Αιματηρός απολογισμός – Πόσα κόστισε ο εμφύλιος στη Συρία

Όταν στα τέλη του 2010 η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη έφτανε στη Συρία, λίγοι ήταν αυτοί που περίμεναν την καταστροφή που θα έφερνε. Οι διαδηλώσεις – μικρές στην αρχή- που σημειώθηκαν στην χώρα, κατεστάλησαν βιαίως από το καθεστώς του Μπασάρ Αλ Άσαντ, φούντωσαν, και εξελίχθηκαν σε έναν αιματηρό και χαοτικό εμφύλιο πόλεμο, στον οποίο έδωσαν θρησκευτικά χαρακτηριστικά οι τζιχαντιστικές οργανώσεις που γεννήθηκαν ελλείψει μετριοπαθούς αντιπολίτευσης και χάρη στην παρέμβαση των μεγάλων περιφερειακών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής.

Καθώς την Τρίτη εισερχόμαστε στον έκτο χρόνο της σύγκρουσης, μία εύθραυστη εκεχειρία μεταξύ των ανταρτών και του καθεστώτος βρίσκεται σε ισχύ εδώ και δύο εβδομάδες. Από αυτήν έχουν εξαιρεθεί οι τζιχαντιστικές οργανώσεις, το Μέτωπο αλ Νούσρα δηλαδή και το Ισλαμικό Κράτος, οι πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον των οποίων συνεχίζονται. Πλέον ρώσοι, αμερικάνοι και τα αεροσκάφη όσων χωρών πετούν στον συριακό εναέριο χώρο βομβαρδίζουν αποκλειστικά τζιχαντιστές.

Στόχοι που δεν εκπληρώθηκαν

Παρότι στην αρχή της σύρραξης πολλοί θεωρούσαν πως θα ήταν θέμα χρόνου η πτώση του Μπασάρ Αλ Άσαντ [για αυτό εξάλλου οι αντάρτες πήραν τα όπλα], ακολουθώντας τη μοίρα αντίστοιχων ηγετών σε χώρες που ξέσπασε η Αραβική Άνοιξη, τα πράγματα στη Συρία πήραν διαφορετική τροπή. Η εξέγερση μετατράπηκε σταδιακά σε έναν πόλεμο που έγινε όλο και πιο περίπλοκος, με την αύξηση της δύναμης τζιχαντιστικών οργανώσεων και την εμπλοκή παραγόντων από το εξωτερικό. Από τη μία Ρωσία, Ιράν και η λιβανέζικη Χεζμπολάχ που βοήθησαν τον Άσαντ, από την άλλη οι μοναρχίες του κόλπου, η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και οι δυτικές χώρες που βοήθησαν τους αντάρτες.

Ο διακηρυγμένος στόχος – η πτώση του Άσαντ δηλαδή- δεν επετεύχθη, και αφού σταδιακά η Συρία μετατράπηκε σε μία «μαύρη τρύπα» τζιχαντιστών στη μέση ανατολή, οι δυτικές κυβερνήσεις άρχισαν να μετατοπίζονται από τη θέση τους [σε αυτό συνέβαλε και το τεράστιο προσφυγικό κύμα που προκάλεσε ο πόλεμος], προκρίνοντας σε πρώτη φάση την επίτευξη μίας στοιχειώδους πολιτικής σταθερότητας σε πρώτη φάση, ώστε να υπάρξει επικέντρωση στην καταπολέμηση των τζιχαντιστών. Σε κάθε περίπτωση η αντιπολίτευση θα προσέλθει στις συνομιλίες της Γενεύης που αρχίζουν την Τρίτη, παρά τις αντεγκλήσεις με το καθεστώς, γεγονός που από μόνο του κρίνεται θετικό.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο όλοι εύχονται οι ειρηνευτικές συνομιλίες να δώσουν γρήγορα καρπούς. Και αυτό γιατί η ανοικοδόμηση της Συρίας μετά από έξι χρόνια καταστροφών, βίας και πολέμου είναι ύψιστη προτεραιότητα. Ο εμφύλιος έχει προκαλέσει ανήκεστο βλάβη στη χώρα, καθώς με  τις τελευταίες μελέτες, το περασμένο καλοκαίρι, οι συνολικές ζημιές που υπέστη η συριακή οικονομία από την έναρξη του εμφυλίου μέχρι και τα τέλη του 2014 ανήλθαν σε 203 δισεκατομμύρια δολάρια, ήτοι το 383% του ΑΕΠ που κατέγραψε η χώρα το 2010. Το 2015, το ΑΕΠ ανήλθε σε 30 δισεκατομμύρια δολάρια, μειωμένο κατά 60% σε σχέση με το 2010.

