Ξεκινάει η μάχη της «κατεύθυνσης» της Συνταγματικής Αναθεώρησης στη Βουλή

Με μεγάλο επίδικο το κατά πόσο οι προτάσεις της παρούσας προτείνουσας Βουλής, δεσμεύσουν τις αποφάσεις της επόμενης, ξεκινά η μάχη της αναθεωρητικής του Συντάγματος διαδικασίας. Ήδη σε μια πρώτη συζήτηση, πλειοψηφία και αξιωματική αντιπολίτευση έχουν ξεκαθαρίσει ότι διαφωνούν: ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί πως το περιεχόμενο των άρθρων που θα ψηφίσει στις επόμενες δύο ψηφοφορίες μέσα στον επόμενο μήνα αυτή η Βουλή, δεσμεύει τις αποφάσεις της επόμενης. Αντίθετα, η ΝΔ απαντά πως ανεξάρτητα με ό,τι συμβεί τώρα, η Βουλή που θα προκύψει μετά τις εκλογές θα είναι αυτή που με τις αποφάσεις της θα ορίσει των περιεχόμενο των διατάξεων. Στην πράξη πρόκειται για ένα ζήτημα Συνταγματικού ενδιαφέροντος που έχει προκύψει λόγω της διαδικασίας που προβλέπεται για την αναθεώρηση:

Η παρούσα Βουλή με δύο διαδοχικές ψηφοφορίες σε διάστημα ενός μήνα θα θέσει στην κρίση των βουλευτών συνολικά 149 τροποποιήσεις. Σε αυτές τις ψηφοφορίες για να περάσει ένα άρθρο στην “επόμενη φάση” θα πρέπει να πάρει από  “151” ναι”. Εφόσον, λοιπόν, γίνει η καταμέτρηση και φανεί ποια άρθρα συγκέντρωσαν την απαιτούμενη πλειοψηφία, η διαδικασία επαναλαμβάνεται για ακόμα μια φορά στην επόμενη Βουλή και αφού προφανώς έχουν προηγηθεί εκλογές. Η νέα Βουλή ψηφίζει αναζητώντας “180” θετικές γνώμες εκεί όπου στην προηγούμενη Βουλή είχαν συγκεντρωθεί “151” και “151” όπου υπήρξε “180”. Σε κάθε περίπτωση, είτε πριν είτε μετά, ένα άρθρο για ν’ αναθεωρηθεί θα πρέπει να πιάσει την ενισχυμένη πλειοψηφία των 3/5 ως δικλείδα στον κίνδυνο η εκάστοτε κυβέρνηση να μπορεί ν’ αλλάζει το Σύνταγμα κατά το δοκούν.  

Η διαδικασία 

Πάντως, οι πρώτες γκρίνιες και αντιπαραθέσεις επί διαδικαστικων θεμάτων αναφορικά με τον τρόπο που θα γίνει η ψηφοφορία το βράδυ της Τετάρτης ή το αργότερο το μεσημέρι της Πέμπτης έκαναν την εμφάνιση τους στη  Διάσκεψη των Προέδρων τη Δευτέρα. 

Σύμφωνα δε με τα όσα είπε η αντιπολίτευση, η πρόθεση της πλειοψηφίας ήταν στα ψηφοδέλτια να αναγράφεται ο όρος «κατεύθυνση», προκειμένου να δεσμευτεί η Βουλή. Σύμφωνα με το οργανόγραμμα, η συνεδρίαση ξεκινά την Τρίτη το πρωί (10) μέχρι αργά το βράδυ, ενώ το ίδιο θα συμβεί και την επομένη, προκειμένου η διαδικασία να κορυφωθεί με τις τοποθετήσεις των πολιτικών αρχηγών και τις ψηφοφορίες. Σε ό,τι αφορά τις τοποθετήσεις, το λόγο θα μπορούν να λάβουν τα μέλη της επιτροπής Αναθεώρησης (περί τα 46), οι εισηγητές των κομμάτων, οι Κοινοβουλευτικοί Εκπρόσωποι, οι πολιτικοί αρχηγοί, ενώ είναι πολύ πιθανό ν’ ανοίξει και κατάλογος ομιλητών. Ακόμα, δεν έχει ξεκαθαρίσει το πώς θα γίνει η ψηφοφορία, καθώς μέχρι και το βράδυ της Δευτέρας, το σενάριο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας έδειχνε απομακρυσμένο. Κάποια δε στιγμή φαίνεται να έπεσε στο τραπέζι το σενάριο των πολλαπλών καλπών, ενώ δεν είναι καθόλου απίθανο να δοθεί ένα είδος ντοσιέ όπου οι βουλευτές θα μπορούν να ψηφίζουν το άρθρο της προτίμησής τους. Στις δε προτάσεις πιθανότατα θα αναγράφεται και το κόμμα που τις καταθέτει ή οι βουλευτές για να μην υπάρξουν… παρερμηνείες στην ψήφιση. Σε κάθε περίπτωση, τις λεπτομέρειες της διαδικασίας (που στην προκειμένη ορίζουν και την ουσία της ψηφοφορίας) αναμένεται να συζητηθούν αναλυτικά κατά τη διάρκεια νέας Διάσκεψης των Προέδρων εντός της ημέρας.

