ΙΚΙΛ: Οι τζιχαντιστές που σπέρνουν τον τρόμο στη Συρία και το Ιράκ

Γράφει ο Παναγιώτης Βελισσάρης- Λυμπερίδης

Καθώς η αμερικανική πολεμική μηχανή απέσυρε και τους τελευταίους στρατιώτες της από το πολύπαθο Ιράκ στα τέλη του 2012, λίγοι ήταν αυτοί που εμφανιζόταν αισιόδοξοι για το μέλλον της πάλαι ποτέ ευημερούσας χώρας της μέσης ανατολής. Φυλετικές και διαθρησκευτικές συγκρούσεις, κατεστραμμένες από τον πόλεμο υποδομές και ανύπαρκτο κράτος συνέθεταν ένα μείγμα εκρηκτικό.

Και το μπαμ που ακούστηκε σε όλο τον πλανήτη δεν άργησε να έρθει: Την περασμένη Παρασκευή τα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν μία συγκλονιστική είδηση. Μαχητές της  ακραίας οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε εξαπέλυαν σφοδρότατες επιθέσεις σε όλο το βόρειο Ιράκ.

Καθώς  πέρναγαν οι ημέρες, οι αντάρτες έτρεπαν σε άτακτη φυγή τον ομοσπονδιακό στρατό προελαύνοντας και καταλαμβάνοντας ολόκληρες περιοχές, ενώ την περασμένη Τρίτη έθεσαν υπό τον έλεγχο τους τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Μοσούλη, ενώ λίγες ημέρες αργότερα έπεσε στα χέρια τους και η Τικρίτ, γενέτειρα του διαβόητου Σαντάμ Χουσεΐν

Πρόσφορο έδαφος στο χάος που έσπειραν οι ΗΠΑ

Πώς όμως έφτασε το ΙΚΙΛ να απειλεί την ίδια την υπόσταση της χώρας, να ανταγωνίζεται τη φοβερή αλ Κάιντα, και κυρίως να κινητοποιεί δεκάδες χιλιάδες μαχητές; Οι απαρχές τις τοποθετούνται στις αρχές του 2004, στο Ιράκ που τότε βίωνε ακόμη το σοκ της αμερικανικής εισβολής του 2003 και το χάος που επέφερε η δραματική κατάρρευση του καθεστώτος Σαντάμ Χουσεΐν, το οποίο είχε στην κυριολεξία ταυτιστεί με το ίδιο το κράτος στις δεκαετίες που κυβέρνησε τη χώρα ο πάλαι ποτέ πανίσχυρος δικτάτορας.

Παρακλάδι της αλ Κάιντα στην αρχή, η οργάνωση που αποτελείται από σουνίτες ισλαμιστές, αναπτύχθηκε της στα βόρεια της χώρας όπου οι κάτοικοι στη μεγάλη πλειοψηφία τους έχουν παρόμοιες θρησκευτικές πεποιθήσεις, και συμμετείχε στην ιρακινή αντίσταση κατά του αμερικανικού στρατού που έπαιζε ρόλο τοποτηρητή τα πρώτα χρόνια μετά την εισβολή.

Μέχρι την αποχώρησή τους στα τέλη του 2012 οι αμερικανικές δυνάμεις κατάφεραν να θέσουν υπό έλεγχο την οργάνωση, σκοτώνοντας τα περισσότερα ηγετικά μέλη της, ωστόσο ποτέ δεν κατάφεραν να την αδρανοποιήσουν πλήρως. Πρακτικά η οργάνωση, που στο μεσοδιάστημα άλλαξε αρκετά ονόματα, ποτέ δεν έπαψε να είναι επικίνδυνη, γιατί η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει το Ιράκ ήταν ακόμη χειρότερη από την εποχή της εισβολής.

Η καχυποψία απέναντι στις ΗΠΑ παρέμενε, όπως επίσης και η δυσαρέσκεια από το γεγονός ότι το επίπεδο ζωής έμενε στα ίδια άθλια επίπεδα. Ταυτόχρονα οι διαμάχες μεταξύ φυλών, κυρίως  όμως θρησκευτικών δογμάτων – σουνιτών και σιιτών για την ακρίβεια- βρισκόταν στο απόγειο τους.

Ειδικά για το τελευταίο πρόβλημα, ο ηγέτης της χώρας τα τελευταία οκτώ χρόνια, ο σιίτης Νουρί αλ Μαλίκι, έκανε ότι μπορούσε για να το οξύνει: Όχι μόνο άσκησε μία σκληρά διχαστική πολιτική, αλλά έκανε και ότι μπορούσε για να αποκλείσει τους σουνίτες από τον κρατικό μηχανισμό. Άφησε απ’ έξω τις αντάρτικες ομάδες από τον νεόκοπο ιρακινό στρατό  -παρότι είχε συμφωνηθεί το αντίθετό – ο οποίος ουσιαστικά χτιζόταν από την αρχή.

