Διχασμός στη γερμανική κυβέρνηση για τη σχέση με τις ΗΠΑ

Η γερμανική κυβέρνηση βρίσκεται σε αντιδικία, και φταίει ο Ντόναλντ Τραμπ.

Η Άνγκελα Μέρκελ αναίρεσε τη δήλωση του υπουργού εξωτερικών της, που κάλεσε την Ευρώπη να επιδιώξει πιο δυναμικά την χειραφέτηση της από τις ΗΠΑ, αποκαλώντας την δήλωση του «έκφραση απόψεως» για την οποία η ίδια δεν ήταν ενήμερη.

Η Μέρκελ τόνισε ότι η ασφαλής συνεργασία της Ευρώπης με τις ΗΠΑ παραμένει «εξαιρετικά χρήσιμη». «Για μένα έχει πολύ μεγάλη βαρύτητα».

Η διαφωνία των Γερμανών πολιτικών φανερώνει τόσο την έκταση της αστάθειας στην οποία έχει εξωθήσει ο Τραμπ τις υπερατλαντικές σχέσεις, όσο και την δυσκολία των ευρωπαίων ηγετών να επιδείξουν μια συνοχική προσέγγιση απέναντι στην Ουάσινγκτον.

Η παρέμβαση της Μέρκελ ακολουθεί δημοσίευση ενός άρθρου γνώμης την Τετάρτη στην καθημερινή Handelsblatt, όπου ο Υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μαας υποστηρίζει ότι η αποξένωση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ έχει βαθύτερα αίτια από την απογοήτευση που έχει προκαλέσει ο Τραμπ. Έπειτα από 70 χρόνια εξάρτησης από τις ΗΠΑ, η Ευρώπη θα πρέπει να επιδιώξει μια «νέα παγκόσμια τάξη», γράφει ο Μαας.

«Η ταύτιση αξιών και ενδιαφερόντων που διαμόρφωσε τις σχέσεις μας για δύο γενιές ολοένα και περιορίζεται», γράφει ο Μαας. «Οι περιορισμοί της διαμάχης μεταξύ Δύσης και Ανατολής είναι παρελθόν. Αυτές οι αλλαγές προηγούνται της εκλογής του Τραμπ, και θα εξακολουθήσουν και μετά την θητεία του στο μέλλον.»

Η λύση, σύμφωνα με τον Μαας, είναι η Ευρώπη να εδραιώσει περισσότερο τη θέση της σε εύρος τομέων, από την οικονομία ως την ασφάλεια, για να δημιουργήσει μια «ισορροπημένη συνεργασία» με τις ΗΠΑ.

Προτείνει η Ευρώπη να δημιουργήσει ένα σύστημα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών «ανεξάρτητο από τις ΗΠΑ», αναφερόμενος στην αμερικανική επιρροή στο SWIFT, το διεθνές διατραπεζικό δίκτυο πληρωμών που εδρεύει στο Βέλγιο. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει χρησιμοποιήσει το SWIFT ως όργανο κυρώσεων, διατάζοντας τον οργανισμό να αποκόψει τις ιρανικές τράπεζες, προς μεγάλη δυσαρέσκεια της ΕΕ.

Ο Μαας δεν εξηγεί πως θα μπορούσε η Ευρώπη να δημιουργήσει ένα τέτοιο δίκτυο χωρίς την ανάμειξη της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, η Μέρκελ άλλωστε απορρίπτει την ιδέα, σημειώνοντας ότι το παρόν σύστημα είναι «καθοριστικής σημασίας» για τον πόλεμο ενάντια στην τρομοκρατία.

Παρόλο που δεν είναι η πρώτη φορά που η Μέρκελ δημόσια, αν και διακριτικά, επιπλήττει τους υπουργούς της, τα περιστατικά δεν αφορούν συνήθως θέματα τόσο ευαίσθητα όσο την σχέση της Γερμανίας με τις ΗΠΑ, πράγμα που εξηγεί την σβέλτη απάντηση της καγκελάριου.

Τεταμένες εδώ και χρόνια είναι λόγω της εξωτερικής πολιτικής οι σχέσεις της Μέρκελ και του υπουργείου εξωτερικών, το οποίο ελέγχεται από τους συνεργάτες του συνασπισμού της, τους Σοσιαλδημοκράτες. Κατά τα 13 χρόνια θητείας της, η Μέρκελ έχει καταλάβει τον έλεγχο των πιο σημαντικών πλευρών της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής, όπως τα περισσότερα ευρωπαϊκά ζητήματα και τις υπερατλαντικές σχέσεις, αφαιρώντας σε μεγάλο βαθμό την εξουσία του υπουργείου εξωτερικών.

