Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης εκτός από συγκίνηση προκαλούν και ερωτήματα

Συνεχίζονται με μεγάλη προσοχή οι ανασκαφικές εργασίες των αρχαιολόγων για να αποκαλυφθεί τι κρύβεται πίσω από τα πανέμορφα γλυπτά. Στον πρώτο τοίχο βρέθηκαν οι Σφίγγες, στον δεύτερο οι Καρυάτιδες και πλέον τα βλέμματα είναι στραμμένα στον τρίτο τοίχο για το πιο εντυπωσιακό εύρημα του μνημείου.

Η αποκάλυψη πάντως των ολόσωμων Καρυατίδων προκάλεσε ρίγη συγκίνησης διεθνώς. Όπως ανακοίνωσε χτες το υπουργείο Πολιτισμού, οι Καρυάτιδες αποκαλύφθηκαν ολόσωμες μετά την ανασκαφή και ήταν θαμμένες στο χώμα που υπήρχε ανάμεσα στο διαφραγματικό τοίχο όπου βρίσκονται και στον τοίχο σφράγισης. Ωστόσο γεννάται και πάλι το ερώτημα, τι υποδηλώνει η παρουσία των Καρυατίδων. 

Ηδη τα ευρήματα των αρχαιολόγων, από την ανακάλυψη των σφιγγών και τον στολισμό του τύμβου μαρτυρούν ένα πρόσωπο που είχε βαρύνουσα σημασία, αλλά και επιρροή στην περιοχή, ωστόσο, οι γυναικείες μορφές ενισχύουν την πεποίθηση ότι ο τάφος έχει μεγαλύτερη σημασία.

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Andrew Chugg στο Discovery News το γεγονός ότι στον τάφο υπάρχουν γυναίκες φύλακες καταδεικνύει πως ο τάφος ανήκει σε μια σημαντική βασίλισσα.

Πιο ισχυρή «υποψηφιότητα» αυτή τη στιγμή θέτει η Ολυμπιάδα, η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η οποία είναι και ένα πρόσωπο που σχεδόν από την αρχή έχει βρεθεί στο επίκεντρο της φημολογίας. Από την άλλη πλευρά, δεν αποκλείεται στον τύμβο να βρίσκεται η Ρωξάνη, η σύζυγος του Αλέξανδρου, το όνομα της οποίας έχει ακουστεί αρκετές φορές και στο παρελθόν, ενώ υπαρκτό είναι και το σενάριο να είναι θαμμένες στο σημείο και οι δύο.

Σύμφωνα με την εφημερίδα «Το Έθνος» οι ομοιότητες και οι διαφορές των Καρυατίδων του Ερεχθείου που βρίσκονται στο μουσείο της Ακρόπολης με αυτές που βρέθηκαν στην Αμφίπολη απαντούν σε ορισμένα από τα ερωτήματα.

Ομοιότητες

Τόσο οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου όσοι και αυτές της Αμφίπολης είναι φρουροί. Οι μεν πρώτες φρουρούσαν κατά την παράδοση τον τάφο του μυθικού βασιλιά της Αθήνας, του Κέκροπα, οι δε δεύτερες τον νεκρό που βρίσκεται εντός του τύμβου. Τόσο οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου, όσο και αυτές της Αμφίπολης ήταν επιφανειακά ζωγραφισμένες. Στην Αμφίπολη έχουν βρεθεί ίχνη χρώματος καθώς ήταν καταχωσμένες, στο Ερέχθειο, όμως, χάθηκαν με το πέρασμα του χρόνου.

