Οι εκλογές που μπορεί να αλλάξουν το πολιτικό σκηνικό της Ισπανίας

Στις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές που διεξάγονται την Κυριακή 24 Μαΐου, οι Ισπανοί αναμένεται να αφήσουν πίσω τους 40 χρόνια προβλέψιμης πολιτικής και να εισέλθουν σε μία εποχή με ασταθείς συνασπισμούς και συμβιβασμούς, με πιθανό αποτέλεσμα τον περιορισμό της εξουσίας του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι.

Το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) του Ραχόι και οι Σοσιαλιστές εναλλάσσονται στην εξουσία μετά την πτώση της δικτατορίας στη δεκαετία του ’70 και στην ουσία δεν έχουν καμία εμπειρία σε κυβερνήσεις συνασπισμού είτε στο εθνικό είτε στο περιφερειακό επίπεδο.

Όμως, με τους ψηφοφόρους να στρέφονται όλο και περισσότερο σε νεοσύστατα κόμματα, οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι κανένα κόμμα δεν θα κερδίσει αρκετές ψήφους ώστε να εξασφαλίσει την πλειοψηφία σε 12 από τις 13 περιφέρειες που ψηφίζουν την ερχόμενη Κυριακή και στις περισσότερες από τις 8.000 πόλεις που εκλέγουν δημαρχικά συμβούλια.

Στις περισσότερες περιοχές τουλάχιστον τρία κόμματα θα πρέπει να συνασπιστούν για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Στο δημοτικό συμβούλιο της Βαρκελόνης, η ψήφος μπορεί να διαμοιραστεί σε επτά κόμματα.

Η ριζική μεταμόρφωση του πώς κυβερνάται η Ισπανία σε επίπεδο περιφέρειας είναι πρόγευση μιας μεγαλύτερης αβεβαιότητας στις βουλευτικές εκλογές, οι οποίες αναμένεται να διεξαχθούν τον Νοέμβριο.

Το εκλογικό σύστημα της Ισπανίας ευνοεί τα μεγάλα κόμματα, τα οποία ιστορικά συγκροτούν ισχυρές κυβερνήσεις με ισχυρές πλειοψηφίες. Για περισσότερα από τρία χρόνια, μία σταθερή κοινοβουλευτική πλειοψηφία επέτρεψε στον Ραχόι να περάσει αντιδημοφιλείς μεταρρυθμίσεις που χρειάστηκαν προκειμένου να μην καταφύγει σε διεθνή σχέδια οικονομικής διάσωσης. Το PP ελέγχει τώρα 10 από τις 13 περιφέρειες που ψηφίζουν στις 24 Μαΐου.

Όμως ένα εκλογικό αποτέλεσμα χωρίς ξεκάθαρο νικητή, που θα απαιτήσει από τον Ραχόι να σχηματίσει συνασπισμό προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία ή να περάσει στην αντιπολίτευση σε πολλές περιφέρειες, θα μπορούσε να εξασθενίσει το μήνυμα του Ραχόι σύμφωνα με τον οποίο οποιοσδήποτε συμβιβασμός στις μεταρρυθμίσεις του θα θέσει σε κίνδυνο την ανάκαμψη.

Για τα ανερχόμενα νεοσύστατα κόμματα, που αναμένεται να κάνουν μια εντυπωσιακή πρώτη εμφάνιση στις 24 Μαΐου, είναι μια ιστορική ευκαιρία να κάνουν τις ισπανικές κυβερνήσεις να λογοδοτούν περισσότερο στον λαό που τις εκλέγει.

“Είναι η πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες που οι ψηφοφόροι έχουν πράγματι την ευκαιρία να αλλάξουν τα πράγματα. Το θέμα δεν είναι μόνο η αλλαγή της κυβέρνησης, είναι η αλλαγή της δημοκρατίας μας”, δήλωσε η Καρολίνα Πουνσέτ, η οποία ηγείται της εκστρατείας στην περιφέρεια της Βαλένθια για τους κεντρώους Ciudadanos, ένα από τα δύο κυριότερα νεόκοπα κόμματα.
 
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως οι Ciudadanos (“Πολίτες”) και το αριστερό Podemos (“Μπορούμε”), που εισέβαλαν στην ισπανική πολιτική σκηνή πέρυσι, θα επιβεβαιώσουν τη δημοτικότητά τους ανάμεσα στους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους, αν και δεν έχουν αρκετή ορμή για να κλέψουν εξ ολοκλήρου την παράσταση από τους πιο παλαιούς αντιπάλους τους.

“Ο κατακερματισμός θα είναι τεράστιος”, λέει ο Ναρσίσο Μιτσαβίλα, επικεφαλής της εταιρίας δημοσκοπήσεων GAD3.

