Το… τέλος του κόσμου, ο Τραμπ και η Τουρκία – Νέες ισορροπίες στην περιοχή;

Η εκλογή Τραμπ είναι “το τέλος του κόσμου”, γράφει το πρωτοσέλιδο του περιοδικού Spiegel, που εικονίζει έναν πορτοκαλί – κίτρινο κεφάλι (του Τραμπ) όμοιο με κομήτη να κατευθύνεται απειλητικά προς τη Γη. Με μικρότερα γράμματα, σε μια παρένθεση, το εξώφυλλο συμπληρώνει τη φράση “το τέλος του κόσμου” γράφοντας του κόσμου “όπως τον ξέραμε”. 

Είναι δύσκολο να πει  κανείς αν η προεδρία Τραμπ θα σημάνει μια μεταμόρφωση του πλανήτη. Πάντως, είναι σίγουρο ότι η εκλογή του, όχι μόνο για τις  ΗΠΑ, αλλά και σ’ όλο τον κόσμο, θα πυροδοτήσει αλλαγές, σε όλα τα επίπεδα. Συζητήσεις και εκτιμήσεις γίνονται σε όλους τους μεγάλους οργανισμούς, κράτη και think tank. Η ΕΚΤ, σύμφωνα με δηλώσεις του μέλους του ΔΣ της B. Coeure, έχει αρχίσει  ήδη να μελετά τις επιπτώσεις για το δολάριο, το ευρώ και τις νομισματικές ισορροπίες. Η ΕΕ, μεταδίδει το Reuters, είναι έτοιμη να επεκτείνει τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας τον Δεκέμβριο, ωστόσο ενδεχομένως να είναι πολύ δυσκολότερο να τις ανανεώσει στο μέλλον εάν ο Τραμπ επιτύχει στο να αναθερμάνει τις σχέσεις με τη Ρωσία. Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι αν ο Τραμπ τηρήσει τις δεσμεύσεις του –αλλά αυτό μένει να αποδειχθεί– θα ανατρέψει τις παραδοσιακές συμμαχίες των ΗΠΑ.

Ποια θα  είναι η στάση του νέου Αμερικανού προέδρου, ειδικότερα, απέναντι στην Τουρκία, ζήτημα που όχι μόνο αφορά άμεσα τη χώρα μας, αλλά έχει πολύ ευρύτερη σημασία για όλη την περιοχή; Τα σήματα από πλευράς Τραμπ ήταν  αντιφατικά προεκλογικά. Μετεκλογικά, όμως, η πλάστιγγα φαίνεται ότι γέρνει σαφώς υπέρ μιας φιλικότερης αντιμετώπισης της Τουρκίας.

– Ο Τραμπ θεωρείται,  με βάση μια σειρά δηλώσεις του, την προεκλογική περίοδο, φιλικός προς τους Κούρδους, και ειδικά το PYD. Τον Ιούλιο σε συνέντευξη που έδωσε στους New York Times είχε πει “είμαι θαυμαστής των κουρδικών δυνάμεων”, για να συμπληρώσει όμως οτι “από την άλλη έχουμε τις δυνατότητες για πάρα πολύ καλή συνεργασία με την Τουρκία”!

– Ταυτόχρονα, τηρούσε ακόμα και… θετικά στάση έναντι της Τουρκίας, και ειδικά έναντι του Ερντογάν. Έτσι,  όταν του είχε τεθεί το ερώτημα αν θα πιέσει τον Ερντογάν να συμμορφωθεί με τις αρχές του κράτους δικαίου (μετά το όργιο καταστολής, συλλήψεων, διώξεων, το διάστημα μετά το πραξικόπημα), είχε απναντήσει: “Υπάρχουν και στις ΗΠΑ πολλά προβλήματα στο θέμα αυτό. Όντας εμείς σε αυτή την κατάσταση δεν μπορούμε να νουθετούμε τους άλλους σε θέματα ελευθεριών”. Απάντηση που ουσιαστικά έδινε συχωροχάρτι στον Ερντογάν.