Καταλύτης ο συριακός εμφύλιος

Ήταν φανερό πως το μόνο που έλειπε για να έρθει εκ νέου στο προσκήνιο η οργάνωση ήταν ένα γεγονός που θα έπαιζε το ρόλο του καταλύτη. Και αυτό ήρθε στη γειτονική Συρία μαζί με το κύμα που έφερε η Αραβική Άνοιξη στα τέλη του 2011. Η σκληρή καταστολή του Μπασάρ αλ Άσαντ στις διαδηλώσεις που συντάραξαν τις πόλεις της Συρίας, και ο αιματηρός εμφύλιος που ακολούθησε έδωσε το πρόσφορο έδαφος που χρειαζόταν το ΙΚΙΛ για να γεννηθεί από τις στάχτες του.

Καθώς γενικευόταν ο εμφύλιος σε όλο και μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας, στην κοσμική αντιπολίτευση και τις μετριοπαθείς ισλαμιστικές οργανώσεις, στα μέσα του 2013 προστέθηκαν δύο ακόμη που θα άλλαζαν την πορεία του εμφυλίου: Ήταν το Μέτωπο αλ Νούσρα και το Ισλαμικό Μέτωπο για το Ιράκ και το Λεβάντε, το οποίο πλέον συστηνόταν με το νέο του όνομα.

Στις σκληρές μάχες με τις συριακές δυνάμεις οι μαχητές του ΙΚΙΛ θα αποκτήσουν πολεμική εμπειρία και θα δημιουργήσουν τη φήμη της ανελέητης οργάνωσης που σπέρνει τον τρόμο σε όσες περιοχές κατακτήσει, εγκαθιδρύοντας ταυτόχρονα τις πιο σκληρές εκδοχές της Σαρίας (ισλαμικού νόμου), που περιλαμβάνει απαγόρευση αναπαραγωγής μουσικής, αλλά και περιορισμούς στον τρόπο που ντύνονται οι γυναίκες.

Σταδιακά θα καταστεί μία εκ των πιο σκληροτράχηλων και αντάρτικων ομάδων που μάχονται το καθεστώς Άσαντ, ενώ επεκτείνει τον έλεγχο της σε εδάφη στη βόρεια Συρία κερδίζοντας πόρους, ξένους μαχητές που συρρέουν στη χώρα καθώς και λιποτάκτες από άλλες οργανώσεις.

Μαζί με την επιρροή της αυξάνονται και οι βάρβαρες τακτικές της. Φρικτά βασανιστήρια σε αιχμάλωτους στρατιώτες και άτυχους πολίτες διαφορετικού θρησκεύματος μπαίνουν στην καθημερινότητα της εμπόλεμης Συρίας, σε τέτοιον βαθμό που δημιούργησαν σφοδρές αντιδράσεις μέσα στις οργανώσεις του αντάρτικου, μέχρι και στο ομογάλακτο Μέτωπο αλ Νούσρα.

Μάλιστα, το Φεβρουάριο του 2014, το ΙΚΙΛ έχοντα αποκτήσει πλέον πλήρη υπόσταση αποστασιοποιείται μέχρι από τη μητρική αλ Κάιντα, η οποία έφτασε στο σημείο να κατακρίνει ανοιχτά τις ενέργειες του μέχρι πρότινος ισχυρού παρακλαδιού της.

Παράλληλα με τη Συρία, η τζιχανιστική οργάνωση αναπτύσσει πλούσια δράση και στο βόρειο Ιράκ το οποίο από τα μέσα του 2013, βιώνει τους πιο αιματηρούς μήνες του από την αμερικανική εισβολή. Κάπως έτσι, η το ΙΚΙΛ έφτασε να έχει στις τάξεις του 12.000 μαχητές στο Ιράκ και 8.000 στη Συρία.

Οι ηγέτες του έχουν έναν πολύ σαφή στόχο και δεν φοβούνται να τον πουν. Φιλοδοξούν να δημιουργήσουν ένα ισλαμικό κράτος που θα καταλαμβάνει τμήματα της Συρίας και το Ιράκ, και πλησιάζουν όλο και περισσότερο στον να τον πετύχουν. Αυτό εξάλλου καταδεικνύουν τόσο τα πεπραγμένα του ΙΚΙΛ στο συριακό εμφύλιο, όσο και η πετυχημένη προέλαση στο Ιράκ, τρέποντας σε άτακτη φυγή τα κυβερνητικά στρατεύματα.

Με τη διεθνή κοινότητα, και κυρίως τις ΗΠΑ διστακτικές απέναντι στην ανάληψη δράσης – οι αιματηρές μνήμες από την εισβολή και κατοχή του Ιράκ είναι ακόμη πολύ νωπές άλλωστε- και την Ιρακινή κυβέρνηση να φαντάζει ανίκανη να σταματήσει τις επιθέσεις, το μέλλον δεν προμηνύεται ευοίωνο για τη σταθερότητα στην περιοχή.

Ο Τζορτζ Μπους ο νεότερος έσπειρε ανέμους με την εισβολή στο Ιράκ και δώδεκα ολόκληρα χρόνια μετά, η διεθνής κοινότητα θερίζει θύελλες…

• Ιράκ
• Τζιχάντ