Το PP θα μπορούσε να κερδίσει σε αριθμό ψήφων αλλά να χάσει την εξουσία ή να αναγκαστεί να συμπήξει συνασπισμό σε διάφορες περιφέρειες σε όλη τη χώρα.

“Το PP μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει κερδίσει τις εκλογές όμως το κλειδί θα είναι τι έπεται – οι συμφωνίες και το χρώμα των κυβερνήσεων… Το PP θα υποφέρει”, είπε ο Μιτσαβίλα.

Μερικοί δημοσκόποι προβλέπουν ότι το αποτέλεσμα των εκλογών σε ορισμένες περιφέρειες θα είναι τόσο αβέβαιο ώστε θα πρέπει να επαναληφθεί η ψηφοφορία.

Μία τέτοια κατάσταση παραλύει ήδη την Ανδαλουσία που ψήφισε τον Μάρτιο ένα νέο κοινοβούλιο, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση. Η επικεφαλής των Σοσιαλιστών στην περιφέρεια αυτή Σουσάνα Ντίας δήλωσε ότι μπορεί να προκηρύξει νέες εκλογές. Σε μία συνέντευξη, είπε πως το πολιτικό τοπίο στην περιοχή της και στη χώρα εξελίσσεται σε “χαοτικό”.
 
Το δικομματικό σύστημα της Ισπανίας είχε παγιωθεί για δεκαετίες λόγω ενός εκλογικού συστήματος που βασίζεται στις τοπικές περιφέρειες, η κάθε μία από τις οποίες εκλέγει μία μικρή αντιπροσωπεία εκπροσώπων στο εθνικό κοινοβούλιο, που εκλέγονται αναλογικά μέσα στην περιφέρεια.

Καθώς κάθε επαρχία διαθέτει λίγες μόνο έδρες, το όριο για να κερδηθεί οποιαδήποτε από αυτές είναι συχνά πολύ υψηλό για τα μικρά κόμματα, με αποτέλεσμα όλες οι έδρες να πηγαίνουν είτε στους Σοσιαλιστές είτε στο PP.

Αλλά αυτή τη φορά τα νέα κόμματα είναι αρκετά μεγάλα ώστε να μπορέσουν να πάρουν το μερίδιό τους. Το Podemos και οι Ciudadanos έχουν αυξήσει κατά πολύ τα ποσοστά τους από πέρυσι λόγω της οργής του κόσμου για την παραδοσιακή πολιτική σε μία χώρα όπου, παρά το γεγονός ότι ο Ραχόι υπερηφανεύεται για την επίτευξη οικονομικής ανάκαμψης, η ανεργία βρίσκεται ακόμη στο 24%.

Οι πρόσφατες υποθέσεις διαφθοράς στις οποίες εμπλέκονται τόσο το PP όσο και οι Σοσιαλιστές έχουν επίσης αποξενώσει τους ψηφοφόρους.
Κάποια στιγμή το Podemos φαινόταν έτοιμο να αναδειχθεί πρώτο κόμμα, αλλά από τότε έχει χάσει ένα μέρος από την ορμή του.
 
Το πρωτόγνωρο έδαφος των πολιτικών συνασπισμών θα αποδειχθεί ιδιαίτερα δύσκολο για τον Ραχόι, ο οποίος ηγείται μίας ρωμαλέας εκστρατείας προκειμένου να πείσει τους ψηφοφόρους ότι η οικονομική ανάκαμψη θα εκτροχιαστεί αν άλλα κόμματα, και όχι το PP, ανέλθουν στην εξουσία.

Στο τοπικό επίπεδο, οι συντηρητικοί μπορεί να χρειαστεί να μετριάσουν το μήνυμά τους ώστε να συνάψουν συμφωνίες με άλλα κόμματα.
Σε ένα συλλαλητήριο στη Βαλένθια, νωρίτερα αυτό τον μήνα, τα μέλη του PP επευφήμησαν τον Ραχόι όταν υποσχέθηκε να δημιουργήσει δύο εκατομμύρια θέσεις εργασίας έως το 2018. Όμως πολλοί άλλοι είναι περισσότερο επικριτικοί.

Ο Ραφαέλ Αντρές, ένας συνταξιούχος που δραστηριοποιείται ενεργά για το PP από το 1992, είπε πως ο πρωθυπουργός της Ισπανίας είναι καλός στη διαχείριση των καθημερινών θεμάτων, αλλά δεν έχει αρθρώσει ένα σαφές όραμα στο περιφερειακό ή στο εθνικό επίπεδο.
“Μαζί του, το PP στερήθηκε γενναιότητας και μίας σαφούς θέσης, που είναι αυτό που χρειάζονται η χώρα και η Βαλένθια”, είπε.

• Ισπανία