Τέλος, σε ότι αφορά τις διατάξεις το ενδιαφέρον εστιάζεται στις 8 που από κοινού φαίνεται να υποστηρίζουν ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ με πιο ενδιαφέρουσες την αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και του περιβόητου άρθρου 86 για την ποινική ευθύνη των υπουργών. Επιπλέον υπάρχουν διατάξεις που τα βλέμματα θα στραφούν στη στάση του ΚΚΕ, καθώς δεν είναι βέβαιο ότι συγκεντρώνουν τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων (ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 3 για το κράτος και την Εκκλησία). 

Σημειώνεται επίσης ότι μπορούν επίσης να συζητηθούν στην Ολομέλεια και συμπληρωματικές προτάσεις είτε άλλων κοινοβουλευτικών ομάδων είτε μεμονωμένων βουλευτών εφόσον έχουν τις 50 υπογραφές. Ήδη, ο πρόεδρος της Μόνιμης Ειδικής Επιτροπής του Ελληνισμού της Διασποράς και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, έχει αναφέρει ότι θα καταθέσει πρόταση την οποία συνυπογράφουν 67 βουλευτές για τεχνικού τύπου αλλαγές στο άρθρο 108, για την επαναλειτουργία του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού.  

Κοινός τόπος ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ 

Από τις συζητήσεις που έγιναν στην Επιτροπή Αναθεώρησης, η οποία ολοκλήρωσε το έργο της μετά από 18 συνεδριάσεις σε διάστημα 2,5 μηνών, τα δύο μεγάλα κόμματα, έστω και με διαφορετικό σκεπτικό, βρήκαν κοινό τόπο σε κάποια σημεία, με το ΣΥΡΙΖΑ να υπερψηφίζει δύο προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης και εκείνη με τη σειρά της να δίνει τη θετική της ψήφο σε πέντε δικές του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ υπερψήφισε τις προτάσεις της ΝΔ που αφορούν:

1) Το άρθρο 68 για τις Εξεταστικές Επιτροπές και δίνει το δικαίωμα και στην κοινοβουλευτική μειοψηφία να μπορεί να τις συγκροτεί. (Υπερψηφίστηκε και από ΔΗΣΥ).

2) Το άρθρο 96 που εξομοιώνει τα στρατιωτικά δικαστήρια με τα τακτικά. (Δεν υπερψηφίστηκε μόνο από Ένωση Κεντρώων).

Η ΝΔ από την πλευρά της έδωσε τη θετική της ψήφο στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ:

1) Στο άρθρο 32, για την αποσύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από την πρόωρη διάλυση της Βουλής, το οποίο υπερψήφισε μόνο η ΝΔ.

Για το συγκεκριμένο άρθρο, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ συμφωνούν ότι πρέπει να αποσυνδεθεί από τη διάλυση της Βουλής και τις πρόωρες εκλογές, ωστόσο διαφωνούν ως προς την διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει διαδοχικές κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες σε διάστημα 6 μηνών και αν δεν καρποφορήσουν να γίνεται άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό. Η ΝΔ προτείνει τρεις διαδοχικές κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες, με την τελευταία -αν δεν καρποφορήσει ούτε η πρώτη με 200 ψήφους ούτε η δεύτερη με 180- να μπορεί να εκλέγεται από 151 βουλευτές.

2) Στο άρθρο 54 που προβλέπει εκλογή μέχρι πέντε βουλευτές από τους απόδημους Έλληνες.

3) Στο άρθρο 86 περί ευθύνης υπουργών που καταργεί την αποσβεστική προθεσμία για την άσκηση δίωξης κατά υπουργών. (Δεν υπερψηφίστηκε από Ένωση Κεντρώων.)

4) Στο άρθρο 62 για την βουλευτική ασυλία που περιορίζεται μόνο για αδικήματα που σχετίζονται άμεσα με την άσκηση των βουλευτικών καθηκόντων του. (Την υπερψήφισαν και τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης πλην Ένωσης Κεντρώων και του ανεξάρτητου βουλευτή Κώστα Κατσίκη).

5) Στο άρθρο 101Α για τις Ανεξάρτητες Αρχές και τον τρόπο εκλογής των διοικήσεων τους. (Δεν υπερψηφίστηκε από ΔΗΣΥ ενώ ο ανεξάρτητος βουλευτής Γιώργος Μαυρωτάς δήλωσε «παρών»).

