ΟΗΕ: Αποτυχημένες οι προσπάθειες αντιμετώπισης της μάστιγας των ναρκωτικών

Η παγκόσμια εκστρατεία εναντίον της διακίνησης και της χρήσης ναρκωτικών ουσιών έχει υποστεί μεγάλες ήττες, όπως είναι η αύξηση σε ένα ιστορικά υψηλό επίπεδο των εκτάσεων όπου καλλιεργείται οπιοπαπαρούνα στο Αφγανιστάν, αλλά και η ραγδαία αύξηση της βίας η οποία συνδέεται με τις συμμορίες οι οποίες διακινούν ναρκωτικά στην Κεντρική Αμερική, επισήμανε ο επικεφαλής της υπηρεσίας καταπολέμησης των ναρκωτικών του ΟΗΕ. 

Μιλώντας κατά την έναρξη μιας διεθνούς συνόδου για το ζήτημα αυτό χθες, ο Γιούρι Φεντότοφ αναφέρθηκε ωστόσο και σε ορισμένες επιτυχίες, όπως είναι η συρρίκνωση των διακινούμενων ποσοτήτων κοκαΐνης. 

Η διήμερη σύνοδος σκοπό έχει να εξεταστεί η πρόοδος η οποία έχει σημειωθεί όσον αφορά την εφαρμογή του σχεδίου που είχε καταρτιστεί το 2009 για την καταπολέμηση της μάστιγας των ναρκωτικών ενόψει της ειδικής συνεδρίασης της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το πρόβλημα το 2016, και σημειώνεται εν μέσω έντονων αντεγκλήσεων σε διεθνές επίπεδο σχετικά με το εάν και κατά πόσον θα συνέβαλε στην αντιμετώπιση του φαινομένου η νομιμοποίηση της χρήσης ορισμένων ουσιών. 

Ο Φεντότοφ, εκτελεστικός διευθυντής του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC), επισήμανε ότι εν μέρει, η μείωση στην προσφορά και στη ζήτηση για ορισμένα ναρκωτικά σε ορισμένες περιοχές του κόσμου εξισορροπείται από αυξήσεις αλλού. 

«Η συνολική κλίμακα της ζήτησης ναρκωτικών δεν έχει μεταβληθεί σημαντικά, σε παγκόσμιο επίπεδο», δήλωσε ο Φεντότοφ μιλώντας στη σύνοδο αυτή, στην οποία σύμφωνα με τους οργανωτές συμμετείχαν περίπου 1500 αντιπρόσωποι κρατών-μελών του ΟΗΕ, μη κυβερνητικών οργανώσεων και διαφόρων θεσμών. 

«Είμαστε βαθύτατα ανήσυχοι για την τρωτότητα ορισμένων περιοχών, ιδίως της Δυτικής και της Ανατολικής Αφρικής, στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών», τόνισε ο Φεντότοφ. 

Υπάρχουν περίπου 27 εκατομμύρια συστηματικοί χρήστες ναρκωτικών σε διεθνές επίπεδο ενώ παγκοσμίως καταγράφονται 210.000 θάνατοι οι οποίοι οφείλονται στη χρήση ναρκωτικών, σύμφωνα με ένα έγγραφο του UNODC που διανεμήθηκε στους συμμετέχοντες στη σύνοδο της 13ης και 14ης Μαρτίου. 

Υπάρχουν έντονες διαφωνίες όσον αφορά το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτή η μάστιγα, με τους επικριτές των κυβερνητικών πολιτικών να αμφισβητούν όλο και πιο έντονα τον λεγόμενο πόλεμο κατά των ναρκωτικών και να προτείνουν επίμονα τη νομιμοποίηση μέρους της χρήσης τους ώστε να μειωθούν εν μέρει τουλάχιστον τα έσοδα των συμμοριών του οργανωμένου εγκλήματος που ακμάζουν χάρη στη διακίνηση των ναρκωτικών. 

