Το αμερικανικό social media που προσπάθησε να φέρει την… «κουβανική άνοιξη»

Η παρέμβαση στα εσωτερικά άλλων χωρών, είναι κατά γενική ομολογία μία από τις αγαπημένες συνήθειες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Τα τελευταία 60 χρόνια μυστικές υπηρεσίες και πρεσβείες ανά την υφήλιο έχουν επιδοθεί σε πραξικοπήματα, τρομοκρατικές επιθέσεις, απαγωγές και άλλα παρόμοια ώστε να διασφαλίσουν τα συμφέροντα της υπερδύναμης. 

Και εάν μία χώρα έχει υποφέρει αρκετά από τις προσπάθειες παρέμβασης των ΗΠΑ είναι η Κούβα, όπου ακόμη και στις ημέρες μας συνεχίζει να βρίσκεται στο στόχαστρο. Η πιο πρόσφατη απόπειρα της Ουάσινγκτον να δημιουργήσει αναταραχή στο γειτονικό νησί της Καραϊβικής ήταν μάλλον παράδοξη, αν και εναρμονισμένη στις ανάγκες της τεχνολογίας. 

Η οργάνωση για τη διανομή της αμερικανικής ανθρωπιστικής βοήθειας η περίφημη USAID, για δύο χρόνια, από το 2010 έως και το 2012, είχε δημιουργήσει και χρηματοδοτούσε ένα… social network αποκλειστικά για κουβανούς, το οποίο και σκόπευε να το χρησιμοποιήσει ώστε να διασπείρει αρνητικές ειδήσεις για το καθεστώς των αδελφών Κάστρο, και με απώτερο σκοπό την αλλαγή εξουσίας στην Κούβα. 

Μάλιστα διατέθηκαν αρκετά σημαντικοί πόροι για την ηλεκτρονική υπηρεσία, καθώς η USAID σύμφωνα με το πρακτορείο Associated Press συγκέντρωσε μία ομάδα από ικανούς προγραμματιστές για να κατασκευάσουν το δίκτυο. 

Και εγένετο ZunZuneo 

Για να παρακαμφθούν οι αυστηρές απαγορεύσεις που επιβάλει η Κούβα στο ίντερνετ, το λεγόμενο ZunZuneo – που ονομάστηκε έτσι στα πρότυπα του Twitter- δημιουργήθηκε απευθείας για κινητά τηλέφωνα, η χρήση των οποίων αυξήθηκε κατακόρυφα από τη στιγμή που ο Φιντέλ Κάστρο μεταβίβασε την εξουσία στον αδελφό του Ραούλ, το 2006. 

Το target group της USAID ήταν συγκεκριμένο και το σχέδιο ακόμη πιο απλό. Στην αρχή παρουσίαζε στις ενημερώσεις του αθώες ειδήσεις σχετικά με τον αθλητισμό και τη μουσική, καθώς και ανανεώσεις για τον καιρό. Όταν το δίκτυο θα έφτανε ένα συγκεκριμένο όριο χρηστών, οι κατασκευαστές θα παρουσίαζαν αρνητικές για την κυβέρνηση ειδήσεις, με σκοπό να δημιουργηθεί δυσαρέσκεια στην κοινωνία και εν τέλει να τεθούν οι βάσεις για μία… «κουβανέζικη άνοιξη». 

Το κλειδί βρισκόταν στον αριθμό των συνδρομητών, καθώς όσο περισσότεροι έκαναν λογαριασμό στο ZunZuneo, τόσο δυσκολότερο θα ήταν για την κυβέρνηση να το απαγορεύσει – χαρακτηριστικό παράδειγμα και οι πολύ πρόσφατες αντιδράσεις από απαγόρευση του Twitter από τον Ερντογάν στην Τουρκία. 

Ο λόγος που επελέγη η δημιουργία μίας υπηρεσίας κοινωνικής δικτύωσης από την USAID είναι εύκολα εξηγήσιμος: Οι διαδηλώσεις μπορούν να οργανωθούν άμεσα και δίχως πολύ κόπο ανταλλάσσοντας ηλεκτρονικά μηνύματα, ενώ το ίδιο συνέβαινε και με τη μετάδοση σε χρόνο – μηδέν σημαντικών ειδήσεων και πληροφοριών. 

Σε αυτά ακριβώς τα social networks είχαν βασιστεί οι «πολύχρωμες» επαναστάσεις του 2009 σε Μόλδοβα – Φιλιππίνες και αυτό φαίνεται πως ήταν το σχέδιο και σε αυτή την περίπτωση. Και για να καλύψει τα ίχνη της, η USAID δημιούργησε ορισμένες εικονικές εταιρείες καθώς και έναν τραπεζικό λογαριασμό στον φορολογικό παράδεισο των νήσων Κέυμαν. 

