Φόβος

Με τις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με τους «θεσμούς» (ή τρόικα όπως συνηθίζαμε να τους αποκαλούμε όλα αυτά τα μνημονιακά χρόνια),  τα νεύρα και από τις δύο πλευρές αρχίζουν να τεντώνονται επικίνδυνα. Πέραν αυτού όμως οι πιέσεις από την πλευρά των δανειστών αυξάνονται κατακόρυφα και όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο.

Τη «βρώμικη» δουλειά που δεν μπορούν να την κάνουν το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες ή Φρανκφούρτη – κύριοι παίχτες των διαπραγματεύσεων- αναλαμβάνουν εργολαβικά οι κατ εξοχήν εκφραστές των συμφερόντων τους, τα διεθνή ΜΜΕ  τα οποία από τη σκοπιά του δήθεν ανεξάρτητου παρατηρητή το τελευταίο πεντάμηνο έδωσαν ακόμη ένα ρεσιτάλ τρομοκράτησης της εγχώριας κοινής γνώμης.

Ο φόβος είναι ένας πρώτης τάξεως επικοινωνιακό εργαλείο – ειδικά σε περιπτώσεις που κάποιος σκοπεύει να προλειάνει το έδαφος για πολιτικές που σε κανονικές συνθήκες δεν θα μπορούσαν επουδενί να περάσουν δίχως να γίνει επανάσταση ή να πέσει νεκρική σιγή.

Ο φόβος, το βασικό συναίσθημα που προκαλείται από τη συνειδητοποίηση ενός πλασματικού ή πραγματικού κινδύνου, συνδέεται άμεσα με την προπαγάνδα. Είναι για την ακρίβεια συνεκτικό της στοιχείο, καθώς σχεδόν πάντα χρησιμοποιείται από την εκάστοτε πολιτική εξουσία για τον έλεγχο τον συναισθημάτων της μάζας, προς την κατεύθυνση που θέλει να στρέψει ο ηγεμόνας ή ένας δημοκρατικά εκλεγμένος άρχοντας ή ακόμα – ακόμα ένας θεσμός σε αυτούς που ασκεί (ή νομίζει πως ασκεί) εξουσία.

Μπορούμε να παραθέσουμε πολλά ιστορικά παραδείγματα της χρήσης του εν λόγω συναισθήματος στην προπαγάνδα και έπειτα στην πολιτική επικοινωνία. Ας δούμε ένα πρόσφατο, που εφαρμόστηκε επιτυχώς στην αρχή στη χώρα μας. Από το 2010 όταν και μπήκαμε στο μνημόνιο, η μόνιμη επωδός των μέσων μαζικής ενημέρωσης και των κυβερνήσεων ήταν το μότο «είτε εφαρμόζουμε αυτά που μας ζητούν οι εταίροι μας – εδώ μπορεί να τοποθετηθεί και η εκδοχή “δανειστές”- είτε έρχεται το χάος».

Αυτό το δόγμα στην ελληνική περίπτωση εφαρμόστηκε από την κυβέρνηση Παπανδρέου και την πλειοψηφία εγχώριων και διεθνών ΜΜΕ, κρίθηκε πετυχημένο και έκτοτε έγινε περίπου καθημερινότητα,  υιοθετώντας το με θρησκευτική ευλάβεια όλες οι κυβερνήσεις που ακολούθησαν.

«Πρέπει να ψηφιστούν τα μέτρα, αλλιώς δεν θα λάβουμε την επόμενη δόση και θα χρεοκοπήσουμε». Αυτή είναι μία φράση που έχω ακούσει από τα στόματα πολιτικών τα τελευταία πέντε χρόνια τόσες φορές που πλέον έχω χάσει το μέτρημα…

Από την ημέρα των εκλογών, όταν μία νέα κυβέρνηση ανέλαβε τα ηνία στη χώρα και αποφάσισε να δοκιμάσει μία διαφορετική προσέγγιση,  τα τρομοκρατικά σενάρια άρχισαν εκ νέου να εντείνονται. Κάθε φορά που στις διαπραγματεύσεις διαφαίνεται μία διαφωνία ή μία διάσταση απόψεων, τα διεθνή ΜΜΕ και οι παρατρεχάμενοί τους σπεύδουν να μας πληροφορήσουν πως η Ελλάδα βρίσκεται ένα βήμα πριν το Grexit, ότι οι έλεγχοι στις κινήσεις κεφαλαίων είναι προ των πυλών, ότι ο χρόνος τελειώνει και ότι παραμονεύει το χάος σε περίπτωση μη συμφωνίας με τους δανειστές.

