Ο πόλεμος στο Μάλι και τα γαλλικά συμφέροντα στην υποσαχάρεια Αφρική

Μπροστά σε μία απρόσμενα δύσκολη κατάσταση μπορεί να βρεθεί ο Φρανσουά Ολάντ με την αμφιλεγόμενη απόφασή του για στρατιωτική επέμβαση των γαλλικών ενόπλων δυνάμεων στο Μάλι. Οι ισλαμιστές αντάρτες απειλούν την πρωτεύουσα της χώρας Μπαμάκο και το στρατιωτικό σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή με τυπικές διαδικασίες, με αεροπορικές επιδρομές στην αρχή και χερσαίες επιχειρήσεις αμέσως μετά.

Πεζικό και τεθωρακισμένα τέθηκαν στην πρώτη γραμμή και ενεπλάκησαν άμεσα σε μάχες, ωστόσο η αντίσταση που συνάντησαν τα γαλλικά στρατεύματα είναι κάτι παραπάνω από σθεναρή. Οι ισλαμιστές αποδείχθηκαν αναπάντεχα καλά οπλισμένοι και οργανωμένοι.

Η «παράπλευρη» απώλεια του λιβυκού εμφυλίου

Και εάν κάποιος αναρωτιέται πως οι Γάλλοι στρατιώτες βρέθηκαν απέναντι σε αντάρτες αρματωμένους μέχρι τα… δόντια, δεν έχει παρά να ανατρέξει στην Αραβική Άνοιξη, και συγκεκριμένα λίγο αργότερα, στον λιβυκό εμφύλιο, αφού οι εξελίξεις στο Μάλι αποτελούν μία «παράπλευρη» απώλεια των όσων διαδραματίστηκαν την εποχή που οι αντικαθεστωτικοί πολεμούσαν τον Μουαμάρ Καντάφι.

Αποτελεί κοινό μυστικό ότι διάφορες ομάδες ακραίων ισλαμιστών προερχόμενων από το Μάλι πολέμησαν στο πλευρό των αντικαθεστωτικών ως μισθοφόροι(ένα ποσοστό της βοήθειας των Δυτικών χρησιμοποιήθηκε για επιστράτευση), λαμβάνοντας πλούσιες χρηματικές αμοιβές καθώς και σύγχρονα όπλα.

Αλλά  και οι Τουαρέγκ -φυλή που προέρχεται και αυτή από το Μάλι – βρέθηκαν στο πλευρό του Καντάφι, με τα αντίστοιχα ανταλλάγματα.

Μετά το τέλος του εμφυλίου, ισλαμιστές και Τουαρέγκ, έχοντας στη διάθεση τους σύγχρονο οπλισμό πέρασαν στα πάτρια εδάφη και κατέλαβαν περιοχές στα βόρεια της χώρας.

Ένας εμφύλιος γεννιέται…

Σταδιακά, οι ισλαμιστές αντάρτες απέκτησαν μεγαλύτερη επιρροή, παραμέρισαν τους Τουαρέγκ και απέκτησαν τον αποκλειστικό έλεγχο των περιοχών αυτών, επιβάλλοντας παράλληλα τη σαρία, μία ακραία εφαρμογή του ισλαμιστικού νόμου.

Το Μάλι βυθίστηκε στη δύνη του εμφυλίου, με τους αντάρτες να υπερφαλαγγίζουν τα κυβερνητικά να νικούν κατά κράτος τον εξουθενωμένο αλλά και ανοργάνωτο κυβερνητικό στρατό, ο οποίος σημειωτέων ελέγχει και την εξουσία από το πραξικόπημα του Μαρτίου και έπειτα, τοποθετώντας «αχυράνθρωπους» σε κυβερνητικές θέσεις.

Η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη με τους ισλαμιστές να αποκτούν όλο και περισσότερα εδάφη και να προελαύνουν προς την πρωτεύουσα της χώρας, το Μπαμάκο.

Και μπροστά στο ενδεχόμενο να αποσταθεροποιηθεί όλη η – κρίσιμη για τα γαλλικά συμφέροντα – υποσαχάρια Αφρική, ο Φρανσουά Ολάντ αναγκάστηκε να διατάξει την παρέμβαση του στρατού, ώστε να συνδράμει στην προσπάθεια των ενόπλων δυνάμεων του Μάλι, σε πρώτη τουλάχιστον φάση, αφού οι στρατιωτικές επιχειρήσεις πρόκειται να ανατεθούν σε πολυεθνική δύναμη από αφρικανικές χώρες.

Οι «πονοκέφαλοι» των Δυτικών

Η απόφαση έτυχε ευρείας πολιτικής αποδοχής στη Γαλλία, με τον Ολάντ να χρησιμοποιεί τα… τετριμμένα επιχειρήματα περί τρομοκρατίας για να δικαιολογήσει την επέμβαση.