Σύμφωνα με το Associated Press υπάρχει και μία συγκεκριμένη αναφορά από το συμβόλαιο που έκανε η USAID με μία από τις εταιρείες που πήραν συμμετείχαν στο project, που όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «δεν θα υπάρχει καμία απολύτως αναφορά για την εμπλοκή της αμερικανικής κυβέρνησης. Αυτό είναι κρίσιμο για τη μακροπρόθεσμη επιτυχία της υπηρεσίας και για να διασφαλίσουμε την επιτυχία της αποστολής μας». 

Πάντως το ZunZuneo φαίνεται πως δεν είχε καμία απολύτως τύχη. Οι 40.000 συνδρομητές που είχε το 2011, απέχουν πολύ από τον αρχικό στόχο των 400.000, ποσοστό πολύ μικρό αναλογικά με τον πληθυσμό της χώρας και σταδιακά το ενδιαφέρον για το project έφθινε, μέχρι που κάποια στιγμή μέσα το 2012 απλώς… έκλεισε οριστικά δίχως καμία προειδοποίηση ή κάποιον εξήγηση. 

Και παρά τις αμήχανες απαντήσεις του Λευκού Οίκου σχετικά με το εάν το πρόγραμμα αυτό είχε εγκριθεί από το Κογκρέσο και το εάν ήταν απόρρητο, πρακτικά η ύπαρξη του social media – φάντασμα δεν αμφισβητήθηκε. 

Στο σωρό με τις αποτυχίες 

Κάπως έτσι έγινε ευρύτερα γνωστή και η ιστορία του «κουβανέζικου twitter», η οποία και πρόκειται να τοποθετηθεί στο σωρό με τις αποτυχημένες απόπειρες των ΗΠΑ να σπείρουν την αναταραχή στη γειτονική τους Κούβα. Και οι κάτοικοι του νησιού έχουν πληρώσει πολύ ακριβά την αυτή την εμμονή του ισχυρού γείτονά της που ποτέ δεν ανέχτηκε την ύπαρξη ενός κομμουνιστικού καθεστώτος στη γειτονία του. 

Πέραν από αποτυχημένη εισβολή αντικαθεστωτικών στον κόλπο των Χοίρων το 1961 και το σκληρό εμπάργκο που επιβλήθηκε το 1962 ως συνέπεια της κρίσης των πυραύλων, το οποίο βρίσκεται σε ισχύ μέχρι σήμερα, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες προσπάθησαν επανειλημμένως να σκοτώσουν τον μέχρι ηγέτη της κουβανέζικης επανάστασης Φιντέλ Κάστρο. 

Για την ακρίβεια έχουν σημειωθεί 638 (!) απόπειρες δολοφονίας κατά του ηγέτη της κουβανικής επανάστασης, σχεδιασμένες σχεδόν όλες από την CIA, γεγονός που έχει καταγραφεί ακόμη και στο ρεκόρ γκίνες. 

Και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν ήταν ακόμη πιο απίθανες, κάποιες φορές μάλιστα άγγιξαν και τα όρια του… ανέκδοτου. Έχουμε και λέμε: Ελεύθεροι σκοπευτές, εκρηκτικά τοποθετημένα στα παπούτσια του, δηλητηριασμένα πούρα, εκρηκτικά μέσα σε μπάλα του μπέιζμπολ (το αγαπημένο άθλημα του Φιντέλ), μέχρι και μόλυνση της στολής καταδύσεων του με… μύκητες. 

Σε άλλες περιπτώσεις προσεγγίστηκε η μαφία, ενώ οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες είχαν κατά καιρούς προσπαθήσει να δημιουργήσουν διάφορα δηλητήρια για να μολύνουν το μαντίλι του, το τσάι του ή τον καφέ του. 

Το πιο εντυπωσιακό σε όλα αυτά είναι το γεγονός ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες των τελευταίων 50 χρόνων να δημιουργηθούν οι συνθήκες για ανατροπή του status quo – είτε με απόπειρες δολοφονίας, είτε με τις απόπειρες να πυροδοτηθούν εστίες αναταραχής μέσα στην κοινωνία- το καθεστώς των αδελφών Κάστρο επιβιώνει, παρά τις στερήσεις και τους αποκλεισμούς.

• ΗΠΑ
• Κούβα