Η ΕΕ σχεδιάζει τη μεταμνημονιακή κανονικότητα – Δρακόντεια εποπτεία από τους Θεσμούς

Καθώς πλησιάζουμε προς το τέλος του ελληνικού τρίτου προγράμματος, όλες οι πλευρές αρχίζουν τις συζητήσεις και τις προετοιμασίες για την επόμενη ημέρα. Κυβέρνηση και δανειστές συμφωνούν στις δημόσιες δηλώσεις τους πως εάν όλα κυλήσουν ομαλά μέχρι τις 20 Αυγούστου, τότε η χώρα θα επιστρέψει στην κανονικότητα. Μόνο που θα είναι μια κανονικότητα διαφορετική από αυτήν που… είχαμε συνηθίσει μέχρι το 2009.

Μνημόνια τέλος, αλλά…

Η εποχή μετά το μνημόνιο για την Ελλάδα δεν θα έχει μνημόνιο, γιατί καμία κυβέρνηση δεν θέλει να δανείσει εκ νέου στη χώρα μας. Στόχος είναι η κυβέρνηση να μπορεί να εξυπηρετήσει το τεράστιο χρέος με ίδια μέσα: Με τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα, με έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις και με τον δανεισμό από τις αγορές κεφαλαίων.

Επίσης, σε ακόμη ένα στοιχείο που συμφωνούν όλοι, είναι το ότι δεν θα υπάρχει… τρόικα. Το ΔΝΤ αποχώρησε ουσιαστικά από το 2014, όταν και εκταμίευσε την τελευταία του δόση προς την Ελλάδα, και θα αποχωρήσει ουσιαστικά με τη λήξη του προγράμματος. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή», η ΕΚΤ επίσης δεν θέλει εδώ και χρόνια να συμμετέχει στην τρόικα. Ηδη από το 2013 αξιωματούχοι της εξέφραζαν επιφυλάξεις για την εμπλοκή της στην επιτήρηση, υποστηρίζοντας πως εξαιτίας αυτής περιορίζονταν de facto η ανεξαρτησία της και οι επιλογές της.

Με άλλα λόγια, στις 21 Αυγούστου δεν θα υπάρχουν ούτε νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης ούτε τρόικα. Αυτά τα δύο στοιχεία, που συμβολίζουν την παρέκκλιση από την κανονικότητα, λόγω της χρεοκοπίας της χώρας το 2010, θα εκλείψουν.

Η Ελλάδα ξανά… πειραματόζωο

Η κανονικότητα, όπως αυτή ορίζεται από τους ευρωπαίους αξιωματούχους, δεν θα έχει καμιά απολύτως σχέση με την κανονικότητα που γνωρίσαμε μέχρι το 2009 όταν και η χώρα εισήλθε στα μνημόνια.

Η ευρωζώνη, μέσα από την κρίση και τη χρεοκοπία μας, ωρίμασε. Η ρήτρα μη διάσωσης κράτους-μέλους που υπήρχε στη Συνθήκη της Λισαβώνας (no bail-out clause) αν και τυπικώς ισχύει, στην ουσία έχει καταργηθεί. Στήθηκαν δύο μηχανισμοί διάσωσης, ο EFSF στην αρχή, ο ESM αργότερα, για να χρηματοδοτήσουν προγράμματα βοήθειας, τα οποία σχεδιάστηκαν ad hoc, με βάση τις ανάγκες της Ελλάδας και των άλλων κρατών-μελών που έμειναν εκτός αγορών.

Σήμερα, η Ευρωζώνη βρίσκεται σε αναζήτηση μιας νέας κανονικότητας, στοιχεία της οποίας θα είναι και οι χρεοκοπίες κρατών, οι κανόνες χρηματοδότησης, ο μηχανισμός εποπτείας προ, κατά τη διάρκεια και μετά την ολοκλήρωση ενός προγράμματος διάσωσης.

Η Ελλάδα, μένοντας τελευταία σε πρόγραμμα, προσφέρεται για να δοκιμαστούν ιδέες και σενάρια της νέας μετα-προγραμματικής κανονικότητας. Στην πραγματικότητα θα είναι για μία ακόμη φορά ο μπούσουλας. Οι κανόνες που θα διαμορφωθούν με αφορμή την περίπτωσή μας, θα ισχύσουν στο μέλλον για οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος βρεθεί σε αδυναμία χρηματοδότησης από την αγορά.

Η όχι και τόσο «υβριδική» πρόταση

Ποια είναι τα μέχρι στιγμής δεδομένα; Η επόμενη μέρα δεν θα έχει νέα δάνεια από τους επίσημους πιστωτές –δεν θα έχει αλληλεγγύη, θα μπορούσε να πει κάποιος–, αλλά θα έχει εποπτεία.

Την προηγούμενη εβδομάδα, Ευρωπαίος αξιωματούχος είπε ότι πιθανόν η εποπτεία (από τον ESM, την Κομισιόν και τους δύο;) θα παρακολουθεί την υλοποίηση συγκεκριμένων μεταρρυθμιστικών στόχων, η επίτευξη των οποίων θα είναι προϋπόθεση για την ελάφρυνση του χρέους​. «Υβριδικό» χαρακτήρισε ο αξιωματούχος αυτό το μοντέλο της εξόδου από το μνημόνιο. Όχι και τόσο. Τον Μάρτιο του 2012, ένα στέλεχος –τότε– της τρόικας πήρε εντολή να εξετάσει πώς μπορεί να δουλέψει στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ευρωζώνης το πρόγραμμα HIPC (Heavily Indebted Poor Countries) που εισήγαγαν από το 1996 ΔΝΤ και Παγκόσμια Τράπεζα. Με το HIPC, οι πιστωτές –κράτη και ιδιώτες– των αφρικανικών χωρών δέχονται εθελοντικά το «κούρεμα» των απαιτήσεών τους υπό την αίρεση ότι εφαρμόζονται μεταρρυθμίσεις και επιτυγχάνονται στόχοι. Φαίνεται πως η προεργασία που έκανε εκείνος ο κοινοτικός υπάλληλος προ 5ετίας δεν θα πάει χαμένη…

• EFSF
• ESM
• αγορές
• αποκρατικοποιήσεις
• ΔΝΤ
• ελάφρυνση χρέους
• Ευρωζώνη
• κυβέρνηση
• Μνημόνιο
• πρωτογενές πλεόνασμα
• τρόικα