Ισπανία: Η πόλη που κατάργησε τα αυτοκίνητα

Ο κόσμος δε φωνάζει στην Ποντεβέντρα, ή τουλάχιστον, φωνάζει λιγότερο. Με την κίνηση να έχει σχεδόν εξαλειφθεί, δεν υπάρχουν μηχανές που γκαζώνουν και αυτοκίνητα που κορνάρουν, ούτε μεταλλικό γρύλισμα μηχανών, ούτε φωνές οδηγών που προσπαθούν να ακουστούν μέσα στον πανικό, κανένας ήχος δηλαδή από εκείνους μιας συνηθισμένης ισπανικής πόλης.

Αντιθέτως, στους δρόμους της θα ακούσεις πουλιά να κελαηδάνε στις καμέλιες, τα κουταλάκια να ανακατεύουν τον καφέ και τον ήχο της ανθρώπινης φωνής. Οι δάσκαλοι κυκλοφορούν με ορδές μικρών μαθητών στους δρόμους, χωρίς τον συνεχή φόβο ότι κάποιο θα ξεφύγει στην κίνηση.

«Ακούστε», λέει ο δήμαρχος και ανοίγει τα παράθυρα του γραφείου του. Από τον δρόμο κάτω έρχεται ο ήχος ανθρώπων να μιλούν. «Πριν γίνω δήμαρχος 14000 αυτοκίνητα περνούσα από τον δρόμο αυτό καθημερινά. Περνούσαν περισσότερα αυτοκίνητα τη μέρα μέσα από την πόλη, από τον αριθμό των ανθρώπων που την κατοικούν».

Ο Μιγκέλ Άνξο Φερνάντες Λόρες είναι δήμαρχος της γαλικιανής πόλης από το 1999. Η φιλοσοφία του είναι απλή. Το γεγονός ότι έχεις ένα αμάξι δε σου δίνει και αυτόματα το δικαίωμα να καταλαμβάνεις δημόσιο χώρο.

«Γιατί να μην μπορούν τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι να χρησιμοποιήσουν τους δρόμους εξαιτίας των αυτοκινήτων;», ρωτάει ο Σεζάρ Μοσκέρα, ο επικεφαλής υποδομών της πόλης. «Γιατί μια ιδιωτική περιουσία, το αυτοκίνητο, να καταλαμβάνει δημόσιο χώρο;»

Ο Λόρες έγινε δήμαρχος μετά από δώδεκα χρόνια στην αντιπολίτευση και  εντός ενός μήνα είχε πεζοδρομήσει ολόκληρα τα 300000 τετραγωνικά μέτρα του μεσαιωνικού κέντρου, καλύπτοντας τους δρόμους με πλάκες από γρανίτη.

«Το ιστορικό κέντρο ήταν νεκρό», περιγράφει. «Υπήρχαν πολλά ναρκωτικά, ήταν γεμάτο αυτοκίνητα, ήταν μια περιθωριακή ζώνη. Ήταν μια πόλη σε παρακμή, μολυσμένη, και με πολλά κυκλοφοριακά ατυχήματα. Ήταν στάσιμη. Οι περισσότεροι που είχαν τη δυνατότητα έφευγαν. Αρχικά, σκεφτήκαμε να βελτιώσουμε τις κυκλοφοριακές συνθήκες αλλά δεν μπορούσαμε να βρούμε μια αποτελεσματική λύση. Έτσι αποφασίσαμε να πάρουμε πίσω το δημόσιο χώρο των κατοίκων της πόλης μας και για να το πετύχουμε αποφασίσαμε να ξεφορτωθούμε τα αυτοκίνητα».

Σταμάτησαν την κυκλοφορία των αυτοκινήτων στην πόλη και το πάρκινγκ στους δρόμους, αφού η περισσότερη κίνηση προκαλείται από εκείνους που ψάχνουν να παρκάρουν. Έκλεισαν όλα τα πάρκινγκ στο κέντρο της πόλης και άνοιξαν υπόγεια και άλλα στην περιφέρεια, με 1.686 ελεύθερες θέσεις. Αντικατέστησαν τα φανάρια με κυκλικούς κόμβους, επέκτειναν τη ζώνη απαγόρευσης κυκλοφορίας από την παλιά πόλη στην περιοχή του 18^ου  αιώνα και χρησιμοποιούν μέτρα ανακούφισης της κίνησης στις εξωτερικές ζώνες για να μειώσουν το όριο ταχύτητας στα 30 χιλιόμετρα.

