Ο στρατηγός Ελ Σίσι, φιλοδοξεί να γίνει ο Νάσερ του 21ου αιώνα

Γράφει ο Παναγιώτης Βελισσάρης – Λυμπερίδης 

Με την πόλωση να κυριαρχεί και τις ανελέητες διώξεις κατά των μελών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η Αίγυπτος εισήλθε σε μία κρίσιμη χρονιά για την ιστορία της. Στο επαύριο του πραξικοπήματος του Ιουλίου αποτέλεσμα του οποίου υπήρξε η ανατροπή και σύλληψη του πρώτου δημοκρατικά εκλεγμένου ηγέτη της χώρας Μοχάμεντ Μόρσι, μέσα στο 2014, θα πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα για το νέο σύνταγμα, ενώ θα στηθούν κάλπες για την εκλογή νέου προέδρου το ερχόμενο καλοκαίρι. 

Αυτήν ακριβώς τη θέση εποφθαλμιά όπως φαίνεται ο άνθρωπος που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανατροπή του Μοχάμεντ Μόρσι, μία εξέλιξη που έφερε τον διχασμό στην Αίγυπτο: Ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Ελ Σίσι, πρώην επιτελάρχης των ενόπλων δυνάμεων, αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας τόσο στην κυβέρνηση των ισλαμιστών όσο και στο μεταβατικό σχήμα, ο οποίος χθες άφησε ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο να κατέβει ως υποψήφιος για τις προεδρικές εκλογές του 2014. 

Ραγδαία άνοδος 

Μέχρι πριν ένα χρόνο λίγοι γνώριζαν εκτός Αιγύπτου το όνομα του Αμπντέλ Φατάχ Ελ Σίσι. Η άνοδος του στα ανώτερα κλιμάκια της στρατιωτικής και πολιτικής εξουσίας δε, υπήρξε ραγδαία, καθώς στα μέσα του 2012, ο καθαιρεθείς πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι, διόρισε τον στρατηγό ελ Σίσι επιτελάρχη των Ενόπλων Δυνάμεων και υπουργό Άμυνας, αντικαθιστώντας τον στρατάρχη Χουσείν Ταντάουι, ο οποίος βρισκόταν σε αυτή τη θέση για περισσότερες από δύο δεκαετίες. 

Ο 57χρονος στρατηγός που ξαφνικά βρέθηκε να κατέχει ίσως τα σημαντικότερα αξιώματα στην Αίγυπτο μετά τη θέση του προέδρου, κατά τη διάρκεια της θητείας του κράτησε χαμηλούς τόνους, ενώ σύμφωνα με την εφημερίδα Αλ Αχράμ, απέφευγε τις επαφές με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης της χώρας. 

Ο διορισμός του – που για πολλούς θεωρήθηκε κίνηση τακτικής για να περιοριστούν οι επεμβάσεις των ενόπλων δυνάμεων στην κυβερνητική πολιτική- τελικά γύρισε μπούμερανγκ για τον Μοχάμεντ Μόρσι: Οι συνεχείς έντονες αντιδράσεις που ξέσπασαν με αφορμή την απόπειρα εξισλαμισμού της Αιγύπτου που κορυφώθηκαν με τις μαζικές και βίαιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις του Ιουλίου, υπήρξαν η αφορμή που έψαχνε ο ελ Σίσι για να κάνει την κίνησή του. 

Εν μέσω ενός πρωτοφανούς διχασμού, ο στρατός στις αρχές Ιουλίου παρέδωσε ένα τελεσίγραφο που ζητούσε από την κυβέρνηση Μόρσι να εκπληρώσει τα αιτήματα των διαδηλωτών, αλλιώς θα επενέβαινε στα πολιτικά πράγματα της χώρας για ακόμη μία φορά: Αναστολή του συντάγματος που μόλις πριν λίγους μήνες είχε εγκριθεί μέσω δημοψηφίσματος και παραίτηση του προέδρου. 

Λίγες ώρες μετά την εκπνοή του τελεσίγραφου, και αφού είχε απορριφθεί από τον ίδιο τον Μόρσι, στις 3 Ιουλίου ο Φατάχ ελ Σίσι, έβγαινε στους τηλεοπτικούς δέκτες για να αναγγείλει την απόφαση των Ενόπλων Δυνάμεων. 

Ο ρόλος του ελ Σίσι στο πραξικόπημα του Ιουλίου 

Από εκείνη την ημέρα, ο στρατηγός έγινε πλέον ο ισχυρότερος άνθρωπος στην Αίγυπτο, έχοντας επιλέξει ωστόσο να κινεί τα νήματα από το παρασκήνιο. Παρότι στη θέση του προέδρου διορίστηκε ο Αντλί Μανσούρ, ο ελ Σίσι κράτησε για τον εαυτό του ενδεχομένως τις σπουδαιότερες αρμοδιότητες· με άλλα λόγια ήταν υπεύθυνος για τις κρίσιμες αποφάσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, και άμυνας. 

Με την ανάληψη των καθηκόντων της μεταβατικής κυβέρνησης άρχισαν και οι ανελέητες διώξεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Πέραν της σύλληψης του Μοχάμεντ Μόρσι, τα περισσότερα ηγετικά στελέχη της οργάνωσης βρέθηκαν υπό κράτηση, ενώ οι διαδηλώσεις των ισλαμιστών υποστηρικτών του ανατραπέντα προέδρου αντιμετωπίστηκαν με βίαιη καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας. 

