Από το χαράτσι στον ΕΝΦΙΑ: Ο φόρος που ήρθε κι έμεινε

Ένα μεσημέρι του Σεπτεμβρίου του 2011, ο τότε υπουργός Οικονομικών, Ευάγγελος Βενιζέλος, παρουσίαζε στη Θεσσαλονίκη έναν έκτακτο, όπως είχε τονίσει, φόρο ακινήτων, το περίφημο «χαράτσι» μέσω της ΔΕΗ. Ο φόρος αυτός μόνο έκτακτος δεν αποδείχθηκε, αφού άλλαξε μόνο όνομα και μορφή, παρά τα αντιθέτως λεγόμενα των κυβερνήσεων που ακολούθησαν.

Μιλώντας στο πλαίσιο της ΔΕΘ, στις 11 Σεπτεμβρίου, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Παπανδρέου ανακοίνωσε το πακέτο μέτρων που αποφάσισε το υπουργικό συμβούλιο, με βασικό το «Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Χώρων». 

«Χρειαζόμαστε μια εθνική συλλογική προσπάθεια: να πάρουμε όλοι μαζί το βάρος για να πετύχουμε το στόχο μας. Χρειαζόμαστε κάτι που να είναι δίκαιο και κοινωνικά αποδεκτό, που να διαφοροποιεί τον πλούσιο από τον φτωχό και να αποδώσει άμεσα και να μην εξαρτάται από τον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Για το λόγο αυτό θα επιβληθεί τέλος στην ακίνητη περιουσία μεσοσταθμικά 4 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ» δήλωνε ο τότε υπουργός Οικονομικών.

«Χαράτσι» τέλος, έρχεται ενιαίος φόρος

Στις 3 Ιουλίου του 2013, επί κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά, με υπουργό Οικονομικών τον Γιάννη Στουρνάρα, έπειτα από μαραθώνιες επαφές του ΥΠΟΙΚ με την τρόικα, έμελλε να γραφτεί το φινάλε του ΕΕΤΗΔΕ με την αντικατάστασή του από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων, τον γνωστό ΕΝΦΙΑ, ο οποίος θα περιελάμβανε και τον ΦΑΠ. Κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών ανέφερε τότε ότι η τρόικα δέχθηκε να μην εισπράττεται ο φόρος για τα ακίνητα μέσω της ΔΕΗ το 2014, αλλά μέσω των ΔΟΥ, προσθέτοντας ότι το σχετικό νομοσχέδιο θα κατατεθεί προς ψήφιση στο τέλος Σεπτεμβρίου.

Αρκετούς μήνες μετά, στις 20 Δεκεμβρίου του 2013, με 152 «ναι» ο ΕΝΦΙΑ ψηφίστηκε από τη Βουλή, όμως ο δρόμος ήταν ακόμα… μακρύς. Το καλοκαίρι του 2014 κορυφώθηκε το αλαλούμ με τον υπολογισμό των δόσεων, αφού εστάλησαν ραβασάκια με υπέρογκα ποσά και καθυστέρησε η καταβολή τους, με αντίκτυπο στον Προϋπολογισμό. 

Αποστάσεις και ευθύνες για τα λάθη

Στις 5 Σεπτεμβρίου του 2014, όταν είχε το τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών ο Γκίκας Χαρδούβελης έσπευδε να κρατήσει αποστάσεις από τον ΕΝΦΙΑ. «Δεν είναι δικός μου νόμος ο ΕΝΦΙΑ, δεν θα απολογηθώ για αυτόν» δήλωνε κατά τη διάρκεια της γενικής συνέλευσης της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος (ΚΕΕΕ) στη Θεσσαλονίκη κι ενώ υπήρχαν σφοδρές ενδοκυβερνητικές και αντιπολιτευτικές αντιδράσεις για τα λάθη στον υπολογισμό του φόρου. Στη συνέχεια, στις 11 Σεπτεμβρίου, ψηφίστηκε η τροπολογία με τις αλλαγές, αλλά φαίνεται πως η ζημιά είχε ήδη γίνει για την κυβέρνηση, αφού ο ΕΝΦΙΑ ήταν βασικός λόγος (αν όχι ο κυριότερος) της εκλογικής ήττας της 25ης Ιανουαρίου του 2015. 