Προχωρώντας σε μια κίνηση την εξέλιξη της οποίας παρακολουθούν στενά άλλες χώρες που συζητούν το ζήτημα της νομιμοποίησης της χρήσης ναρκωτικών, η βουλή της Ουρουγουάης ενέκρινε τον Δεκέμβριο του 2013 ένα νόμο ο οποίος προβλέπει τη νομιμοποίηση και τη ρύθμιση της πώλησης και της παραγωγής μαριχουάνας. Η Ουρουγουάη έγινε η πρώτη χώρα που λαμβάνει ένα τέτοιο καθολικής ισχύος μέτρο. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής οι πολιτείες της Ουάσινγκτον και του Κολοράντο πρόσφατα νομιμοποίησαν την πώληση κάνναβης υπό την προϋπόθεση της χορήγησης άδειας από τις αρχές—αλλά η ομοσπονδιακή νομοθεσία δεν έχει αλλάξει. 

«Αύξηση που προκαλεί συναγερμό» 

Ο Φεντότοφ, ο οποίος νωρίτερα αυτή την εβδομάδα δήλωσε ότι η νομιμοποίηση των ναρκωτικών δεν είναι λύση, είπε στη σύνοδο πως η «εξουδετέρωση» των τριών διεθνών συμφωνιών για την καταπολέμηση των ναρκωτικών δεν θα συνέβαλε να προστατευθεί η υγεία και η ευημερία των πολιτών. 

Ωστόσο, ο ίδιος επισήμανε πως «μια αντίδραση των συστημάτων δημόσιας υγείας στο πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών θα έπρεπε να εξετάζει και τις εναλλακτικές λύσεις στην ποινικοποίηση και την φυλάκιση των τοξικοεξαρτημένων». 

Αναφερόμενος στις εξελίξεις των τελευταίων ετών ο ίδιος επισήμανε ότι το σύνολο των εκτάσεων στις οποίες καλλιεργείται κόκα, το φυτό που αποτελεί τη βάση για την παραγωγή κοκαΐνης, μειώθηκε κατά 26% από το 2007 ως το 2011. Η χρήση κοκαΐνης στη Βόρεια Αμερική —τη μεγαλύτερη αγορά για το ναρκωτικό αυτό παγκοσμίως— μειώθηκε επίσης σημαντικά, σύμφωνα με στοιχεία του UNODC. 

«Καταφέραμε βιώσιμες μειώσεις διαμέσου επιτυχημένων προγραμμάτων εναλλακτικής (αγροτικής) ανάπτυξης», τόνισε ο Φεντότοφ. «Έχουμε επίσης καταγράψει καλοδεχούμενες βελτιώσεις στην παροχή θεραπείας» και στα προγράμματα απεξάρτησης, πρόσθεσε. 

Παράλληλα έχει ενισχυθεί η διεθνής συνεργασία, ιδίως στους τομείς της ανταλλαγής πληροφοριών και του συντονισμού από μέρους των υπηρεσιών επιβολής του νόμου. 

«Παρ’ όλ’ αυτά σημειώθηκαν σοβαρές ήττες», υπογράμμισε ο Φεντότοφ, αναφερόμενος ιδίως στο γεγονός ότι οι εκτάσεις όπου καλλιεργείται οπιοπαπαρούνα αυξήθηκαν σε επίπεδα-ρεκόρ στο Αφγανιστάν το 2013. «Τα ναρκωτικά από το Αφγανιστάν συνεχίζουν να. . . εγείρουν μεγάλες προκλήσεις για την περιοχή και πέραν αυτής», είπε. 

Το Αφγανιστάν παράγει περίπου το 90% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου, που αποτελεί τη βάση για την ηρωίνη, και η οικονομία της οπιοπαπαρούνας συμβάλει στην χρηματοδότηση του πολέμου τα τελευταία 13 χρόνια στη χώρα, πρόσθεσε. 