Πίσω από αυτές τις ενέργειες για πολλούς βρίσκεται ο στρατηγός ελ Σίσι. Χαρακτηριστικές ήταν και οι δηλώσεις του στα τέλη Ιουλίου, με τις οποίες καλούσε σε μαζικές διαδηλώσεις, ο οποίες θα έδιναν κατά τα λεγόμενά του στο στρατό και την αστυνομία την «εντολή να καταστείλει την τρομοκρατία». 

Αρκετοί αναλυτές θεώρησαν πως με αυτό τον τρόπο ο μυστηριώδης στρατηγός θέλησε να δείξει πως το πραξικόπημα είχε τη στήριξη από την πλειοψηφία των πολιτών της Αιγύπτου, και έδειχνε επίσης τις προθέσεις του για τους τρόπους με τους οποίους θα αντιμετώπιζε την Μουσουλμανική Αδελφότητα, η οποία σημειωτέον πριν από δύο εβδομάδες ανακηρύχθηκε τρομοκρατική οργάνωση. 

Ο σύγχρονος Νάσερ;

Η αλήθεια είναι πως, παρά το γεγονός ότι ο ελ Σίσι έχει βάψει τους τελευταίους μήνες τα χέρια του με το αίμα των ισλαμιστών διαδηλωτών, έχει υψηλά ποσοστά δημοτικότητας ανάμεσα στους κοσμικούς κύκλους της Αιγύπτου. Κινήματα όπως το Ταμαρόντ, που πρωτοστάτησαν στις διαδηλώσεις που οδήγησαν στην ανατροπή Μόρσι, έχουν εκφραστεί ανοιχτά υπέρ της υποψηφιότητάς του για την προεδρία. 

Άλλωστε και ο ίδιος ο ελ Σίσι προσπαθεί να φιλοτεχνήσει ένα ηγετικό προφίλ ενόψει των εκλογών. Παρότι θεωρείται αρκετά θρησκευόμενος, δηλώνει θαυμαστής του πρώην προέδρου της Αιγύπτου, Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, ο οποίος για τους Αιγυπτίους θεωρείται θρυλική φυσιογνωμία. 

Πολλοί είναι αυτοί που προσπαθούν να παρομοιάσουν τον στρατηγό ως τη σύγχρονη εκδοχή του Νάσερ, με πρώτο και καλύτερο τον γιο του θρυλικού προέδρου της Αιγύπτου, ο οποίος μίλησε πρόσφατα με τα πιο θερμά λόγια για τον ελ Σίσι. 

Τροφή για αυτούς τους παραλληλισμούς φρόντισε να δώσει ο ίδιος ο φιλόδοξος στρατηγός, ο οποίος στις εκδηλώσεις μνήμης για τον πόλεμο του 1967 μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ (ή αλλιώς τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ), και μπροστά στους υπουργούς Άμυνας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν, του Μαρόκου, και της Ιορδανίας, μίλησε εκ νέου για τον Παναραβισμό, το μεγάλο όραμα του Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. 

Πέραν ωστόσο από τα όσα έχει δηλώσει περί παναραβισμού, αρκετοί είναι αυτοί που θεωρούν πως ο ελ Σίσι, δεν εκφράζει κάποια συγκεκριμένη ιδεολογία, και αυτό ακριβώς το γεγονός είναι η μεγάλη του αδυναμία. 

Σύμφωνα με τον Αιγύπτιο αναλυτή Εμίλ Αμίν, το γεγονός ότι ο ελ Σίσι παρουσιάζεται ως ο πνευματικός συνεχιστής του Νάσερ μπορεί να του ανοίξει το δρόμο για την προεδρία – κατ’ επέκτασιν την απόλυτη εξουσία- , ωστόσο η έλλειψη συγκεκριμένου πολιτικού σχεδίου μπορεί να αποβεί μοιραία για το στρατηγό, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα, όπως η πολιτική πόλωση και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στη χερσόνησο του Σινά. 

Κυρίως όμως η οικονομία της Αιγύπτου, πάει από το κακό στο χειρότερο, με αρκετά εκατομμύρια πολιτών στις πόλεις να βρίσκονται πολύ κάτω από τα όρια της φτώχειας. Και τα μέχρι στιγμής δείγματα γραφής που έχει δώσει δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ελπιδοφόρα. 

Ο στρατηγός που σημειωτέον διατηρεί στενότατους δεσμούς με τις ΗΠΑ, για κάποιους θεωρείται ως άνθρωπος που θα επαναφέρει την ομοψυχία στη διχασμένη χώρα καθώς διατηρεί δεσμούς τόσο με τα μετριοπαθή τμήματα των ισλαμιστών της Αιγύπτου όσο και με τους κοσμικούς κύκλους. 

Για κάποιους άλλους ωστόσο απλά σηματοδοτεί μία νέα περίοδο που ο στρατός θα ελέγχει τα πολιτικά πράγματα στη χώρα, το τέλος μίας μικρής περιόδου δημοκρατικών διαδικασιών που έφερε η εκλογή Μόρσι…

• Αίγυπτος
• Μοχάμεντ Μόρσι