Όλο το προηγούμενο διάστημα, εφημερίδες και πρακτορεία, τηλεοπτικοί σταθμοί και ιστοσελίδες φιλοξενούν αναλύσεις, ανώνυμες διαρροές (η πληροφόρηση μέσω non paper δεν είναι μονάχα δικό μας προνόμιο), κάθε είδους εικασίες και δηλώσεις του και τελευταίου βουλευτή σε μία προσπάθεια να «στήσουν» ένα ζοφερό κλίμα, να παίξουν δηλαδή με τα συναισθήματα του αναγνώστη, να τον κάνουν δηλαδή να τρομοκρατηθεί, ακόμα και εάν δεν έχει τίποτα απολύτως να χάσει .

Ενδεικτικά, σταχυολογώ ορισμένα από τα νεότερα τρομο – μαργαριτάρια των τελευταίων ημερών:

• Η βρετανική Telegraph σε βίντεο της περίπου 60 δευτερολέπτων αναλύει τις συνέπειες μίας εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, παρότι κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι θα συμβεί, μίας και κάτι τέτοιο δεν έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία.
• Η ίδια εφημερίδα μας αποκάλυψε ένα κρυφό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ για χρεωκοπία «ισλανδικού» τύπου.
• Η Γερμανική εφημερίδα Suddeutsche Zeitung μας πληροφορεί για σχέδιο έκτακτης Συνόδου Κορυφής ακόμα και την Παρασκευή σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας , «αποκαλύπτοντας» μάλιστα ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα απειλήσουν τον έλληνα πρωθυπουργό με την επιβολή capital controls. Βεβαίως ο συντάκτης σκόπιμα αγνοεί ότι ένα τέτοιο μέτρο εφαρμόζεται μονάχα με νομοθετική πρωτοβουλία μίας κυβέρνησης και δεν επιβάλλεται από κάποιον.
• Το Bloomberg μάλιστα προχωράει ένα βήμα πιο πέρα και αναλύει στους αναγνώστες της την επόμενη μέρα στην Ελλάδα σε περίπτωση επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων.

Με άλλα λόγια,  επιστράτευσαν για ακόμη μία φορά τον φόβο​ – δημοσιεύματα δηλαδή όπως αυτά που παρέθεσα πιο πάνω- ώστε να πείσουν τους έλληνες ψηφοφόρους πως έκαναν λάθος όταν ψήφιζαν την παρούσα κυβέρνηση· πολλοί εξ αυτών όχι από ιδεολογική τοποθέτηση αλλά όντας απηυδισμένοι από τον φαύλο κύκλο της λιτότητας και της εσωτερικής υποτίμησης, της κατακόρυφης περικοπής των εισοδημάτων τους δηλαδή.

Και σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς η κοινωνία θα τοποθετηθεί απέναντι σε αυτά τα «ζοφερά» σενάρια που οι έμποροι του φόβου πλασάρουν. Θα επικρατήσει η ψυχραιμία ή θα παρασυρθούμε και εντέλει θα «παραλύσουμε» αναμένοντας το μοιραίο.

Ή όπως πολύ εύστοχα το έθεσε ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ:

Το μόνο που έχουμε να φοβηθούμε είναι ο ίδιος ο φόβος, ο χωρίς όνομα, λογική ή δικαιολογία τρόμος, ο οποίος παραλύει τις προσπάθειες που απαιτούνται για να μετατραπεί η οπισθοχώρηση σε προέλαση…

• Grexit
• κυβέρνηση
• τρόικα
• φόβος