Σημειώνεται ότι το ΚΚΕ επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί για όλες τις συνταγματικές προτάσεις στην Ολομέλεια της Βουλής, ενώ η Χρυσή Αυγή τις καταψήφισε όλες.

Διαφωνίες ΣΥΡΙΖΑ – ΝΔ

Επίμαχα, πάντως, σημεία στα οποία δεν φάνηκε καμία συναινετική διάθεση και από τις δύο πλευρές για συνταγματικές αλλαγές, αφορούν μεταξύ άλλων την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, στην οποία αντιδρά ο ΣΥΡΙΖΑ, και την καθιέρωση της απλής αναλογικής στις εθνικές και αυτοδιοικητικές εκλογές καθώς και στην συνταγματική κατοχύρωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

Οι διαφωνίες του ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στις αλλαγές που προτείνει η ΝΔ αφορούν μεταξύ άλλων:

1) Στο άρθρο 16 ώστε να δοθεί η δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας ιδιωτικών πανεπιστήμιων. (Με την πρόταση αυτή συντάχθηκαν στην Επιτροπή Αναθεώρησης ΔΗΣΥ, Ένωση Κεντρώων και ο ανεξάρτητος βουλευτής Γιώργος Μαυρωτάς).

2) Στο άρθρο 79, όπου προτείνεται η συνταγματική καθιέρωση ισοσκελισμένων προϋπολογισμών.

3) Στο άρθρο 103 για την οργάνωση της δημόσιας διοίκησης και την αξιολόγηση.

4) Στα άρθρα 88-100 που αφορούν τα θέματα της δικαστικής λειτουργίας και προβλέπουν κατάργηση του δικαιώματος της εκτελεστικής εξουσίας να ορίζει την ηγεσία της Δικαιοσύνης, η οποία θα αποφασίζεται πλέον από Ειδική Επιτροπή της Βουλής.

Από την πλευρά της, η ΝΔ διαφωνεί στις προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ:

1) Στο άρθρο 3 για ουδετερόθρησκο κράτος. (Υπερψηφίστηκε μόνο από ανεξάρτητο βουλευτή Γιώργο Μαυρωτά). Να σημειωθεί, ότι η ΔΗΣΥ υπερψήφισε την ερμηνευτική δήλωση ότι ο όρος επικρατούσα θρησκεία δεν αποτελεί αναγνώριση επίσημης κρατικής θρησκείας και δεν επιφέρει καμία δυσμενή συνέπεια σε βάρος άλλων θρησκευμάτων και γενικότερα στην απόλαυση του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας.

2) Στο άρθρο 44 που δίνει τη δυνατότητα δημοψηφισμάτων με λαϊκή πρωτοβουλία. (Την υπερψήφισε μόνο ο ανεξάρτητος βουλευτής Κώστας Κατσίκης).

3) Στο άρθρο 54 για την συνταγματική καθιέρωση της απλής αναλογικής ως πάγιο εκλογικό σύστημα. (Την πρόταση υπερψήφισε μόνο ο ανεξάρτητος βουλευτής Κώστας Κατσίκης).

4) Στο άρθρο 102 για την κατοχύρωση της απλής αναλογικής στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και πρόβλεψη για τοπικά δημοψηφίσματα. (Δεν υπερψηφίστηκε από κανένα κόμμα).

5) Για ερμηνευτική δήλωση στο άρθρο 86, σύμφωνα με την οποία στα αδικήματα των υπουργών που διώκονται με ειδική διαδικασία δεν περιλαμβάνονται όσα τελέστηκαν απλώς επ΄ ευκαιρία της άσκησης υπουργικών καθηκόντων. (Υπερψηφίστηκε από ανεξάρτητο βουλευτή Κώστα Κατσίκη ενώ ο ανεξάρτητος βουλευτής Γιώργος Μαυρωτάς δήλωσε «παρών»)

Διαφωνία ΣΥΡΙΖΑ – ΝΔ για την ερμηνεία του άρθρου 110

Έντονη συζήτηση αναμένεται να γίνει για την ερμηνεία του άρθρου 110 ως προς τη δέσμευση της επόμενης αναθεωρητικής Βουλής από την παρούσα προαναθεωρητική.

Η στάση της κυβέρνησης και της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Επιτροπή Αναθεώρησης ήταν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως είχε τονίσει ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών και γενικός εισηγητής του κόμματος Γιώργος Κατρούγκαλος, επιμένει ότι η παρούσα Βουλή δεσμεύει την επόμενη Βουλή και ως προς την κατεύθυνση και ως προς το περιεχόμενο των διατάξεων. Αντίθετα, η ΝΔ δια του γενικού εισηγητή της, Κώστα Τασούλα, υποστηρίζει ότι η παρούσα Βουλή προτείνει άρθρα και μία γενικότατη κατεύθυνση, που όμως δεν δεσμεύουν ως προς το περιεχόμενο τους την επόμενη αναθεωρητική Βουλή.