Ο θρίαμβος της «Τραβιάτα»

Η πρεμιέρα της όπερας του Βέρντι από τη Λυρική Σκηνή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ήταν ένας πραγματικός θρίαμβος για τους τραγουδιστές και τους μουσικούς που καταχειροκροτήθηκαν

Η παράσταση της περίφημης όπερας του Βέρντι που έκανε πρεμιέρα το 2001, σε σκηνοθεσία, σκηνικά και κοστούμια του Νίκου Πετρόπουλου, επαναλαμβάνεται για λίγες μόνο ημέρες. Η πρεμιέρα δόθηκε το Σάββατο 19 Νοεμβρίου στην κατάμεστη μεγάλη αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με τη Μυρτώ Παπαθανασίου στο ρόλο της Βιολέττας, τον Γιάννη Χριστόπουλο στον ρόλο του Αλφρέντο Ζερμόν και τον Δημήτρη Τηλιακό στον ρόλο του Τζόρτζιο Ζερμόν. Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής διηύθυνε ο Λουκάς Καρυτινός.

Η Τραβιάτα με μια ματιά

Ο συνθέτης / Ο Τζουζέππε Βέρντι, ο διασημότερος συνθέτης του ιταλικού Ρομαντισμού, γεννήθηκε στο Λε Ρόνκολε της βόρειας Ιταλίας το 1813 και πέθανε στο Μιλάνο το 1901. Σπούδασε μουσική στο επαρχιακό Μπουσσέτο και στη συνέχεια στο Μιλάνο. Τα πρώτα του έργα γράφηκαν μέσα στο επαναστατικό κλίμα της εποχής, απηχώντας ιδεολογικά τον αγώνα για την απελευθέρωση των ιταλικών κρατιδίων από τους Αυστριακούς και την ενοποίησή τους σε κυρίαρχη χώρα. Η ενασχόληση του Βέρντι με την πολιτική τον ανέδειξε σε εθνικό σύμβολο. Ως ακροστιχίδα το σύνθημα «Viva Verdi» σήμαινε «Ζήτω ο Βίκτωρ Εμμανουήλ βασιλιάς της Ιταλίας»-«Viva Vittorio Emanuele Re D’ Italia». Το 1861 ο συνθέτης εξελέγη μέλος του πρώτου ιταλικού κοινοβουλίου. Διασημότερες όπερές του είναι οι «Ναμπούκκο» (1842), «Μάκμπεθ» (1847/ 1865), «Ριγολέττος» (1851), «Ο τροβαδούρος» (1853), «Η παραστρατημένη/Τραβιάτα» (1853), «Η δύναμη του πεπρωμένου» (1862), «Αΐντα» (1871), «Οθέλλος» (1887) και «Φάλσταφ» (1893).

Με τη μουσική του ο Βέρντι εξέφρασε σε αισθητικό επίπεδο το πνεύμα του ώριμου Ρομαντισμού και σε πολιτικό επίπεδο την επιθυμία των συμπατριωτών του να δουν την Ιταλία ελεύθερη και ενωμένη. Αγαπήθηκε από ιδιαίτερα πλατύ κοινό και απέκτησε εξαρχής δημοτικότητα που παραμένει αμείωτη μέχρι σήμερα. Στις ιστορικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες του 19ου αιώνα, ο Βέρντι υπήρξε ο συνθέτης που έζησε εκείνη τη μοναδική στιγμή στην Ιστορία της μουσικής, κατά την οποία η υψηλή τέχνη έγινε ταυτόχρονα και λαϊκή.

Το έργο / Το ποιητικό κείμενο της τρίπρακτης όπερας «Τραβιάτα /Η παραστρατημένη» υπογράφει ο Φραντσέσκο Μαρία Πιάβε (1810-1876). Βασίζεται στο θεατρικό έργο «Η κυρία με τις καμέλιες» (1852) του Αλέξανδρου Δουμά υιού (1824-1895) και αφορά την ιστορία της Μαρί Ντυπλεσσί (1824-1847), διάσημης «εταίρας» της παρισινής κοινωνίας, με την οποία σχετιζόταν ο ίδιος ο Γάλλος συγγραφέας. Ως μυθιστόρημα το έργο δημοσιεύτηκε το 1848, μόλις ένα χρόνο μετά το θάνατο της 23χρονης Ντυπλεσσί από φυματίωση. Στο Παρίσι, πιθανώς τον Φεβρουάριο του 1852, ο Βέρντι παρακολούθησε τη θεατρική εκδοχή, επίσης του Δουμά υιού. Συνεπαρμένος, αποφάσισε για πρώτη φορά να απευθυνθεί στο κοινό μέσα από ένα θέμα σύγχρονο, στοχεύοντας σε ένα είδος κοινωνικής κριτικής.

Πρεμιέρες / Η παγκόσμια πρώτη παρουσίαση της όπερας πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου 1853 στο περίφημο Μεγάλο Θέατρο ο Φοίνικας της Βενετίας. Στη συνέχεια ο Βέρντι επεξεργάστηκε αρκετά μέρη κυρίως της Β΄ Πράξης και παρουσίασε εκ νέου το έργο του στις 6 Μαΐου 1854 στο Θέατρο Αγίου Βενέδικτου της Βενετίας.

Στις 29 Οκτωβρίου 1855 η «Τραβιάτα» δόθηκε για πρώτη φορά στο Θέατρο Αγίου Ιακώβου –ή Σαντζάκομο– της Κέρκυρας, η οποία ήταν τότε πρωτεύουσα του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων, κράτους και προτεκτοράτου της Μεγάλης Βρετανίας ως το 1864. Στην Αθήνα η όπερα παρουσιάστηκε δύο χρόνια αργότερα, στις 31 Οκτωβρίου 1857. Από την Εθνική Λυρική Σκηνή η «Τραβιάτα» πρωτοπαρουσιάστηκε στο θερινό θέατρο της πλατείας Κλαυθμώνος στις 30 Ιουλίου 1942, με τη Μιρέιγ Φλερύ (Βιολέττα), τον Νίκο Γλυνό (Αλφρέντο) και τον Χριστόφορο Αθηναίο (Ζερμόν). Διεύθυνε ο Λεωνίδας Ζώρας.

Σύνοψη

Α’ Πράξη / Στην κατοικία της Βιολέττας Βαλερύ στο Παρίσι, Αύγουστος, περ. 1850. Κατά τη διάρκεια δεξίωσης ο Γκαστόνε, υποκόμης του Λετοριέρ, συστήνει στη Βιολέττα –νεαρή γυναίκα ελευθέριων ηθών, γνωστή στην παρισινή υψηλή κοινωνία– άλλον ένα θαυμαστή της: τον Αλφρέντο Ζερμόν. Έπειτα από πρόποση του ίδιου νεαρού, οι καλεσμένοι περνούν στην αίθουσα χορού. Η Βιολέττα, με εμφανή συμπτώματα φυματίωσης, μένει πίσω. Της παραστέκεται ο Αλφρέντο, ο οποίος της εξομολογείται το μεγάλο του έρωτα. Όταν όλοι αποχωρούν, η Βιολέττα αναρωτιέται αν αυτός ο νέος με τα αγνά αισθήματα θα μπορούσε να τη λυτρώσει από τον τρόπο ζωής της.

Β’ Πράξη, 1η Σκηνή / Εξοχική κατοικία στα περίχωρα του Παρισιού, Ιανουάριος, περ. 1851. Η Βιολέττα και ο Αλφρέντο συζούν κιόλας τρεις μήνες. Όταν εκείνος μαθαίνει ότι η αγαπημένη του μεταπωλεί τα υπάρχοντά της για να τους συντηρεί, αποφασίζει να επιστρέψει στο Παρίσι προκειμένου να τακτοποιήσει τις υποθέσεις του. Κατά την απουσία του, ο πατέρας Ζερμόν επισκέπτεται κρυφά τη Βιολέττα. Της ζητά να εγκαταλείψει τον Αλφρέντο. Υποστηρίζει ότι η σχέση του γιου του με μία «εταίρα» απειλεί το μέλλον της κόρης του, η οποία και ετοιμάζεται να παντρευτεί. Συντετριμμένη, η Βιολέττα πείθεται να θυσιάσει τον έρωτά της. Όταν ο επιστρέφει Αλφρέντο, τον αποχαιρετά προφασιζόμενη πως φεύγει για λίγο. Αργότερα με ένα γράμμα τον πληροφορεί ότι τον εγκαταλείπει. Ο Ζερμόν προσπαθεί να καθησυχάσει το γιο του, ωστόσο εκείνος, μη γνωρίζοντας την αλήθεια, ορκίζεται εκδίκηση.

2η Σκηνή / Στο μέγαρο της Φλόρας Μπερβουά στο Παρίσι. Καλεσμένοι διασκεδάζουν. Καταφτάνει ο Αλφρέντο και κατόπιν η Βιολέττα συνοδευόμενη από έναν παλαιότερο θαυμαστή της, το βαρόνο Ντουφόλ. Ο Αλφρέντο παίζει χαρτιά και κερδίζει μεγάλα ποσά. Ενώ οι καλεσμένοι έχουν αποσυρθεί για το δείπνο, ο Αλφρέντο και η Βιολέττα συνομιλούν μόνοι. Εκείνη φοβάται για τη ζωή του και τον παρακαλεί να φύγει. Για να τον πείσει, του λέει πως αγαπά το βαρόνο. Ακούγοντας τα λόγια αυτά, οργισμένος, ο Αλφρέντο την προσβάλλει μπροστά στους καλεσμένους. Πετά με περιφρόνηση στα πόδια της τα χρήματα που κέρδισε στα χαρτιά, λέγοντας πως την αποπληρώνει για τις υπηρεσίες που του παρείχε στο παρελθόν. Ο πατέρας του τον επιτιμά για την ανάρμοστη συμπεριφορά του, ενώ ο Ντουφόλ ρίχνει το γάντι στο νεαρό.

Γ’ Πράξη / Στο υπνοδωμάτιο της Βιολέττας, Φεβρουάριος. Στη φθισική Βιολέττα απομένουν μονάχα λίγες ώρες ζωής. Διαβάζει ξανά ένα γράμμα του πατέρα Ζερμόν: Την ενημερώνει ότι ο γιος του κατέφυγε στο εξωτερικό, αφού τραυμάτισε το βαρόνο κατά τη μονομαχία, αλλά θα επιστρέψει πολύ σύντομα στο πλευρό της, προκειμένου να ζητήσει συγγνώμη, καθώς γνωρίζει πλέον για την αυτοθυσία της. Απ’ έξω ακούγονται οι χαρούμενες φωνές των καρναβαλιστών.

Ο Αλφρέντο εμφανίζεται εγκαίρως, και οι δύο νέοι ξανασμίγουν πανευτυχείς. Ονειρεύονται να φύγουν μαζί από το Παρίσι. Μόλις όμως η Βιολέττα σηκώνεται για να ντυθεί, καταρρέει. Ο γιατρός σπεύδει κοντά της, αλλά είναι πια πολύ αργά. Καταφτάνει επίσης ο Ζερμόν, εκλιπαρώντας τη για συγχώρεση. Η Βιολέττα δίνει στον Αλφρέντο ένα μενταγιόν με το αναμνηστικό της πορτρέτο, με την ευχή να παντρευτεί μια σύντροφο αντάξιά του. Ύστερα ξεψυχά στην αγκαλιά του αγαπημένου της.

Η ταυτότητα της παράστασης:

Μουσική διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
Σκηνοθεσία – σκηνικά – κοστούμια – φωτισμοί: Νίκος Σ. Πετρόπουλος
Αναβίωση σκηνοθεσίας: Ίων Κεσούλης
Χορογραφία – κινησιολογία: Φώτης Διαμαντόπουλος
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος

Διανομή:
Βιολέττα Βαλερύ: Mυρτώ Παπαθανασίου (19/11), Έλενα Μόζουκ (20, 25, 30/11), Μαρία Μητσοπούλου (23, 26/11), Βασιλική Καραγιάννη (27/11)
Φλόρα Μπερβουά: Αγγελική Καθαρίου (19, 25, 26, 30/11), Λυδία Βαφειάδη (20, 23, 27/11)
Αννίνα: Αλεξάνδρα Ματθαιουδάκη
Αλφρέντο Ζερμόν: Γιάννης Χριστόπουλος (19, 23, 26, 30/11), Αντώνης Κορωναίος (20, 25, 27/11)
Τζόρτζιο Ζερμόν: Δημήτρης Τηλιακός (19, 26/11), Διονύσης Σούρμπης (20, 30/11), Δημήτρης Πλατανιάς (23, 25, 27/11)
Γκαστόνε: Χαράλαμπος Βελισσάριος (19, 20, 27/11), Άλεξ Τσιλογιάννης (23, 25, 26, 30/11)
Βαρόνος Ντουφόλ: Πέτρος Σαλάτας (19, 23, 26, 30/11), Χρήστος Αμβράζης (20, 25, 27/11)
Μαρκήσιος του Ομπινύ:  Νικόλαος Καραγκιαούρης (19, 26, 27, 30/11), Βασίλης Κωστόπουλος (20, 23, 25/11)
Δόκτωρ Γκρανβίλ: Διονύσης Τσαντίνης (19, 23, 26, 30/11), Παύλος Σαμψάκης (20, 25, 27/11)
Τζουζέππε: Θανάσης Ευαγγέλου (19, 23, 26, 30/11), Μανώλης Λορέντζος (20, 25, 27/11)
Μαντατοφόρος / Οικονόμος: Θεόδωρος Μωραΐτης (19, 23, 26, 30/11), Βασίλης Ασημακόπουλος (20, 25, 27/11)

Συμμετέχουν η Ορχήστρα, η Χορωδία και μέλη του Μπαλέτου της ΕΛΣ.

Τραβιάτα, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 19, 20, 23, 25, 26, 27, 30 Νοεμβρίου 2016, ώρα 20:00. Τιμές εισιτηρίων: €20, €35, €50, €70, (παιδικό & φοιτητικό) €12. Προπώληση εισιτηρίων: ταμεία Θεάτρου Ολύμπια, Ακαδημίας, Αθήνα, τηλ. 210 3662100, ομαδικές πωλήσεις 210 3711342, www.nationalopera.gr, εκδοτήρια Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, Ομήρου 8, τηλ. 210 7282333, www.megaron.gr

• Εθνική Λυρική Σκηνή
• Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
• Μυρτώ Παπαθανασίου
• Τζουζέπε Βέρντι