«Η Γαλλία δεν υπερασπίζεται κανένα ειδικό συμφέρον, άλλο από την προστασία μιας φίλης χώρας», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και τόνισε πως «δεν έχει άλλο σκοπό από τη μάχη κατά της τρομοκρατίας» στο διάγγελμα του με το οποίο ανακοίνωνε την στρατιωτική επιχείρηση στην αφρικανική χώρα.

Και όντως, η ραγδαία προέλαση των ανταρτών και το ενδεχόμενο να εγκαθιδρυθεί ένα ισλαμικό κράτος στο Μάλι, το οποίο αποτελεί το γεωπολιτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής του Σαχέλ προκαλεί… ρίγη τρόμου στους Γάλλους αλλά και τους Δυτικούς, αφού προκύπτει ο κίνδυνος της αλλαγής συσχετισμών δυνάμεων στην υποσαχάρια Αφρική.

Παράλληλα, με την πιθανή επικράτηση των ισλαμιστών γεννάται ο κίνδυνος να δημιουργηθεί ένα εν δυνάμει ορμητήριο τρομοκρατικών πυρήνων που συνδέονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο με την Αλ Κάιντα, πραγματοποιώντας επιθέσεις σε γειτονικά κράτη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι και η έφοδος ομάδας ισλαμιστών με ορμητήριο το Μάλι στη γειτονική Αλγερία και συγκεκριμένα σε διυλιστήριο φυσικού αερίου όπου κρατούσαν ομήρους εργαζόμενους ανάμεσά τους και Γάλλους πολίτες, με την επιχείρηση απελευθέρωσης να εξελίσσεται σε φιάσκο με πολλούς νεκρούς και τραυματίες.

Η άλλη όψη του νομίσματος

Ωστόσο αυτή είναι μόνο η μία όψη του νομίσματος. Γιατί πέρα από το φόβο για την ανάπτυξη μίας κοιτίδας ακραίων ισλαμιστών κρύβεται και ένα άλλο – ακόμη πιο σημαντικό – ζήτημα, το οποίο έχει να κάνει με τις στενές οικονομικές σχέσεις που έχουν η Γαλλία και οι επιχειρήσεις της τόσο στο Μάλι, όσο και τις γειτονικές χώρες.

Για την ακρίβεια, περισσότεροι από 6.000 Γάλλοι πολίτες ζουν και εργάζονται στις υποσαχάριες περιοχές, μεταξύ των οποίων και στο Μάλι, όπου διατηρούν οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα τα οποία και προστατεύουν… ως κόρη οφθαλμού.

Στην Αλγερία λόχου χάρη, γαλλικές εταιρείες έχουν επενδύσει αξιοσέβαστα ποσά στον τομέα της Ενέργειας. Στα ανατολικά του Μάλι βρίσκεται ο Νίγηρας που διαθέτει πλούσια κοιτάσματα ουρανίου, τα οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας της Γαλλίας και συγκεκριμένα για τον κολοσσό του τομέα την Areva.

Οικονομικό ενδιαφέρον υπάρχει και για ακόμα έναν γείτονα του Μάλι, την Ακτή Ελεφαντοστού, όπου οι γαλλικές εταιρείες βρίσκονται πίσω από την παραγωγή κακάο.

Δίκοπο μαχαίρι…

Πέραν όλων των άλλων, η απόφαση του Ολάντ για άμεση στρατιωτική επέμβαση στο Μάλι, έχει και επικοινωνιακό χαρακτήρα, αφού αποτελεί και μίας πρώτης τάξεως ευκαιρία να αποσπάσει την προσοχή της κοινής γνώμης από το εσωτερικό της Γαλλίας και την φθίνουσα πορεία της οικονομίας, αλλά και να αυξήσει τα ποσοστά του που βρίσκονται σε συνεχή πτώση.

Όλα αυτά βέβαια, σε περίπτωση που πετύχει η στρατιωτική επιχείρηση. Για την ακρίβεια πρόκειται μία απόφαση – δίκοπο μαχαίρι για τον Ολάντ, αφού οι ισλαμιστές εμφανίζονται αποφασισμένοι για μάχη μέχρις εσχάτων προειδοποιώντας ότι η γαλλική επέμβαση «άνοιξε τις πύλες της κολάσεως».

Έτσι, το ενδεχόμενο το Μάλι να εξελιχθεί στο… «Αφρικανιστάν» του Γάλλου προέδρου είναι κάτι παραπάνω από υπαρκτό…

Παναγιώτης Βελισσάρης – Λυμπερίδης

• Μάλι
• Φρανσουά Ολάντ