Ο τότε πρωθυπουργός κ. Σαμαράς δήλωνε από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης ότι θα δώσουν λόγο οι υπεύθυνοι για τα λάθη στον φόρο, ενώ 21 βουλευτές της ΝΔ ζητούσαν κεφαλή του «αρχιτέκτονα» του ΕΝΦΙΑ, Νίκου Καραβίτη -συμβούλου μέχρι την αποχώρηση του κ. Στουρνάρα- επί πίνακι.

Η κυβέρνηση άλλαξε, ο ΕΝΦΙΑ έμεινε

H δέσμευση για άμεση κατάργηση του επαχθούς φόρου ήταν ένα από τα δυνατά προεκλογικά «χαρτιά» του ΣΥΡΙΖΑ. Τόσο τα στελέχη του κόμματος πριν από τις κάλπες αλλά και ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας στις προγραμματικές δηλώσεις του διαβεβαίωναν περί κατάργησης του ΕΝΦΙΑ και αντικατάστασής του από φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας.

«Καταργούμε τον ΕΝΦΙΑ από το 2015 και τον αντικαθιστούμε με φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Θέλω, όμως, εδώ να είμαι ξεκάθαρος. Καλώ όλους τους πολίτες στις παρούσες συνθήκες και με δεδομένες τις ασφυκτικές πιέσεις που υφιστάμεθα να ανταποκριθούν στην εθνική προσπάθεια και να καταβάλουν τις τελευταίες δόσεις που αντιστοιχούν στο φόρο του 2014. Το 2015, όμως, δεν θα υπάρχει ΕΝΦΙΑ. Και αυτό είναι δέσμευση» δήλωνε ο κ. Τσίπρας στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στις 8 Φεβρουαρίου.

Τελικά, περίπου τρεις μήνες μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης, εν μέσω διαπραγμάτευσης και προβλήματος στην ρευστότητα, ο πρωθυπουργός μιλώντας «Στον Ενικό» άφησε ορθάνοιχτο παράθυρο να διατηρηθεί ο φόρος και ολόκληρο το 2015. «Εάν η χώρα κινηθεί το επόμενο διάστημα σε ομαλό πλαίσιο και πιάσουμε τους στόχους μας για πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% και ανάπτυξη 1,4% θα μπορέσουμε να δούμε στο δεύτερο εξάμηνο το θέμα του ΕΝΦΙΑ. Εάν δεν το καταφέρουμε, δεν θα είναι θέμα τρόικας, θα είναι προτεραιότητων, δεν θα μπορέσουμε. Η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ έχει να κάνει με την πορεία της οικονομίας, με τις δυνατότητες που θα έχουμε να ανταποκριθούμε στους στόχους», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Τσίπρας.

Σημειώνεται ότι το 2014, με τον ΕΝΦΙΑ, εισέρευσαν έσοδα ύψους 2,6 δισ. ευρώ στα ταμεία του δημοσίου, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, με αποτέλεσμα να εκπληρωθεί ο στόχος που είχε τεθεί. Παράλληλα η εφορία έστειλε πρόσφατα νέα «ραβασάκια» σε ένα εκατομμύριο φορολογουμένους, που δεν πλήρωσαν συνολικά ή δόσεις από το χαράτσι του 2013.

Εν μέσω «επιτήρησης» των δανειστών, ο φόρος στα ακίνητα, που γονατίζει χιλιάδες νοικοκυριά στη χώρα δύσκολα θα δικαιώσει τον χαρακτήρα του έκτακτου. Ιδιαίτερα όσο φέρνει έσοδα στα δημόσια ταμεία…

• ακίνητα
• ΔΕΗ
• ΕΝΦΙΑ
• Ευάγγελος Βενιζέλος
• ΣΥΡΙΖΑ
• υπουργείο Οικονομικών