Ρομπάι: Κάποιοι στην ΕΕ ήθελαν έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τα όσα συνέβησαν την περίοδο 2009 – 2012 στην Ευρωζώνη, αλλά και την κρίση της Ελλάδας.

Στις ήδη υπάρχοντες αφηγήσεις για την περιπέτεια που πέρασε το ευρώ έρχεται να προστεθεί το βιβλίο του Χέρμαν Βαν Ρομπάι που περιγράφει την πορεία του ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και αρκετό παρασκήνιο από τις συσκέψεις την κρίσιμη εκείνη περίοδο.

Σύμφωνα με την «Καθημερινή» που παρουσιάζει αποσπάσματα του βιβλίου «Η Ευρώπη στη Θύελλα: Υποσχέσεις και Προκαταλήψεις», ο Ρομπάι ξεκινά την εξιστόρηση του από την πρώτη του Σύνοδο Κορυφής ως προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 11 Φεβρουαρίου του 2010.

Όπως αφηγείται Βέλγος πολιτικός, η σύνοδος είχε διοργανωθεί επτά εβδομάδες νωρίτερα με κεντρικό θέμα την ανάπτυξη και την προάσπιση του κράτους πρόνοιας στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είχαν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις, καθώς όπως αναφέρεται στο βιβλίο, «μία ευρωπαϊκή χώρα, η Ελλάδα, βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας».

Ο Ρομπάι, αναφέρει πως τον Δεκέμβριο του 2009, ο Γιώργος Παπανδρέου είχε σοκάρει και εντυπωσιάσει τους εταίρους του, αποκαλύπτοντας με «ασυνήθιστα ειλικρινείς όρους την οικτρή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών της χώρας του».

Στη σύνοδο του Φεβρουαρίου λοιπόν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατάλαβαν πως το πρόβλημα της Ελλάδας θα μπορούσε να γίνει συστημικό για την Ευρωζώνη. Ωστόσο, αναδείχθηκαν και τα εμπόδια που θα δυσχέραιναν την αποτελεσματική διαχείριση της κρίσης. Πέρα από τη ρήτρα μη διάσωσης της ΟΝΕ, γράφει ο Ρομπάι, υπήρχε εκ μέρους ορισμένων « έλλειψη πολιτικής διάθεσης» να στηρίξουν μια χώρα «που είχε παραβεί όλους τους συμφωνημένους κανόνες». Επιπλέον, για κάποιους άλλους το ενδεχόμενο προσφυγής της Ελλάδας στο ΔΝΤ ήταν «ταπεινωτικό» για την Ευρώπη.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου περιγράφει τις προσπάθειές του να προωθήσει τη συμφωνία για μία κοινή διακήρυξη σε συναντήσεις με τον Γιώργο Παπανδρέου, την Άνγκελα Μέρκελ, τον Νικολά Σαρκοζί, τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τον Ζαν  Κλοντ Γιουνκέρ και τον Ζαν Κλοντ Τρισέ. Παρότι ο Ρομπάι – όπως εξιστορεί- κατάφερε να πετύχει τον συμβιβασμό, η κρίση δεν αναχαιτίστηκε.

Ο συγγραφέας ξαναπιάνει το νήμα την άνοιξη του 2012. Αφού γράφει εσφαλμένα για «πτώση της ελληνικής κυβέρνησης τον Φεβρουάριο», αναφέρεται στην κορύφωση της συστημικής κρίσης την Ευρωζώνη. Για τις αγωνιώδεις μέρες πριν από τον δεύτερο γύρο των εκλογών, τον οποίο επίσης τοποθετεί στις 19 -και όχι στις 17- Ιουνίου, αφηγείται:

«Μετά από παράκληση ορισμένων πολύ ανήσυχων επαφών μου στην Αθήνα, είχα σκεφτεί σοβαρά το ενδεχόμενο να κάνω άμεσα έκκληση στον ελληνικό λαό εκ μέρους των Ευρωπαίων εταίρων του σε ένα τηλεοπτικό μήνυμα […] Τελικά, ακολουθώντας τη συμβουλή Ελλήνων ηγετών, αποφάσισα να μην το κάνω».

Η στιγμή της αλήθειας σύμφωνα με τον Βέλγο πολιτικό ήταν η Σύνοδος Κορυφής στις 28-29 Ιουνίου, όπου συμφωνήθηκε η τραπεζική ένωση. Περιγράφει μάλιστα την επίσκεψη του Μάριο Ντράγκι στο γραφείο του το πρωί εκείνης της Παρασκευής:

«“Χέρμαν”, μου είπε, “συνειδητοποιείς τι κάνατε όλοι σας χθες τη νύχτα; Αυτόν τον μπαλαντέρ χρειαζόμασταν”».

Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, ο κ. Ντράγκι εκφώνησε τη φημισμένη ομιλία στην οποία δεσμεύτηκε να κάνει «οτιδήποτε χρειαστεί» για τη διάσωση του ευρώ. Ηταν η αρχή του τέλους της οξείας φάσης της κρίσης.

Ενώ όμως ο κ. Ντράγκι ετοιμαζόταν για την κρίσιμη παρέμβασή του, «οι υπέρμαχοι μιας “Grexit” παρέμεναν πολύ δραστήριοι, τόσο στο Eurogroup των υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης όσο και έξω από αυτό», συνεχίζει ο Ρομπάι, και προσθέτει πως το γεγονός αυτό «ήταν ένα σοκ για μένα, μετά τη γενναία ψήφο του ελληνικού λαού».

Ο Ρομπάι στέκεται ταυτόχρονα και σε πολλές δραματικές στιγμές της κρίσης . Από το δείπνο που είχε διοργανώσει στις 7 Μαΐου του 2010, στο οποίο μιλούσαν ακόμα για έναν μηχανισμό 60 δισ. ευρώ, δύο μέρες πριν συμφωνήσουν στα 750 δισεκατομμύρια έως τις Κάννες, όπου ο Αυστραλός πρωθυπουργός έλεγε ότι ακόμα και στα πιο μικρά χωριά της χώρας του όλοι συζητούσαν για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Αναφορά γίνεται και για την πτήση τσάρτερ της βελγικής πολεμικής αεροπορίας με την οποία ταξίδεψε στις Βρυξέλλες ο Νίκος Αναστασιάδης στις 24 Μαρτίου 2013, για να βρεθεί επειγόντως λύση στο κυπριακό αδιέξοδο.

Ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου παραδέχεται –έστω με υπερβολικά ήπια γλώσσα- κάποια λάθη που έγιναν. Αναφέρεται, για παράδειγμα, στην απόφαση για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε αναδιαρθρώσεις στην Ντοβίλ. Σημαντική είναι και η παρατήρησή του ότι μία πλήρης ιστορία της ευρωπαϊκής κρίσης θα πρέπει να εστιάσει, πέραν των σπάταλων οφειλετών, και στους «απερίσκεπτους πιστωτές (των οποίων ο ρόλος έχει υποβαθμιστεί κάπως)».

• Άνγκελα Μέρκελ
• Γιώργος Παπανδρέου
• ΔΝΤ
• Ευρωζώνη
• Ευρώπη
• Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο
• Νικολά Σαρκοζί