Διαφορές

Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου κρατούσαν με τη μαρμάρινη κορμοστασιά τους το βάρους του επιστυλίου και βοηθούσαν στη στατικότητα της κατασκευής. Ωστόσο, οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης, όπως σημειώνει το υπουργείο Πολιτισμού στη χθεσινή του ανακοίνωση δεν φαίνεται να είχαν αντίστοιχη «λειτουργία». «Τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας διαπίστωσαν ότι οι εσωτερικοί βραχίονες των Καρυατίδων δεν στήριζαν το επιστύλιο, καθώς δεν παρατηρούνται σύνδεσμοι μολυβδοχόησης, ούτε επεξεργασία της κάτω επιφάνειας του επιστυλίου, ώστε να δικαιολογείται η άποψη της στήριξης», αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Τις καρυάτιδες του Ερεχθείου είναι περίβλεπτες, μπορεί να τις δει δηλαδή κανείς από όλες τις πλευρές. Αντιθέτως, οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης, είναι παραστάδες, δεν είναι ολόγλυφα αγάλματα, αλλά στο πίσω μέρος τους έχουν πεσσούς. Δηλαδή είναι παραστάδες, σε αντίθεση με του Ερεχθείου που είναι κολώνες.

Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου ήταν σε περίοπτη θέση και ορατές από πολλά σημεία του Ιερού Βράχου, ενώ οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης, εντός του ταφικού μνημείου. Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι μεταγενέστερες αυτών του Ερεχθείου κατά τουλάχιστον 100 χρόνια. Οι πρώτες έχουν στοιχεία της Ελληνιστικής περιόδου, ενώ οι δεύτερες ανήκουν στον κλασικό ρυθμό, λιτό και μεγαλοπρεπή.

Στην Αμφίπολη, οι Καρυάτιδες έχουν τα χέρια σε έκταση, με σκοπό όπως σημείωνε το υπουργείο Πολιτισμού σε σχετική ανακοίνωσή του να αποτρέπουν συμβολικά τους τυμβωρύχους. Αντίθετα, οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου έχουν τα χέρια τους κάτω. Οι Καρυάτιδες του Ερεχθείου είναι κατασκευασμένες από πεντελικό μάρμαρο, το οποίο έχει άριστη ποιότητα και βοηθά στην καλή διατήρησή τους. Οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης είναι κατασκευασμένες από θασίτικο μάρμαρο, με μεγάλους πόρους κάτι το οποίο πιθανότατα να συντέλεσε και στην θράυση του προσώπου της μιας. 

Τα καπέλα που έχουν οι Καρυάτιδες παίζουν ρόλο κιονόκρανου. Είναι μικρά και κομψά. Στην Αμφίπολη, δείχνουν πιο πολύ σαν «πόλοι» και λιγότερο σαν κιονόκρανα.

Η θεωρία για τον Ηφαιστίωνα

Μια ανατρεπτική θεωρία που εκτιμά ότι ο τύμβος στην Αμφίπολη ανήκει στον πιστό φίλο του Αλέξανδρου, Ηφαιστίωνα, βλέπει το φως της δημοσιότητας.

Ο καθηγητής του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Θεόδωρος Μαυρογιάννης, σε διάλεξή του χτες, με θέμα τον τύμβο της Αμφίπολης με τον τίτλο «Ο τύμβος της Αμφιπόλεως: Ελεγχος των γεγονότων και των πηγών της περιόδου 324-294 π. Χ.» υποστήριξε πως ο τάφος ανήκει στον παιδικό φίλο και συνοδοιπόρο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ηφαιστίωνα.

Ο κ. Μαυρογιάννης υποστήριξε πως, μέσα από την οπτική γωνία της ιστορίας των ελληνιστικών χρόνων, ο Τύμβος Καστά, είναι μακεδονικός τάφος και οικοδομήθηκε περίπου το 325 π.Χ..Την παραγγελία για τον τάφο έδωσε ο ίδιος ο Αλέξανδρος για τον Ηφαιστίωνα.

Ο καθηγητής πάντως, σημείωσε ότι η απόσταση μεταξύ Ιστορίας και Αρχαιολογίας είναι αυτή που καθιστά δύσκολη την απάντηση στα κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται για τον Τύμβο.

• Αμφίπολη