Πόντος: Ημέρα μνήμης και πένθους – Ο μαρτυρικός θάνατος χιλιάδων γυναικών

Μαρτυρικό τέλος είχαν χιλιάδες Ελληνίδες στον Πόντο την περίοδο 1916-1923. Το δράμα αυτών των γυναικών αποτύπωσε ο καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κωνσταντίνος Φωτιάδης σε ομιλία στο 6ο Συμπόσιο του Κέντρου Σπουδής και Ανάδειξης Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Η εφημερίδα “Δημοκρατία” με αφορμή την Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου παρουσιάζει αποσπάσματα της ομιλίας του. 

“Είναι συγκλονιστικές οι αρχειακές πηγές των υπουργείων Εξωτερικών, οι εκθέσεις των ξένων αυτοπτών μαρτύρων, του διεθνούς Τύπου, οι καταγραφές επιζώντων θυμάτων και πλήθος άλλων ντοκουμέντων, που περιγράφουν παρασταστικά χιλιάδες περιστατικά του μαρτυρικού τέλους των δυστυχισμένων γυναικών. Αν χρησιμοποιούσα τον όρο “γυναικοκτονία” , θα σκόνταφτα πάνω στις νέες θεωρίες της τελευταίας 25ετίας “περί έμφυλου”, τις οποίες ομολογώ ότι δεν μελέτησα ακόμη. Με απέτρεψε η κόρη μου να τον χρησιμοποιήσω, για αυτό θα τον αποφύγω, παρόλο που προσωπικά με εκφράζει, γιατί τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν σε βάρος γυναικών εντάσσονται στον ορισμό της γενοκτονίας , όπως καθιερώθηκε από τον Ραφαέλ Λέμκιν” σημειώνει ο κ. Φωτιάδης. 

Το μένος των Τούρκων κατά των Ελλήνων φαίνεται από μαρτυρία του Λάμπρου Μαυρίδη από το Τεπέ Κιοϊ της Πουλαντζάκης, την οποία καταθέτει ο καθηγητής: ” Ύστερα ο Τοπάλ Οσμάν ήρθε χαράματα και περικύκλωσε το χωριό με τους τσέτες του. Μάζεψαν τον κόσμο , έναν-έναν τους χωριανούς, και τους έβαλαν σ’ ένα σπίτι σιμά στην εκκλησία: άνδρες, παιδιά, γυναίκες, γέρους, μωρά. Έδωσαν φωτιά στο σπίτι και τους έκαψαν ζωντανούς! Προτού τις κάψουν διάλεξαν τέσσερις -πέντε νέες γυναίκες και τις κράτησαν για τον εαυτό τους. Μετά έχυσαν 10 τενεκέδες πετρέλαιο μέσα και ολόγυρα στα σπίτια, και κατόπιν έριξαν μια χειροβομβίδα. Άναψε φωτιά! Δέκα είκοσι λεπτά κράτησε το κακό. Φώναζαν. Οι φωνές των γυναικών “σον ουρανόν έβγαιναν” (οι φωνές των γυναικών ανέβαιναν στον ουρανό). Τινάχθηκε το σπίτι μες στις φλόγες και όλους τους πλάκωσε μέσα! Ένα κορίτσι απ’ το παράθυρο πήδηξε και έφυγε απ’ τη φωτιά. Έριξαν σφαίρες οι τσέτες, αλλά ήταν κατήφορος και γλίτωσε. Μια σφαίρα την πήρε ξυστά στο κεφάλι. Ρούδα τη λέγανε. Ήρθε κοντά σε εμάς που ξεφύγαμε απ’ το πρωί. Τη ρώτησα για τη γυναίκα μου και τα παιδιά μου. Μου είπε: “Την γυναίκα σου την είδα τα παιδιά σου δεν τα είδα”. Οι πέντε γυναίκες που διάλεξαν για να τις πάρουν οι Τούρκοι να τις βιάσουν κατάλαβαν και σαν έβλεπαν τη φωτιά και τις φωνές, πήδησαν μέσα στο σπίτι λέγοντας: “Είη το όνομα του Κυρίου!.. Πήδησαν στη φωτιά και κάηκαν. Πέθαναν μαζί με τις άλλες. Αυτό όλο κράτησε μισή ώρα οι τσέτες έφυγαν και πήγαν σε άλλα χωριά“

Ο κ. Φωτιάδης κατέληξε επαναλαμβάνοντας το πάγιο αίτημα για διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας, επικαλούμενος τον Δημήτρη Ψαθά, που έγραψε: ” Να ρίξουμε τον πέπλο της λήθης στο παρελθόν , αλλά να ξέρουμε, όχι να κρύβουμε. Να ξέρουν κι οι ίδιοι οι Τούρκοι το τι φτιάξαν οι πατεράδες τους, για ν’ αποφύγουν τα όσα στιγμάτισαν εκείνους, εφ’ όσον θέλουν να πάρουν τη θέση που φιλοδοξούν ανάμεσα στα πολιτισμένα έθνη. Μόνον έτσι, ξέροντας εκείνοι εμάς και το στιγματισμένο παρελθόν τους, μπορεί κάποτε να χαράξουμε μια ελληνοτουρκική φιλία επάνω σε στέρεες βάσεις” 

• γενοκτονία των Ποντίων
• Κωνσταντίνος Φωτιάδης
• Πόντιοι
• Πόντος