Τα οφέλη είναι πολλά. Στον ίδιο δρόμο που 30 άτομα έχασαν τη ζωή τους σε αυτοκινητιστικά ατυχήματα από το 1996 μέχρι το 2006, μόλις τρεις σκοτώθηκαν τα επόμενα δέκα χρόνια, και κανείς από το 2009. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έχουν πέσει κατά 70%, σχεδόν τα τρία τέταρτα των διαδρομών που κάποτε γινόταν με αμάξι πραγματοποιούνται πλέον με τα πόδια ή με ποδήλατο , και, ενώ άλλες πόλεις της περιοχής συρρικνώνονται, η κεντρική Ποντεβέντρα έχει μεγαλώσει κατά 12000 νέους κατοίκους. Επίσης, η παρακράτηση άδειας για σχεδιασμό μεγάλων εμπορικών κέντρων έχει επιτρέψει στις μικρές επιχειρήσεις, αλλού ανήμπορες να αντέξουν την παρατεταμένη οικονομική κρίση της Ισπανίας, να διατηρήσουν τη βιωσιμότητά τους.

Ο Λόρες, μέλος του αριστερού Γαλικιανού Εθνικιστικού Μπλοκ, αποτελεί σπάνιο φαινόμενο στην ισχυρά συντηρητική βορειοδυτική περιοχή. Η Ποντεβέντρα, με πληθυσμό 80000 ατόμων, είναι η γενέτειρα του Μαριάνο Ρατζόι, του πρώην Ισπανού πρωθυπουργού και ηγέτη του δεξιού Λαϊκού κόμματος. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το δήμαρχο, ο Ρατζόι δεν έχει δείξει ποτέ ενδιαφέρον για το σχέδιο πόλης που έχει κερδίσει τόσα βραβεία στη γενέτειρά του.

Φυσικά, δεν έγιναν όλα τόσο εύκολα. Στον κόσμο δεν αρέσει να ακούει ότι δεν μπορεί να οδηγήσει όπου θέλει, ο Λόρες όμως υποστηρίζει ότι μπορεί οι άνθρωποι να το ζητούν ως δικαίωμα, στην ουσία όμως αυτό που θέλουν είναι προνόμια.

«Αν κάποιος θέλει να παντρευτεί στη ζώνη που δεν επιτρέπονται τα αυτοκίνητα, το ζευγάρι μπορεί να έρθει με αυτοκίνητο, ενώ όλοι οι υπόλοιποι περπατάνε. Το ίδιο και στις κηδείες».

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι το σχέδιο έχει οδηγήσει σε συνωστισμό στην περιφέρεια της ζώνης και ότι δεν υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θέσεις στάθμευσης.

«Η πόλη έχει το ιδανικό μέγεθος για πεζοδρόμηση», υποστηρίζει ο ντόπιος αρχιτέκτονας Ροτζέλιο Καρμπάλο Σολέρ. «Μπορείς να τη διασχίσεις ολόκληρη σε 25 λεπτά. Υπάρχουν ορισμένοι λόγοι για παράπονα, αλλά τίποτα που θα οδηγούσε σε απόρριψη αυτού του μοντέλου».

Ανάλογες απόψεις έχουν και οι γονείς. «Το πρόβλημα είναι ότι μόλις ξημερώσει στους λίγους δρόμους που επιτρέπονται αυτοκίνητα υπάρχει κίνηση», λέει ο Ραμίρο Αρμέστο. «Δεν υπάρχει μαζική συγκοινωνία από τους περιφερειακούς χώρους στάθμευσης προς το κέντρο. Από την άλλη, έχω ζήσει στη Βαλένθια και στο Τολέδο, αλλά η ζωή δεν είναι πουθενά όσο εύκολή είναι εδώ».

Η Ρακέλ Γκαρσία δηλώνει: «Έχω ζήσει στη Μαδρίτη και σε πολλά άλλα μέρη και για μένα εδώ είναι παράδεισος. Ακόμα και αν βρέχει, περπατάω παντού. Και οι ίδιοι καταστηματάρχες που παραπονιούνται είναι αυτοί που έχουν επιβιώσει παρά την κρίση. Είναι επίσης και εξαιρετικό μέρος να κάνεις παιδιά».

«Αυτό που χρειάζεται είναι περισσότερες περιοχές που επιτρέπουν την σύντομη στάθμευση ώστε να μπορείς να πηγαίνεις τα παιδιά σου στο σχολείο όταν βρέχει», λέει ο Βίκτορ Πριέτο. «Εδώ, όταν βρέχει, και βρέχει συχνά, ο κόσμος παίρνει το αυτοκίνητο του ακόμα και για να πάρει ψωμί. Πλέον όχι τόσο συχνά. Εγώ σπάνια χρησιμοποιώ το αμάξι μου πια».

Οι εργασίες χρηματοδοτήθηκαν από το δήμο που δεν έλαβε κανενός είδους βοήθεια από την περιφερειακή ή την κεντρική κυβέρνηση.

«Στην πράξη, πρόκειται για καθημερινά δημόσια έργα που διεξάχθηκαν στο πλαίσιο ενός παγκόσμιου εγχειρήματος, έχουν όμως το ίδιο ή και χαμηλότερο κόστος», δηλώνει ο Λόρες. «Δεν διεκπεραιώσαμε κανένα τεράστιο έργο. Κάναμε αυτό που είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε».

Πηγή: Guardian 

• αυτοκίνητα
• Ισπανία
• κίνηση στους δρόμους