Le Monde: Κατά του ευρώ οι πολίτες της Λετονίας

Η Ιβέτα Γκριγκούλε παραδέχεται ότι έχασε τη μάχη. «Δεν μπορούμε πια να σταματήσουμε τη διαδικασία της ένταξης», αναγνωρίζει η βουλευτής της Ενωσης Πρασίνων και Αγροτών της Λετονίας. Πράγματι, την 1η Ιανουαρίου η Λετονία θα γίνει η δεύτερη χώρα της Βαλτικής που εισέρχεται στην ευρωζώνη και η 18η χώρα που υιοθετεί το ευρώ. Το 2015 ενδέχεται να ακολουθήσει η Λιθουανία.

Στις αρχές του χρόνου, η Γκριγκούλε ζήτησε να διεξαχθεί δημοψήφισμα για την ένταξη της χώρας στο ευρώ. Αλλά ο κεντροδεξιός κυβερνητικός συνασπισμός την αγνόησε και, όπως λέει η ίδια, πέταξε το υπόμνημα που είχε υπογράψει στα σκουπίδια. Αλλωστε, για πολλούς Λετονούς, η Γκριγκούλε δεν είναι τίποτα περισσότερο από έναν κλόουν. «Ούτε στο κόμμα της δεν την υπολογίζουν», λέει ο Πετέρις Μπουκόφσκι, που σπουδάζει διεθνή οικονομία στο πανεπιστήμιο της Ρίγας.

Κατά βάθος, βέβαια, εκείνος συμφωνεί μαζί της. «Οι καθηγητές μου δεν θα χαίρονταν αν με άκουγαν, αλλά η Λετονία δεν είναι αρκετά ανεπτυγμένη, δεν είμαστε έτοιμοι για το ευρώ», δηλώνει.

Η αλήθεια είναι ότι στη Ρίγα το ευρώ δεν προκαλεί κύματα ενθουσιασμού. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, αντίθετα, δείχνουν ότι οι περισσότεροι Λετονοί τάσσονται εναντίον του κοινού νομίσματος. Η άνοδος των τιμών και η μείωση της αγοραστικής δύναμης προκαλούν ανησυχία σε μια χώρα όπου ο μέσος μισθός φτάνει τα 500 ευρώ. Και οι Λετονοί δεν έχουν καμιά όρεξη να πληρώνουν για τα χρέη της Ελλάδας. Οσο για το γεωπολιτικό επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο με την υιοθέτηση του ευρώ η Λετονία αποκτά ισχυρή προστασία έναντι της Ρωσίας, δεν πείθει όσους πιστεύουν ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει πλέον σοβαρούς κινδύνους στα ανατολικά της.

Παιδί καλής οικογενείας, και συνηθισμένος στα ταξίδια, ο Πετέρις πιστεύει ότι η χώρα του θα έβγαινε πιο κερδισμένη αν μιμούνταν τη Σουηδία ή την Ελβετία, παρά τώρα που θα ακολουθήσει το παράδειγμα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Αλλωστε, λέει στην ειδική απεσταλμένη της Μοντ, η Λετονία καλά θα έκανε να περιμένει λίγο καιρό για να δει πού ακριβώς θα οδηγηθεί η ευρωζώνη.

«Οι Βρυξέλλες δεν πούλησαν καλά το θέμα», λέει η Μπάιμπα Σαβρίνα, καθηγήτρια οικονομίας στο πανεπιστήμιο της Ρίγας. «Μας παρουσίασαν το ευρώ με επιχειρήματα που θύμιζαν τη σοβιετική εποχή, ότι θα φέρει την ευημερία, ένα καλό μέλλον για τα παιδιά μας κλπ.»

Είκοσι χρόνια μετά την ανεξαρτησία της χώρας, η ιδέα ότι οι αποφάσεις για το μέλλον της θα λαμβάνονται στις Βρυξέλλες είναι επίσης απωθητική. «Οι θετικές πλευρές του ευρώ δεν είναι χειροπιαστές για τον πληθυσμό», σημειώνει η Σαβρίνα, που είναι ένθερμη οπαδός του ευρώ.

Το παράδοξο, παρατηρεί η δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας, είναι ότι αυτό το νόμισμα που τρομάζει τόσο πολύ δεν πρόκειται να διαταράξει τη ζωή των Λετονών. «Η οικονομία είναι ήδη προσανατολισμένη προς το ευρώ», λέει ένας διπλωμάτης. Η ισοτιμία του λατς με το ευρώ είναι αναλλοίωτη από το 2005 (ένα ευρώ ισοδυναμεί με 0,70 λατς) και πάνω από το 80% των τραπεζικών δανείων έχουν συναφθεί σε ευρώ, γεγονός που καθιστά την υποτίμηση πρακτικά αδύνατη. «Η μετάβαση στο ευρώ είναι κυρίως συμβολική», τονίζει ο καθηγητής κοινωνιολογίας Τάλις Τισένκοπφς, χαρακτηρίζοντας τους φόβους των Λετονών αβάσιμους.

Ο πρωθυπουργός Βάλντις Ντομπρόβσκις, αρχιτέκτοντας της ένταξης στο κοινό νόμισμα, δεν εκπλήσσεται από την έλλειψη ενθουσιασμού. «Εδώ και τρία χρόνια, η εικόνα που έχουμε για την ευρωζώνη είναι κρίση, κρίση, κρίση», σημειώνει. Στη Λετονία, όπου το 40% του πληθυσμού κινδυνεύει από τη φτώχεια, το πρώτο αντανακλαστικό είναι ο φόβος. «Πρέπει να εξηγούμε συνεχώς το ζήτημα. Και με τον καιρό, οι Λετονοί θα καταλάβουν».

Αλλωστε, η εικόνα του ευρώ έχει τους τελευταίους μήνες βελτιωθεί. «Είμαστε μια μικρή και ανοιχτή οικονομία και το πραγματικό ερώτημα είναι αν θα αναπτυχθούμε ταχύτερα υιοθετώντας το ευρώ ή μένοντας απ’έξω», συνεχίζει ο πρωθυπουργός. Γι’αυτόν, δεν υπάρχει δίλημμα. Η μείωση του κόστους δανεισμού για το κράτος, τους επιχειρηματίες και τα νοικοκυριά θα ωφελήσει τη χώρα και θα προσφέρει σταθερότητα. «Από τότε που ξέσπασε η κρίση», λέει, «η Ευρωπαϊκή Ενωση προχωρεί με δύο ταχύτητες. Οσοι είναι στην ευρωζώνη βρίσκονται στον πυρήνα της. Εκεί θέλουμε να είμαστε κι εμείς».

Μια λεπτομέρεια: ο Ντομπρόβσκις έχει παραιτηθεί από τον Νοέμβριο, μετά την κατάρρευση της σκεπής ενός σούπερ μάρκετ στη Ρίγα. Αλλά η θέση του στην Ιστορία είναι εξασφαλισμένη. Ισως και στην Ευρώπη.

• Λετονία