Ακόμη ο Φεντότοφ επισήμανε ότι η διακίνηση ναρκωτικών «πυροδοτεί μια δραματική αύξηση της βίας στην Κεντρική Αμερική». Η αγορά για τα συνθετικά ναρκωτικά επεκτείνεται και καταγράφεται «μια αύξηση η οποία προκαλεί συναγερμό» της χρήσης νέων ψυχοενεργών ουσιών, ανέφερε ακόμη. Το Διαδίκτυο «χρησιμοποιείται όλο και πιο ευρέως για την διακίνηση ναρκωτικών και συναφείς δραστηριότητες νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες», είπε ακόμη. 

«Υποκρισία» 

Κράτη-μέλη του ΟΗΕ νομιμοποιούν τη χρήση κάνναβης παρά το ότι ταυτόχρονα καταβάλλονται προσπάθειες σε διεθνές επίπεδο για την απαγόρευση της χρήσης συνθετικών μορφών του ναρκωτικού αυτού, επισήμανε από την πλευρά του ο Ρέιμοντ Βανς, επικεφαλής στο Διεθνές Όργανο Ελέγχου των Ναρκωτικών των Ηνωμένων Εθνών (INCB), στη δική του ομιλία. 

Ο Βανς επισήμανε ότι η νομιμοποίηση της χρήσης μαριχουάνας από την Ουρουγουάη, την Ουάσινγκτον και το Κολοράντο παραβιάζουν τους κανόνες του ΟΗΕ και πρόσθεσε πως οι χρήστες κάνναβης συχνά περνούν σε πιο επικίνδυνες ψυχοενεργές ουσίες. «Τι μήνυμα δίνεται στους νέους, στα παιδιά, σε όρους πρόληψης;», διερωτήθηκε. Ποιος θα αναλάβει την πολιτική ευθύνη για την δημιουργία μιας ολόκληρης «γενιάς νέων ανθρώπων που είναι ανίκανοι να συγκεντρωθούν ακόμη και στα πιο στοιχειώδη;», απαίτησε να μάθει. 

Άλλο ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στη σύνοδο είναι οι διάφορες πολιτικές εναλλακτικής αντιμετώπισης των χρηστών ως αντίβαρο στην ποινική μέθοδο, όπως για παράδειγμα τα προγράμματα ανταλλαγής ενέσεων και βελόνων, που είναι συνηθισμένα στην Ευρώπη. 

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Γκι-μουν σε μήνυμά του προς τη σύνοδο κάλεσε να μην «αποφύγουμε να συζητήσουμε πρωτοποριακές ιδέες και όψεις» αντιμετώπισης του φαινομένου. Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Ιαπωνία αντιτίθενται σε τέτοια προγράμματα διότι θεωρούν ότι καλλιεργούν την αντίληψη πως η χρήση ναρκωτικών είναι αποδεκτή. 

Οι χώρες-μέλη του ΟΗΕ θα κληθούν να εγκρίνουν σήμερα μια ανακοίνωση σε επίπεδο υπουργών, η οποία όμως αποφεύγει να χρησιμοποιήσει τον όρο «μείωση του κινδύνου» και να καλέσει να υιοθετηθούν σε διεθνές επίπεδο τέτοια προγράμματα. 

«Λυπούμεθα διότι ακόμη και αυτός ο παγκόσμια χρησιμοποιούμενος όρος αυτός αμφισβητείται», δήλωσε η υφυπουργός Υγείας της Ελλάδας Ζέτα Μακρή, μιλώντας εξ ονόματος των κρατών-μελών της ΕΕ, επισημαίνοντας ότι η εξάπλωση του HIV/AIDS και οι θάνατοι από τη χρήση ναρκωτικών μειώθηκαν χάρη στα προγράμματα αυτά στην Ευρώπη. 

Η κοινή ανακοίνωση καλεί επίσης τα κράτη-μέλη να αντιμετωπίσουν την διάδοση των νέων ψυχοενεργών ουσιών που ανακαλύπτονται συνήθως κατά την διάρκεια ερευνών στο πεδίο της φαρμακευτικής (τα λεγόμενα designer drugs), η απαγόρευση των οποίων είναι ιδιαίτερα δύσκολη αφού οι χημικές συνθέσεις δεν εμπίπτουν στο υπάρχον διεθνές νομικό πλαίσιο.

• ναρκωτικά
• ΟΗΕ