταινία ήταν μια παταγώδης αποτυχία με πρωταγωνιστή τον εαρό ζεν πρεμιέ Λάμπρο Κωνσταντάρα και χρόνια μετά ο Φίνος είχε πει γι’ αυτήν “Ο Μπόγρης μας έδωσε ένα ωραίο σενάριο και εμείς φτιάξαμε ένα πιλάφι”. Η ταινία γυρίστηκε στα κιηματογραφικά στούντιο Καλαμακίου τα οποία καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου και με το που κηρύχθηκε ο πόλεμος, ο Φίνος με μια μηχανή στον ώμο τράβηξε μια ατέλειωτη σειρά από φιλμ επίκαιρων με τα γεγονότα της εποχής. Όσα από αυτά δεν κατασχέθηκαν και καταστράφηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, είναι αυτά που βλέπουμε ακόμη στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου…

Η μανία του Φίνου με την κινηματογραφική μηχανή που τότε ακόμη δεν είχε συνδεθεί με μία επιχείρηση και μία βιομηχανία, μας βοήθησε να έχουμε σήμερα ντοκουμέντα από την κήρυξη του πολέμου του ’40 από τα γεγονότα ως την είοσδο των Γερμανών στην Αθήνα αλλά και από την απελευθέρωση της Αθήνας μετά το 1944. Στα χρόνια του πολέμου, ο Φίνος στη ουσία με το τίποτα, φτιάχνοντας μόνος του τα μηχανήματα – όπου το ίδιο είχε κάνει  και για το τραγούδι του χωρισμού το 1940- έχτισε μια ταινία απλή αλλά τέλεια για την εποχή της και την Ελλάδα τεχνικά και όσον αφορά την εικόνα αλλά και τον ήχο. “Η φωνή της καρδιάς” γυριζόταν για πάνω από έναν χρόνο με  χίλια δυο προβλήματα- κάποια στιγμή απείλησε να φύγει ο μουσικός της ταινίας Χρήστος Χαιρόπουλος γιατί στην ταινία ακουγόταν λίγη τζαζ και ένας στίχος από ρεμπέτικο, ο Φίνος φρόντιζε να υπάρχει έστω και λίγο φαγητό κάθε μέρα γι΄ αυτούς που γύριζαν την ταινία αλλά η προβολή της τον δικαίωσε…

Η δεύτερη ταινία της Φίνος Φιλμ θα ‘βγαινε στα σινεμά στις αρχές του ’45 και θα ήταν η “Βίλα με τα νούφαρα”. Στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από την πρώτη στη δεύτερη ταινία, η Ελλάδα είχε ελευθερωθεί αλλά πριν γίνει αυτό ο πατέρας του Φίνου είχε εκτελεστεί από Γερμανούς κάτι που παραλίγο να συμβεί και στον ίδιο τον Φίνο με την κατηγορία του “εαμίτη και δρώντα κομμουνιστή”…

Αλλά θα συνεχίσουμε την επόμενη Δευτέρα…

• κινηματογράφος
• Φίνος Φιλμ