– Αμέσως μετά τις εκλογές, ο Ερντογάν, αλλά και όλη η ηγεσία της Τουρκίας (πρωθυπουργός, πολλοί υπουργοί, κ.λπ.) έσπευσαν να χαιρετίσουν την εκλογή Τραμπ. Επίσης, ο Ερντογάν ήταν από τους πρώτους ηγέτες που έσπευσαν να μιλήσουν τηλεφωνικά με τον Τραμπ για να τον συγχαρούν –και, βέβαια, συζήτησαν για τα ζητήματα της περιοχής.

– Δύο από τους στενότερους συνεργάτες του Τραμπ έσπευσαν να τοποθετηθούν υπέρ της Τουρκίας αμέσως μετά την εκλογική νίκη.  Συγκεκριμένα, ο  αντιπρόεδρος του Τραμπ, Μάικ Πενς, υπογράμμισε ότι η Τουρκία είναι ο πιο σημαντικός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή, και γι’ αυτό οι σχέσεις με την Άγκυρα πρέπει να αναβαθμιστούν. Ο δε απόστρατος αντιστράτηγος Μάικλ Φλιν (πιθανός νέος υπουργός Άμυνας) σε άρθρο του, στην εφημερίδα Ηill, ήταν ακόμα πιο σαφής και ευθύς: Ζήτησε να εκδοθεί ο (μεγάλος αντίπαλος του Ερντογάν) Φ. Γκιουλέν και έκανε κριτική στον Ομπάμα για την εχθρική του στάση έναντι της Τουρκίας.

– Γενικότερα, ιδεολογικοπολιτικά, αν προσπεράσει κανείς τις προφανείς τους διαφορές (προτεστάντης ο Τραμπ, μουσουλμάνος και ισλαμιστής ο Ερντογάν), οι δύο ηγέτες, σε ένα βαθύτερο επίπεδο έχουν σοβαρές ομοιότητες: συντηρητικοί, εθνικιστές, δημαγωγοί, απρόβλεπτοι, υπέρ των πατροπαράδοτων αξιών της Πατρίδας, της Θρησκείας, της Οικογένειας, κ.λπ. Δηλαδή, και οι δύο ηγέτες εντάσσονται –και ταιριάζουν καλά μεταξύ τους– στο συντηρητικό ρεύμα που ισχυροποιείται διεθνώς και έχει χαρακτηριστικά όχι νεοφιλελεύθερα, αλλά εθνικιστικά, ακροδεξιά και βαθιά οπισθοδρομικά.

Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να προδικάσει τις εξελίξεις. Μένει άλλωστε να δούμε τι θα θελήσει αλλά και τι θα καταφέρει να κάνει από όσα προεκλογικά διακήρυσσε. Πάντως, και για τη χώρα μας το τι θα γίνει θα είναι ένα αποτέλεσμα όπου θα μετράνε οι προθέσεις και η οπτική του νέου Προέδρου, τα αντισταθμίσματα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, η στάση της ΕΕ. Σίγουρα πολύ περισσότερο από τους τέσσερις Ελληνοαμερικανούς στενούς συνεργάτες του Τραμπ, στους οποίους έσπευσαν να αναφερθούν πολλά εγχώρια μέσα. Γιατί ασφαλώς όποια και αν είναι η βαρύτητα και οι απόψεις των Ελληνοαμερικανών συνεργατών, η εξωτερική πολιτική πάντα είναι ένα κυνικό παιχνίδι όπου ισχύς, ιδεολογίες και συμφέροντα εμπλέκονται! Μένει να δούμε το νέο «μείγμα» και πόσο αυτό θα διαφέρει από το προηγούμενο.

• Ντόναλντ Τραμπ
• Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
• Τουρκία