Ονειρεύονται οι σαύρες;

Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες πίστευαν ότι τα πτηνά και τα θηλαστικά είναι τα μόνα σπονδυλωτά ζώα που βιώνουν τον ύπνο REM, δηλαδή τον ύπνο γρήγορων κινήσεων των ματιών (Rapid Eye Movement), μια κατάσταση στην οποία το σώμα είναι ουσιαστικά ακίνητο αλλά ο εγκέφαλος υπερλειτουργεί. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, υπάρχει μυϊκή ατονία ενώ ο εγκέφαλος παράγει υψηλής συχνότητας εγκεφαλικά κύματα. Δηλαδή οι μύες είναι σχεδόν παράλυτοι εκτός από εκείνους που κινούν την καρδιά, το διάφραγμα, και τα μάτια, τα οποία και τρεμοπαίζουν. Στον άνθρωπο, ο ύπνος REM συνδέεται με τα όνειρα.

Ερευνητές λοιπόν έψαξαν για σημάδια του ύπνου REM και των βραδέων κυμάτων στα ερπετά με αξιόλογα αποτελέσματα, αναφέρει ο Gilles Laurent, νευρολόγος στο Max Planck Institute for Brain Research στη Φρανκφούρτη.

Ο Laurent και οι συνεργάτες του μελέτησαν τον ύπνο στις σαύρες Pogona vitticeps και διαπίστωσαν ότι ο ύπνος των ερπετών αυτών χωριζόταν σε δύο διαφορετικά στάδια με διαφορετικούς ρυθμούς παραγωγής κυμάτων: χαμηλής συχνότητας των 4Hz και υψηλότερης συχνότητας των 20Hz. Οι δύο συχνότητες εναλλάσσονταν κάθε 40 περίπου δευτερόλεπτα, κάτι που θυμίζει την κατάσταση ύπνου REM στα θηλαστικά και τα πουλιά.

Χρησιμοποιώντας υπέρυθρη κάμερα, η ομάδα του Laurent διαπίστωσε ότι οι σαύρες καθώς κοιμούνται, περνούν ένα στάδιο παρόμοιο με αυτό του ύπνου REM, που βιώνουν τα υπόλοιπα ζώα, αφού κινούνταν τα βλέφαρά τους. Επίσης βρήκαν ένα εκπληκτικά οικείο μοτίβο της βραδείας φάσης των εγκεφαλικών κυμάτων στις σαύρες, ουσιαστικά παρόμοιο με αυτό των ανθρώπων και των τρωκτικών, που είναι υπεύθυνο, σύμφωνα με τους επιστήμονες, για την μετατροπή της πληροφορίας σε μνήμη. Aυτή η ομοιότητα στην κατάσταση ύπνου και στη συχνότητα των κυμάτων που παράγει ο εγκέφαλος, ίσως να χρονολογείται στην εποχή του κοινού προγόνου των ερπετών, πτηνών, και θηλαστικών, παρατηρεί ο Laurent.

Τα ευρήματα της έρευνας δείχνουν ότι «συμβαίνει κάτι κατά τη διάρκεια του ύπνου που είναι σημαντικό για τη λειτουργία όλων των ζώων», σχολιάζει ο Matt Wilson νευρολόγος στο Massachusetts Institute of Technology στο Κέμπριτζ. Οι σαύρες λοιπόν θα μπορούσαν, κατά τη διάρκεια του ύπνου, να ανακαλούν τα γεγονότα της ημέρας, σχηματίζοντας καινούριες μνήμες όλων των περιοχών όπου βρήκαν τροφή. Ή ίσως απλά να ονειρεύονται σαν μικροί κοιμώμενοι δράκοι. 

Πηγή: Science / Emily Underwood

• σαύρα Pogona Vitticeps
• ύπνος REM