Την τετραετία δε 2015-2019 αναμένεται ένας μέσος ρυθμός ύφεσης της τάξης του 6,4%, λόγω των καταστροφών στις υποδομές και της δραματικής υποβάθμισης των συνθηκών ζωής του πληθυσμού. Φυσικό απότοκο όλης αυτής της καταστροφής, είναι και η πρωτοφανής προσφυγική κρίση που ακολούθησε.

Σύμφωνα με το Associated Press, εάν ο πόλεμος τελειώσει το 2020, το κόστος του θα έχει αγγίξει το 1,3 τρισεκατομμύριο δολάρια.

Οι στατιστικές της φρίκης

Εκτός από την οικονομία που καταστράφηκε, οι πολίτες της Συρίας είδαν φίλους, συγγενείς και γνωστούς να πέφτουν νεκροί σε αυτό τον καταστροφικό πόλεμο. Κατά τον ΟΗΕ περισσότεροι από 250.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 1.000.000 τραυματίστηκαν, ωστόσο αυτός ο πίνακας έχει καιρό να ανανεωθεί. Η ΜΚΟ Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ανεβάζει τον αριθμό σε 270.000, ενώ το think tank Syrian Center for Policy Research αναφέρει ότι 470.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε περιστατικά που συνδέονται ευθέως ή εμμέσως με τον πόλεμο.

Την ίδια ώρα σχεδόν ο μισοί από του 23 εκατομμύρια κατοίκους που είχε πριν τον πόλεμο η Συρία έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό ή το εξωτερικό. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ περί τα 6,5 εκατομμύρια έχουν βρει καταφύγιο εντός Συρίας και άλλα 4,8 εκατομμύρια πρόσφυγες βρίσκονται σε γειτονικές χώρες – Ιορδανία, Λίβανο, Ιράκ και του Τουρκία.

Κατεστραμμένες πόλεις

Σε αυτά τα έξι χρόνια, ιστορικές πόλεις της Συρίας έχουν ισοπεδωθεί ολοσχερώς. Το Χαλέπι, η μεγαλύτερη πόλη και οικονομικό κέντρο της χώρας πριν τον πόλεμο, πλέον είναι ερείπια. Το ίδιο ισχύει και για τη Χομς, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη, απ όπου ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα έχουν εξαφανιστεί. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, οι ζημιές σε έξι πόλεις της Συρίας – Χαλέπι, Νταραά, Χάμα, Χομς, Ιντλίμπ και Λαττάκεια- στα τέλη του 2014 κοστολογούνταν στα 3,6 με 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια.  

Χαμένη κληρονομιά

Τέλος, ανυπολόγιστες είναι οι ζημιές στους αρχαιολογικούς θησαυρούς της Συρίας. Σχεδόν όλα τα μέρη που έχουν χαρακτηριστεί μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO είτε καταστράφηκαν ολοσχερώς είτε σημειώθηκαν τεράστιες ζημιές: Το Χαλέπι, η αρχαία πόλη Μπόσρα και ο αρχαιολογικός χώρος της Παλμύρας η οποία κάποτε ονομαζόταν το μαργαριτάρι της ερήμου.

Κάποιοι χώροι έγιναν πεδία των μαχών, άλλοι ανατινάχτηκαν σκόπιμα από το Ισλαμικό Κράτος, όπως η Παλμύρα. Οι τζιχαντιστές εκεί κατέστρεψαν ρωμαϊκούς ναούς, ενώ έκλεψαν αγάλματα και άλλα εκθέματα από τα μουσεία για να τα πουλήσουν στη μαύρη αγορά. 

• Αραβική Άνοιξη
• Μπασάρ Αλ Άσαντ
• ΟΗΕ
• πόλεμος
• Συρία