Εκδήλωση για τον Βασίλη Τσιτσάνη με αφορμή τα 30 χρόνια από τον θάνατό του

Από την πρώτη έκδοση του “Ουζερί Τσιτσάνης” (Εκδ. Κέδρος 2001, σελίδες 442) μέχρι σήμερα μεσολάβησαν… 12 και πλέον χρόνια, έξι νέα βιβλία (μυθιστορήματα, σειρά διηγημάτων κ.ά.), εκατοντάδες χρονογραφήματα σε εφημερίδες, σειρά λογοτεχνικών συνεργασιών (συμμετοχές σε συλλογικές λογοτεχνικές εκδόσεις), θεατρικές μεταφορές έργων του (“Γερνάω επιτυχώς”, “Ουζερί Τσιτσάνης”, “Τα παιδιά της πιάτσας”) και μια επανέκδοση (Ουζερί Τσιτσάνης”, Εκδ. Πατάκη, σελίδες 467- Δεκέμβριος 2013). 

“Ο Τσιτσάνης είναι ένα πρόσωπο φανερό και σκοτεινό, κατανοητό και ακατανόητο, όπως όλοι μας” έλεγε ο συγγραφέας. “Μια ματιά λοξή, σχεδόν φευγαλέα είναι το έργο και θέτει ερωτήματα για τον καλλιτέχνη και τον πόλεμο, τη δημιουργία και την ιδεολογία στη δίνη της Ιστορίας, τον έρωτα, την οικογένεια, τη μοναξιά και την τέχνη… Δεν κάνω ένα ντοκιμαντέρ. Προσπαθώ να ακτινογραφήσω φευγαλέα, να συλλογισθώ πώς κατόρθωσε να διασχίσει την παραφροσύνη τού φασισμού και του πολέμου μέσα από το έργο του, να επιβιώσει και να αυτοπραγματωθεί. Όλα αυτά όχι μόνο με τη νόηση, αλλά και τα σκοτάδια του εαυτού του”. 

Και εξηγείται: “Ο Τσιτσάνης μου ενέχει ένα πολύ μικρό ποσοστό αυθαιρεσίας. Είναι ριψοκίνδυνο, αλλά δεν έγινε με μόνο υλικό τον μύθο του συγγραφέα. Ο Τσιτσάνης δεν είναι μονοδιάστατη ιδεολογική φιγούρα. Είναι διανοούμενος, δεν είναι φιγούρα ναΐφ όπως ο Μάρκος”. 

Θεσσαλονίκη, πρώτο τρίμηνο του ’43. Κατοχή, αντίσταση, εβραϊκά γκέτο. Κατασκοπία, ένας κυνηγημένος έρωτας, ΕΑΜ, ταγματασφαλίτες, μουλωχτοί σκοτωμοί, πείνα, εξωφρενικά γλέντια. Μάχη του Στάλιγκραντ, κρίσιμη καμπή του πολέμου. Απ’ τον παλιό Σταθμό Θεσσαλονίκης ξεκινούν τα πρώτα τρένα για το Άουσβιτς. Το ‘Ουζερί Τσιτσάνης’, Παύλου Μελά 22, δουλεύει στο κέντρο της κατεχόμενης πόλης, στο μάτι του κυκλώνα. Κι ο Βασίλης Τσιτσάνης, 28 χρονών τότε, μέσα σ’ όλον αυτόν τον εφιάλτη, ίσως κι εξαιτίας του, συνθέτει τα καλύτερα τραγούδια του. 

Γράφει: “Όποιος γεννιέται μερακλής, δεν ξέρει τι να κάνει”, είναι η περίληψη που δίνει στο οπισθόφυλλο εκείνης της πρώτης έκδοσης για το “Ουζερί Τσιτσάνης” ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης. 

“Περπατώ ακόμα στα ίδια χώματα. Μια συννεφιασμένη Κυριακή του 1993 μου γίνεται έμμονη ιδέα να μπω, για λίγες σελίδες, στην ψυχή του κουνιάδου του Βασίλη Τσιτσάνη, Αντρέα Σαμαρά, με τον οποίο ο συνθέτης ανοίγει το 1942 ένα ουζερί, στην οδό Παύλου Μελά 22, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης- δεν ζούσα τότε για να είμαι στην παρέα τους: μέρες γερμανικής κατοχής, αντίστασης, εμφυλίου, εξόντωσης των Εβραίων, πείνας και μέσα σ’ όλα αυτά ο Τσιτσάνης να γράφει τα καλύτερα τραγούδια του. 

Το Ουζερί Τσιτσάνης δουλεύει ακριβώς στη δίνη της καταιγίδας, κόντρα και ταυτόχρονα έξω απ’ αυτήν, και συνεχίζει, μετά τη φυγή του συνθέτη στην Αθήνα το ’46, να ζει θρυλικά μέσα στο μυαλό μου, σε διάφορες παραλλαγές. Η ιστορία, επομένως, που ακολουθεί είναι τόσο πραγματική και τόσο φανταστική όσο κι ο τεκές του Σιδέρη και τα περιγιάλια της Παραγουάης του Τσιτσάνη- της δικής του Παραγουάης” αναφέρει στο οπισθόφυλλο της πρόσφατης επαν-έκδοσης. 

Ο Βασίλης Τσιτσάνης (Τρίκαλα Θεσσαλίας, 18 Ιανουαρίου 1915- Λονδίνο, 18 Ιανουαρίου 1984) ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες λαϊκούς συνθέτες, στιχουργούς και τραγουδιστές του 20ού αιώνα. Αν ζούσε- πριν από λίγες μέρες θα γινόταν… 99 ετών. 

Με αφορμή τη συμπλήρωση 30 ετών από τον θάνατό του, με αφορμή και την επανέκδοση του βιβλίου του Γιώργου Σκαμπαρδώνη, σήμερα το απόγευμα (στις 20.00), η Δημοτική βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης διοργανώνει εκδήλωση προς τιμή του. 

Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης θα αναφερθεί στο βιβλίο του “Ουζερί Τσιτσάνης” που κυκλοφόρησε το 2001 και θα συνομιλήσει με το δημοσιογράφο Στέλιο Λουκά.

• Βασίλης Τσιτσάνης
• Θεσσαλονίκη