Κρίση της Κούβας: Όταν ο πλανήτης ήρθε στα πρόθυρα πυρηνικού πολέμου

Στην επιθετική ρητορική του για την άρνηση της Ρωσίας να παραδεχτεί τη χρήση χημικών όπλων στη Συρία, ο  Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει ότι οι σχέσεις Ουάσινγκτον – Μόσχας είναι σήμερα χειρότερες από ό,τι στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Τον Οκτώβριο του 1962, όμως, οι δύο μεγάλες δυνάμεις έφτασαν στα πρόθυρα γενικευμένης πυρηνικής σύρραξης στη λεγόμενη κρίση της Κούβας –μια αντιπαράθεση που διήρκεσε 13 μέρες και άλλαξε τη γεωπολιτική σκακιέρα στις δύο όχθες του Ατλαντικού.

Η κρίση ξεκίνησε όταν ο ηγέτης της τότε Σοβιετικής Ένωσης Νικίτα Χρουστσώφ αποφάσισε να αποδεχτεί το αίτημα της Κούβας και να αναπτύξει βαλλιστικούς πυραύλους στο νησί, μόλις 140 χιλιόμετρα από τη Φλόριντα.

Έπειτα από μυστική συνάντηση του Χρουστσώφ και του Φιντέλ Κάστρο τον Ιούλιο του 1962, η κατασκευή πυραυλικών εγκαταστάσεων στην Κούβα ξεκίνησε αργότερα το ίδιο καλοκαίρι.

Χάρτης των αμερικανικών υπηρεσιών που δείχνει τις θέσεις των σοβιετικών πυραύλων στην 
Kούβα στις 5 Σεπτεμβρίου 1962 (Πηγή: CIA)

Ήταν η σοβιετική απάντηση στην ανάπτυξη αμερικανικών βαλλιστικών πυραύλων στην Τουρκία και την Ιταλία, αλλά και στην αποτυχημένη απόπειρα της CIA για εισβολή στον κουβανικό Κόλπο των Χοίρων το 1961.

Οι ΗΠΑ, όμως, βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο το 1972 και η κυβέρνηση δεχόταν επικρίσεις ότι έμενε άπραγη έναντι στη σοβιετική απειλή.

Όταν ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο επιβεβαίωσε την παρουσία βαλλιστικών πυραύλων στην Κούβα, ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι διέταξε στρατιωτικό αποκλεισμό του νησιού για να αποτρέψει την άφιξη νέων ρωσικών όπλων.

Τις μέρες που ακολούθησαν, η αντιπαράθεση έφερε πιο κοντά από ποτέ το ενδεχόμενο πυρηνικού πολέμου.

Χρειάστηκαν σκληρές διαπραγματεύσεις για να αποτραπεί μια σοβαρή σύρραξη και να συναφθεί συμφωνία ανάμεσα στον Κένεντι και τον Χρουστσώφ: η Σοβιετική Ένωση συμφώνησε να αποσύρει τους βαλλιστικούς πυραύλους από την Κούβα με αντάλλαγμα την απόσυρση των αμερικανικών πυραύλων Jupiter από την Τουρκία.

Η κρίση τελικά έγινε μάθημα και στις δύο πλευρές, οι οποίες συμφώνησαν στη δημιουργία μιας ανοιχτής γραμμής επικοινωνίας ανάμεσα στη Μόσχα και την Ουάσινγκτον.

Και μια σειρά διμερών συμφωνιών περιόρισαν τις εντάσεις για αρκετά χρόνια, αν και ο Ψυχρός Πόλεμος δεν είχε τελειώσει.