Πώς εντοπίζονται θαμμένες αρχαιότητες

Ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας, διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ, αποκαλύπτει τα μυστικά του λόφου Καστά στην Αμφίπολη την Τετάρτη 23 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Όχι, δεν πρόκειται για ένα ακόμα επεισόδιο στο σίριαλ της Αμφίπολης. Τα μυστικά που θα αποκαλύψει στο ακροατήριο του ο Γρηγόρης Τσόκας δεν αφορούν στις διαμάχες στους κόλπους της κοινότητας των αρχαιολόγων σε σχέση με την χρονολόγηση του μνημείου.

Αντίθετα, το σημείο στο οποίο θα σταθεί στην ομιλία του είναι πολύ πιο άμεσα «απτό». Ο καθηγητής, διευθυντής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του ΑΠΘ και αντιπρόεδρος της Διεθνούς Επιστημονικής Ένωσης για την Αρχαιολογική Γεωφυσική (International Community for Archaeological Prospection ǀ ICAP), θα μιλήσει για τον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση θαμμένων αρχαιοτήτων με τη χρήση γεωφυσικών μεθόδων, η οποία έχει αποδώσει καινοτόμες προσεγγίσεις σε σημαντικά αρχαιολογικά ζητήματα, όπως είναι ο εντοπισμός ταφικών μνημείων στο εσωτερικό τύμβων.

Σημειώνεται ότι οι μέθοδοι γεωφυσικής διασκόπησης, όπως ονομάζονται, εφαρμόζονται στην εξερεύνηση αρχαιολογικών χώρων περίπου από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα είναι σε θέση να συνεισφέρουν στην αρχαιολογική έρευνα σημαντικά στοιχεία, όπως είναι πλήρεις κατόψεις των θαμμένων οικοδομικών λειψάνων ή τρισδιάστατες απεικονίσεις των αρχαίων δομών. Οι εν λόγω μέθοδοι ολοκληρώνονται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και με μικρό κόστος, ενώ συνήθως εφαρμόζονται σε σχετικά μεγάλες εκτάσεις.

Η χρησιμότητα των γεωφυσικών αποτελεσμάτων (συνήθως χαρτών) στην αρχαιολογική έρευνα είναι προφανής. Ο ανασκαφέας αρχαιολόγος μπορεί να κατευθύνει επιλεκτικά την έρευνά του διανοίγοντας σκάμματα στα σημεία που υποδεικνύει η γεωφυσική έρευνα, να εξαγάγει συμπεράσματα και στη συνέχεια να τα προεκτείνει για όλη την περιοχή που μελετά, βασιζόμενος στο γεωφυσικό χάρτη.

Ο Γρηγόρης Τσόκας έχει διευθύνει περισσότερες από 300 εξερευνήσεις αρχαιολογικών χώρων με μεθόδους γεωφυσικής διασκόπησης στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στα τέλη του 2014 τέθηκε επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας η οποία ανέλαβε την απεικόνιση του εσωτερικού του λόφου Καστά στην Αμφίπολη. 

Η διάλεξη εντάσσεται στον κύκλο ομιλιών του Ανοιχτού Πανεπιστημίου του δήμου Θεσσαλονίκης (θεματικός κύκλος φυσικής), που φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις του ΟΜΜΘ, με την υποστήριξη του Συλλόγου Αποφοίτων ΑΠΘ. Το πρόγραμμα διαλέξεων, το οποίο φέρει τον τίτλο «Η Γιορτή της Επιστήμης», συντονίζει και επιμελείται ο Αργύρης Νικολαΐδης, καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής του ΑΠΘ.       

Διάλεξη του καθηγητή γεωφυσικής Γρηγόρη Τσόκα, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, 25ης Μαρτίου & Παραλία, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 895800, www.tch.gr, Τετάρτη 23 Νοεμβρίου, ώρα 19:00. Είσοδος ελεύθερη με δελτία προτεραιότητας. Περιορισμένος αριθμός θέσεων.

• Αμφίπολη
• Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Δήμου Θεσσαλονίκης
• Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)
• αρχαιολογία
• επιστήμη
• Λόφος Καστά
• Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης