Το φαινόμενο Demetrio Stratos στην Εναλλακτική Σκηνή της Ε.Λ.Σ.

Τι κι αν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 34 χρονών χτυπημένος από λευχαιμία… Ο Demetrio Stratos (γεννημένος Ευστράτιος Δημητρίου στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 1945), σαράντα χρόνια μετά από τον θάνατό του, συνεχίζει να προκαλεί δέος με τη φωνή του που δεν υπάκουε σε φυσικούς περιορισμούς , την «προφητική» μουσική κληρονομιά του και την ένταση της σκηνικής παρουσίας του.

Σε αυτή την κορυφαία μουσική προσωπικότητα που επηρέασε βαθιά τους επίγονούς του δημιουργούς και ερμηνευτές, η Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής αφιερώνει ένα τριήμερο γεμάτο συναυλίες, performances, workshops, προβολές ντοκιμαντέρ, προβολές φωτογραφιών και ηχητικές εγκαταστάσεις.

Συμμετέχουν η  πρωτοπόρος αμερικανίδα καλλιτέχνης Τζόαν Λα Μπάρμπαρα σε μια σπάνια εμφάνιση της στην Ελλάδα, το ανατρεπτικό νορβηγικό ντουέτο Σίντσελ Έντρεσεν & Ζον Μπανγκ, η σπουδαία ιταλίδα τραγουδίστρια Κριστίνα Τζαβαλλόνι, το εξαιρετικό τρίο του Σάκη Παπαδημητρίου, το σύνολο Metrodora Ensemble κ.ά.

Αναλυτικά, το πρόγραμμα του αφιερώματος στον Demetrio Stratos έχει ως εξής:
Πέμπτη 7 Ιουνίου 2018
19:00: Προβολή ντοκιμαντέρ «La voce Stratos» (2009)
Σκηνοθεσία: Luciano D’Onofrio, Monica Affatato
H ζωή και το έργο του Demetrio Stratos μέσα από σπάνιο υλικό και αφηγήσεις στενών συνεργατών του.
Αίθουσα προβολής: Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ. | Είσοδος ελεύθερη

20:30: Συναυλία Metrodora Ensemble: «Il riflesso di Metrodora»
Μάριος Δαπέργολας (βιόλα)
Άγγελος Λιακάκης (τσέλο)
Φαίδων Μηλιάδης (βιολί)
Δήμητρα Τριανταφύλλου (βιολί)
Κώστας Αναστασόπουλος (ηλεκτρικό βιολί)
Αλέξανδρος Δρυμωνίτης (ηλεκτρονικά)
Voltnoi Brege (βίντεο/προβολές)

Οι μελέτες και οι ανακαλύψεις του Demetrio Stratos σχετικά με τα όρια του φωνητικού πειραματισμού αποτυπώνονται με χαρακτηριστικό τρόπο στο προσωπικό του άλμπουμ «Metrodora» (1976), το οποίο-ύστερα από ηχητική επεξεργασία-παρουσιάζεται διευρυμένο με πρωτότυπες συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων, ηλεκτρικό βιολί, ηλεκτρονικά και video.

22:00: Συναυλία Τζόαν Λα Μπάρμπαρα: «Η φωνή είναι το αυθεντικό όργανο»
Πρωτοπόρος της φωνητικής τεχνικής, η κορυφαία αμερικανίδα Τζόαν Λα Μπάρμπαρα δεν σταμάτησε ποτέ να εξερευνεί την ανθρώπινη φωνή ως ένα πολύπλευρο όργανο, υπερβαίνοντας τα φυσικά όρια. Περιζήτητη συνθέτις, performer, sound artist και ηθοποιός, η Λα Μπάρμπαρα  κατάφερε να επεκτείνει το εύρος της έκφρασης και της τεχνικής μέσα από ένα μοναδικό λεξιλόγιο της πειραματικής τέχνης και της ανορθόδοξης  φωνητικής μεθόδου. Στη διάρκεια της πολυετούς καριέρας της η ίδια έχει ερμηνεύσει έργα σπουδαίων συνθέτων όπως οι John Cage, Robert Ashley, Philip Glass, Morton Feldman, Steve Reich και έχει επηρεάσει αμέτρητους καλλιτέχνες, από την Bjork μέχρι την Caroline Shaw. Επί σκηνής, το απίστευτο φωνητικό της ταλέντο αποτελεί εμπειρία ζωής.

Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018
17:30-18:30: Διάλεξη με τίτλο «Ένα ταξίδι της φωνής από την επιστήμη στην τέχνη» του καθηγητή λογοθεραπείας Ηλία Παπαθανασίου και του ωτορινολαρυγγολόγου Αθανάσιου Μπίμπα
Αίθουσα διεξαγωγής: Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ. | Ελεύθερη συμμετοχή

18:30-19:30: Σεμινάριο τελειοποίησης (masterclass) της τραγουδίστριας και περφόρμερ Τζόαν Λα Μπάρμπαρα.
Αίθουσα διεξαγωγής: Αίθουσα Χορωδίας Ε.Λ.Σ.| Απαραίτητη δήλωση συμμετοχής στο alternativestage@nationalopera.gr

19:00: Προβολή ντοκιμαντέρ «Suonare la voce» (1989)
Επιμέλεια: Massimo Villa
Ντοκιμαντέρ πάνω στην έρευνα του καθηγητή Franco Ferrero του Πανεπιστημίου της Πάντοβα για τις φωνητικές ικανότητες του Demetrio Stratos.
Αίθουσα προβολής: Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ. | Είσοδος ελεύθερη

20:30: Συναυλία Σάκης Παπαδημητρίου Τρίο
Σάκης Παπαδημητρίου (πιάνο)
Γεωργία Συλλαίου (φωνή)
Χρήστος Γερμένογλου (κρουστά-ντραμς)
Στο πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνονται συνθέσεις και μουσικές ιδέες του Σάκη Παπαδημητρίου, που από τους πρώτους αναγνώρισε στην Ελλάδα τη σημασία του Demetrio Stratos, καθώς επίσης αναφορές στον Τζον Κέιτζ,  Στιλ Λέισι κ.ά. Επίσης μία ελεύθερη διασκευή του αρχαιοελληνικού «Ύμνου εις Μούσαν» και μουσικά θέματα επάνω στην ποίηση της Σαπφούς και τις ρήσεις του Ηράκλειτου.

22:00: Συναυλία Κριστίνα Τζαβαλλόνι
Η διακεκριμένη ιταλίδα τραγουδίστρια και συνθέτις Κριστίνα Τζαβαλλόνι έχει διαγράψει μια λαμπρή πορεία στη μουσική σκηνή, ερμηνεύοντας από τζαζ μέχρι όπερα με την ίδια άνεση που αναπνέει. Η ίδια θεωρεί τον εαυτό της τραγουδίστρια της τζαζ, ενώ δεν έκρυψε ποτέ τον θαυμασμό της για τις φωνές των Sarah Vaughan, Joni Mitchell και Cassandra Wilson. Για το αφιέρωμα στον Demetrio Stratos, έχει ετοιμάσει ένα ξεχωριστό πρόγραμμα με κλασικά τραγούδια από το ρεπερτόριο του 20ού αιώνα εμπλουτισμένο με μία εμβληματική σύνθεση του ίδιου του Stratos και με διαχρονικά κομμάτια από τον χώρο της τζαζ.

Σάββατο 9 Ιουνίου 2018
17:30-18:30: Σεμινάριο τελειοποίησης της τραγουδίστριας Κριστίνα Τζαβαλλόνι
Αίθουσα διεξαγωγής: Αίθουσα Χορωδίας ΕΛΣ | Απαραίτητη δήλωση συμμετοχής στο alternativestage@nationalopera.gr

19:00: Προβολή ντοκιμαντέρ «Notturno Stratos»  (2011)
Σκηνοθεσία: Kλαούντιο Κιανούρα
Μια ποιητική διαδρομή στο απέραντο σύμπαν του Demetrio Stratos μέσα από ανέκδοτο υλικό και ηχητικό υλικό.
Αίθουσα προβολής: Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ. | Είσοδος ελεύθερη

20:30: Συναυλία  Σίντσελ Έντρεσεν & Ζον Μπανγκ
Σίντσελ Έντρεσεν (φωνή)
Ζον Μπανγκ (electronics και live sampling)
Αρνώ Μερσιέ (επιμέλεια ήχου)

Δύο από τα πιο αξιόλογα ονόματα της σύγχρονης νορβηγικής μουσικής σκηνής -και ένα από τα πιο ασυνήθιστα μουσικά ντουέτα- οι Σίντσελ Έντρεσεν και Ζον Μπανγκ παράγουν καινοτόμα μουσική κάθε φορά που εμφανίζονται στη σκηνή. Μαζί δημιουργούν εκφραστικά και συναρπαστικά ηχητικά τοπία, χρησιμοποιώντας μόνο ένα όργανο: τη φωνή της Σίντσελ Έντρεσεν. Η ίδια τραγουδά, μιλάει, αναπνέει και εκπέμπει ήχους που κυμαίνονται από μελωδικούς μέχρι λαρυγγικούς. Ο Ζον Μπανγκ, ένας μάστερ του αυτοσχεδιασμού, δημιουργεί από τη φωνή της Σίντσελ Έντρεσεν ένα ανατρεπτικό ηχητικό μείγμα από λούπες, samples και ηλεκτρονικά στοιχεία. Όπως εύστοχα έγραψε και ο Guardian: «Η Σίντσελ Έντρεσεν μπορεί να αγγίξει τα συναισθήματα ακόμη κι εκείνων των ακροατών που συνήθως τρέχουν μίλια μακριά από την πειραματική μουσική».

Παράλληλες εκδηλώσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του αφιερώματος
Εικαστική εγκατάσταση Fonogramma
Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ.
Επιμέλεια: Θάλεια Ιστικοπούλου

Ευγενική παραχώρηση:
Ινστιτούτο Επιστημών και Τεχνολογιών της Αντίληψης (ISTC)
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (CNR) Padova, Italia

Προβολές φωτογραφιών από το αρχείο Lelli e Masotti
Φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
©Lelli e Masotti 

Προβολή φωτογραφιών Στόματα (Le Bocche)
Φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Επιμέλεια: Μαρίνα Γιώτη
©Silvia Lelli

Προβολές video performance
-Phil Minton, David Moss, Joan La Barbara
-To στόμα της Ελπίδας Σκούφαλου ( Συμμετοχή: Ρένη Πιττακή)
Φουαγέ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Ακρόαση λίστας με μουσικά έργα
VIP Lounge της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Ο Demetrio Stratos με μια ματιά
Ο Demetrio Stratos (Ευστράτιος Δημητρίου) γεννήθηκε στις 22 Απριλίου του 1945 στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες της Αιγύπτου, οι οποίοι αργότερα (1957) θα εγκατασταθούν οριστικά στην Κύπρο. Έζησε έως τα 13 του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών (παράρτημα Αλεξάνδρειας) και την Αγγλική γλώσσα στο British Boys School.

 Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου. Το 1963 δημιούργησε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και με την ιδιότητα του πιανίστα/οργανίστα εμφανίστηκε αρχικά στο Casa dello studente Festival του Μιλάνου και έπειτα σε τοπικές παμπ. Ένα τυχαίο γεγονός γίνεται αφορμή να τραγουδήσει. Η εξέλιξη είναι ραγδαία, το ρεπερτόριο από χορευτικό αλλάζει προς soul, blues, rhythm ‘n’ blues, και ο Στράτος σε Demetrio Stratos. Κι ακόμη, από την δεκαετία του ’60 των night club του Μιλάνου (με την Ιταλική beat band I Ribelli), στο καθοριστικό και στιβαρό Area – International POPular Group των κατάμεστων σταδίων του ’70.

Οι Area-International POPular Group δημιουργήθηκαν από τον Demetrio και μερικούς ακόμη φίλους του το 1972, μια μπάντα που έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην Ιταλία της δεκαετίας του ’70. Εκεί, με τους Area, κι έχοντας δίπλα του τον παραγωγό Gianni Sassi, ο Demetrio Stratos, αρχίζει να φέρνει σε πρώτο πλάνο τη φωνή του. Και είναι οι δίσκοι του με τους Area «Arbeit Macht Frei» (1973), «Caution Radiation Area» (1974), «Crac!» (1975), «Are(A)zione» (1975), «Maledetti» (1976) και «Gli Dei Se Ne Vanno, Gli Arrabbiati Restano!» (1978), που γράφουν έκτοτε ιστορία. Το 1976 ο Demetrio Stratos δίνει διαλέξεις, σχετικές πάντα με τις έρευνές του γύρω από τη φωνή, στο Ινστιτούτο Γλωσσολογίας τους Πανεπιστημίου της Πάντοβα, ενώ κυκλοφορεί και τον πρώτο προσωπικό του δίσκο, που είχε τίτλο «Metrodora» (από το όνομα μιας φημισμένης ιατρού της πρώιμης βυζαντινής εποχής).

Οι έρευνες και οι απίστευτες φωνητικές του ικανότητες τον έκαναν παγκοσμίως γνωστό: Το 1978 στη Νέα Υόρκη ως solo voice συνεργάστηκε με τον John Cage για την παράσταση «Events» του Merce Cunningham, με σκηνικά και κοστούμια Jasper Johns και Andy Warhol. Η έρευνα πάνω στη φωνητική και την πειραματική ποίηση τον οδήγησαν στην απελευθέρωση της φωνής του από κάθε φυσικό περιορισμό αποκαθιστώντας το βάθος και την διάσταση της. Το αποτέλεσμα αυτών των ασκήσεων μπορεί κανείς να ακούσει στις συνθέσεις του «Metrodora» και «Cantare La Voce», όπου η φωνή του ακούγεται σαν μουσικό όργανo. Σύμφωνα με τον Daniel Charles, o Demetrio Stratos είναι ο άνθρωπος που κατάτμισε τη μονοφωνία επιτυγχάνοντας όχι μόνο διφωνίες, αλλά τριφωνίες και τετραφωνίες.

Στις 2 Απριλίου του 1979, ο Demetrio Stratos εισάγεται στην πολυκλινική του Μιλάνου και κατόπιν μεταφέρεται στο νοσοκομείο Memorial της Νέας Υόρκης, όπου πεθαίνει στις 13 Ιουνίου, μόλις 34 ετών από λευχαιμία.

Η εκδήλωση «Αφιέρωμα στον Demetrio Stratos» ανήκει στην ενότητα του προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής Ε.Λ.Σ. με τον τίτλο «Ημέρες Μουσικού Θεάτρου» που εντάσσεται στην Πράξη «Φεστιβαλικές εκδηλώσεις Εναλλακτικής Σκηνής Ε.Λ.Σ.» (MIS 5004053) με κωδικό 2017ΕΠΑ08510107 (Άξονας 06 του Ε.Π. «ΑΤΤΙΚΗ») και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από Εθνικούς Πόρους.

Αφιέρωμα στον Demetrio Stratos, Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, 7, 8, 9 Ιουνίου 2018 / Ώρα έναρξης παραστάσεων: 20.30. Τιμές εισιτηρίων: 12, 15 ευρώ, φοιτητικό – παιδικό 8 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: ταμεία Ε.Λ.Σ. στο Κ.Π.Ι.Σ.Ν., τηλ. 213 0885700 (καθημερινά 09:00-21:00), καταστήματα Public, http://tickets.public.gr/, www.ticketservices.gr, www.nationalopera.gr

• Εθνική Λυρική Σκηνή
• Εναλλακτική Σκηνή Ε.Λ.Σ.
• Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
• ντοκιμαντέρ
• Τζαζ
• φωτογραφία