Star alert: Βάρναλης σε δίκη του Λουντέμη: «…με τους κιοτήδες θα πάει ο συγγραφέας ή με τα παλικάρια»;

Από την Αλεξάνδρα Τσόλκα

Σε παρέα την περασμένη εβδομάδα συζητάγαμε για ποιον καλλιτέχνη, διανοούμενο, ποιητή ή συγγραφέα σπάει η καρδιά του ελληνικού λαού, άνευ όρων και φραγμών κομματικών ή αντιλήψεων ιδεολογικών; Για ποιον όλοι ομογνωμούν; Ποιος μας σηκώνει πιο ψηλά, περισσότερο από ότι, οι ίδιοι υποψιαζόμασταν ότι μπορούμε; Ποιον δεν αμφισβητούμε, σεβόμαστε, σιωπούμε να τον ακούμε όταν μιλάει; Ποιος έχει το βάρος ενός Παλαμά, Σεφέρη, Καζαντζάκη της εποχής μας, που άσχετα από μορφωτικό επίπεδο, σκύβουμε το κεφάλι όταν μιλά και όταν σιωπά με νόημα;

Και φυσικά δεν είναι οι κωμικοί ηθοποιοί που υπερβάλλουν, τρώγοντας και πίνοντας με τους υπεράνω όλων, ανάλγητους ολιγάρχες μας. Και φυσικά δεν είναι οι συγγραφείς μας που μοιάζουν να καταριούνται τη μοίρα τους γιατί γεννηθήκαν με αυτόν τον λαό να τους διαβάζει και από τη γλώσσα τους να φτιάχνονται και όχι από τους γάλλους ή τους αμερικανούς. Και φυσικά δεν είναι οι τραγουδιστές των μπουζουκιών και των νταλκάδων και οι σύνθετες που προκαλούν με τα σουξέ τους μόνο γέλια και αυτά αφού έχεις πιει μισό μπουκάλι μπόμπα. Και φυσικά δεν είναι οι κινηματογραφιστές μας που κάνουν τους αυλικούς της εξουσίας, μιας και ο Αγγελόπουλος μας άφησε νωρίς. Και φυσικά ούτε εκείνοι οι διανοούμενοι που αν τους λένε να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην ιστορία και στη γενιά τους πετάνε κατηγορίες για αντιδιανοουμενισμό και λαϊκισμό προς πάσα κατεύθυνση.

Αποφασίσαμε, σε εκείνη την παρέα, στο χείλος της βαριάς μελαγχολίας και των μεγάλων όλο πικρίλα παύσεων, πως ο μόνος μεγάλος, σημαντικός, ισόθεος του καιρού μας είναι ο Μίκης Θεοδωράκης. Εκείνος που έκανε τη ζωή του φάρο για όλους μας, που τεμαχίστηκε σε εξορίες και απαγορεύσεις, που έκανε τους ποιητές στιχάκια λαϊκά στην άκρη των χειλιών, που έδωσε ελπίδα, παρηγοριά και μικρά ξέφωτα ονείρου για την προσωπική μας ουτοπία, που στάθηκε πάντα στο πλευρό των παλικαριών, παλικάρι και ο ίδιος! Καλή αιτία για παρηγοριά μας δίνεται με την ολοκλήρωση των παραστάσεων «Μίκης Θεοδωράκης, ποιος τη ζωή μου…» που το κοινό με παλμό τραγούδαγε τα επικά του έργα και με κλάματα σχεδόν στα μάτια, ταρακουνιόταν στο Badminton από το πάθος.

Και διαβάζω στο facebook, του Γεράσιμου, ενός φίλους και μουσικού παραγωγού, που έμεινε στο Αγρίνιο να φυλάσσει προσωπικές Θερμοπύλες, στην επαρχία που χτυπημένη στο κεφάλι αγωνίζεται να μην πέσει στο έδαφος και στέκεται ακόμη ορθή. Θυμάται ο καλός μου φίλος, σελίδες Ιστορίας που οι σπουδαίοι αναλάμβαναν τις ευθύνες τους και δεν έκαναν δημόσιες σχέσεις, ή αποσπούσαν βραβεία ή είχαν στόχο τον πλουτισμό τους με κάθε κόστος…  Τότε που οι συγγραφείς όρθωναν ανάστημα και που οι διανοούμενοι στέκονταν στο πλάι του λαού τους, μέρος του και όχι κριτής του υπεράνω… Ο πολύτιμος Βάρναλης είναι στο δικαστήριο, μάρτυρας υπεράσπισης του Μενέλαου Λουντέμη, που του ζητάνε τον λόγο για το έργο του και την αγάπη του για τον λαό του… Και λέει η Ιστορία:
 
ΠΡΟΕΔΡΟΣ… Κύριε μάρτυς είναι ένοχος ο κατηγορούμενος..

ΒΑΡΝΑΛΗΣ (Με έμφαση): Ένοχος; Όχι! Για να ‘ναι ένοχος ένας Συγγραφέας πρέπει να δίνει αρνητικές απαντήσεις στις τρεις παρακάτω ερωτήσεις; Πρώτον: Ζώντας σε μια κοινωνία αδικίας με ποιους θα πάει; Με τους αδικητές ή με τους αδικημένους; Δεύτερο: Αν ο Λαός πέσει στα δεσμά της τυραννίας με ποιους θα συνταχθεί; Με τον τυραννισμένο ή με τον τύραννο; Και τρίτο και τελευταίο: Αν η Πατρίδα πάει σ΄ εθνική σκλαβιά ποιους θα βοηθήσει; Τους κατακτητές ή τους κατακτημένους; Δηλαδή με τους κιοτήδες θα πάει ή με τα παλικάρια; Γνωρίζω τον κατηγορούμενο από έφηβο. Τον γνωρίζω σαν συγγραφέα, και σαν Έλληνα. Και σας δηλώνω κατηγορηματικά: Και στις τρεις ερωτήσεις ο κατηγορούμενος έδωσε αυτές τις απαντήσεις. Δεν είναι ένοχος.

ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Εις ένα από τα υπό κατηγορίαν κείμενά του και συγκεκριμένα εις το υπό τον τίτλον «Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό»…
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Ε;…
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Ο Συγγραφεύς -δια να σώσει την τρυφεράν Ειρηνούλαν από την βουλιμίαν των αφεντικών της- την παραδίδει εις τας χείρας των εργατών.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Καλά κάνει.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Δε θα μπορούσε, έξαφνα, να την παραδώσεις εις χείρας εκείνων οίτινες είναι εντεταλμένοι για την φρούρησιν της τιμής των…

ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Ποιονών. Των χωροφυλάκων;
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Βεβαίως.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Όχι! Θα την πουλούσαν στο μπουρδέλο.
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Κύριε Βάρναλη…

ΒΑΡΝΑΛΗΣ: Τη γνώμη μου δε ζητήσατε; Τη γνώμη μου είπα. Ξέρω, εσείς έχετε άλλην γνώμη. Αλλά δεν είσθε σεις ο μάρτυρας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τίποτε άλλο κ. Βάρναλη. Μπορείτε ν΄ αποσυρθείτε.
ΒΑΡΝΑΛΗΣ (δυνατά): Κοιτάξτε μην τύχει και τον αθωώσετε «λόγω αμφιβολιών»! Αν οι Νόμοι σας καταδικάζουν αυτές τις αρετές καταδικάστε τον! Δεν έχει κανένα ελαφρυντικό. Κανένα! Σας το λέω εγώ!.

• Μίκης Θεοδωράκης
• Τέχνη