Ο Μαας, πρώην υπουργός δικαιοσύνης που διορίστηκε στη θέση του νωρίτερα φέτος, είναι μόνο ένας εκ των πολλών υπουργών εξωτερικών που έρχονται αντιμέτωποι με τη δύναμη της Μέρκελ.

Στο άρθρο του, ο Μαας περιγράφει με σθένος τη βαθιά σύνδεση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ Αμερικής και Ευρώπης, αναλύοντας ακόμα και ένα ταξίδι που έκανε στα νιάτα του στις ΗΠΑ «με την ‘Τριλογία της Νέας Υόρκης’ του Πολ Όστερ στην τσέπη μου και τη μουσική του Μπρούς Σπρίνγκστιν στα αυτιά μου».

Παρόλα αυτά, αυτό που τράβηξε την προσοχή των αναγνωστών και στις δύο μεριές του Ατλαντικού ήταν η πρόταση του Μαας στην Ευρώπη να προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ όχι ως σύμμαχο αλλά ως πιθανό αντίπαλο.

«Όταν οι ΗΠΑ ξεπερνούν τα όρια, η Ευρώπη οφείλει να δράσει ως αντίβαρο, όσο δύσκολο και αν είναι», γράφει.

«Είναι στρατηγικής σημασίας να γίνει σαφές στην Ουάσινγκτον ότι επιθυμούμε να συνεργαστούμε, ταυτόχρονα όμως δεν θα επιτρέψουμε να δρα χωρίς την έγκρισή μας, και μάλιστα εις βάρος μας.»

Ο Μαας δεν είναι σε καμία περίπτωση ο πρώτος επιφανής Γερμανός πολιτικός που υποστηρίζει την ενίσχυση της αυτονομίας της Ευρώπης από τις ΗΠΑ. Πέρυσι ήταν η ίδια η Μέρκελ που κάλεσε τους Ευρωπαίους να πάρουν στα χέρια τους την τύχη τους καθώς «η εποχή που μπορούσαμε ένα στηριχτούμε απόλυτα σε άλλους έχει περάσει σε ένα βαθμό».

Η δήλωση αυτή ίσως εξηγεί την ενόχληση της με το πιο επιθετικό ύφος του Μαας.

Ο Μαας, όμως, ανερχόμενο αστέρι του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, και ένας πολιτικός που πολλοί θεωρούν πιθανό υποψήφιο καγκελάριο, ξέρει ότι λέει στους Γερμανούς αυτό που θέλουν να ακούσουν.

Περισσότεροι από τους μισούς Γερμανούς θεωρούν «κακή» τη σχέση με τις ΗΠΑ, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pew. Ανάλογο ποσοστό είναι πεπεισμένο ότι η Ευρώπη μπορεί να φροντίσει για την ασφάλειά της χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ, σύμφωνα με διαφορετική έρευνα που δημοσιεύτηκε τον προηγούμενο μήνα.

Τα αποτελέσματα μπορεί να μην εκπλήσσουν, δεδομένης της έντονης αντιπάθειας για τον Τραμπ στη Γερμανία, η στάση τους όμως δείχνει ότι οι περισσότεροι Γερμανοί δεν γνωρίζουν το μέγεθος της εξάρτησης της χώρας τους από τις ΗΠΑ, τόσο σε οικονομικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο.

Οι ΗΠΑ αποτελούν τη μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών της Γερμανίας, και καλύπτουν το 10 σχεδόν τις εκατό των προϊόντων που εξάγει η χώρα. Από την άλλη, με 33000 αμερικανικά στρατεύματα τοποθετημένα σε γερμανικό έδαφος λόγω της δέσμευσης της Αμερικής στο ΝΑΤΟ να προστατεύει τη Γερμανία, για να μην αναφερθούμε στον αποτρεπτικό παράγοντα των πυρηνικών όπλων, η συμβολή των ΗΠΑ στην ασφάλεια της Γερμανίας πολύ δύσκολα θα μπορούσε να αντικατασταθεί.

Αν και ο γερμανικός λαός πρόσφατα υποστήριξε τις επενδύσεις στην άμυνα, η αντικατάσταση των δυνατοτήτων που αυτή τη στιγμή παρέχονται από τις ΗΠΑ  στην ουσία δωρεάν, θα κόστιζε περισσότερο από ότι πολλοί νομίζουν και σε κάποιες περιπτώσεις δε είναι καν εφικτή.

Στην πρόταση του για μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή αυτονομία, ο Μαας προειδοποιεί για τον «κίνδυνο σε χιλιάδες λεπτομέρειες», αναγνωρίζοντας όμως ότι η σκληρή πραγματικότητα της εξάρτησης της Ευρώπης από τις ΗΠΑ θα είναι ακόμα πιο δύσκολη.

Πηγή: Politico.eu

• Γερμανία
• Μαας
• Μέρκελ