Γ. Σακελλαρίδης για το προσφυγικό: Τεράστιες οι ευθύνες της προηγούμενης κυβέρνησης – Η σημερινή δημιουργεί έντονη ανησυχία

«Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και απαιτείται ψυχραιμία, συνεργασία με τις υπόλοιπες χώρες και προσήλωση στις αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού και προσφυγικού δικαίου. Η οποιαδήποτε διαχείριση αγνοεί τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι καταδικασμένη να αποτύχει και να επιδεινώσει την κατάσταση», υπογραμμίζει στο Newpost ο διευθυντής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Γαβριήλ Σακελλαρίδης.

Επίσης κάνει λόγο για τον κίνδυνο κυρώσεων στη χώρα μας μετά τις τελευταίες ανακοινώσεις της κυβέρνησης για το προσφυγικό.  «Η ανακοίνωση της δέσμης μέτρων της κυβέρνησης για το προσφυγικό μετά το πρόσφατο ΚΥΣΕΑ δείχνει να αγνοεί τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις της χώρας και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους κυρώσεων, παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και μεγαλύτερης δυσλειτουργίας στο επίπεδο της διαδικασίας ασύλου».

Ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης περιγράφει με δραματικούς τόνους την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά, « διαμορφώνεται μία άθλια πραγματικότητα που αποτελεί ντροπή για την Ελλάδα και την Ευρώπη» και συμπληρώνει: «Οι καταυλισμοί στα νησιά είναι τόποι τραγικών και σπαρακτικών προσωπικών ιστοριών.  Όμως, με τη σημερινή πολιτική που εκπορεύεται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τα νησιά γίνονται τόποι φυλακής για τους ανθρώπους αυτούς, με τις τοπικές κοινωνίες να σηκώνουν, ταυτόχρονα, ένα δυσανάλογα μεγάλο βάρος σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη».

Δεν χαρίζεται στην προηγούμενη κυβέρνηση, «έχει τεράστιες ευθύνες για την σημερινή κατάσταση, οι οποίες δεν παραγράφονται, ανεξάρτητα από την πολιτική που θα ακολουθήσει η σημερινή κυβέρνηση. Η αθλιότητα των συνθηκών στα ΚΥΤ των νησιών, οι καταγγελίες για βίαιες επαναπροωθήσεις στον Έβρο, η αβεβαιότητα για την συνέχιση του προγράμματος ΕΣΤΙΑ για την στέγαση είναι λίγες από τις παρακαταθήκες».
Και ανησυχεί για τα πρώτα δείγματα της σημερινής, «Όμως η σημερινή κυβέρνηση σε επίπεδο πολιτικής και ρητορικής δημιουργεί έντονη ανησυχία για τις προθέσεις της. Η κατάργηση της δυνατότητας απόδοσης ΑΜΚΑ σε πρόσφυγες, ο αποκλεισμός τους από δωρεάν υγειονομικές υπηρεσίες, οι «κινηματογραφικού τύπου» εξώσεις από χώρους στέγασης και καταλήψεις και κυρίως η δέσμη μέτρων του ΚΥΣΕΑ έχουν σημάνει συναγερμό σε οργανώσεις και κινήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα».Και σημειώνει με νόημα, «Όταν κάνεις κριτική στην κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι στηρίζεις την αντιπολίτευση».

Δεν θέλει να σχολιάσει τις μετεκλογικές εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ αν και τις παρακολουθεί, δηλώνει, ότι δεν νοιώθει εκτός πολιτικής, καθώς «τα δικαιώματα βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτικής». Ωστόσο σε ερώτηση αν θα επανέλθει στην κεντρική πολιτική σκηνή δηλώνει, «δεν είναι στις προτεραιότητες μου».

Αναλυτικά η συνέντευξη του διευθυντή του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, Γαβριήλ Σακελλαρίδη, στο newpost.gr :

Ερ.:Πώς αξιολογείτε την κατάσταση που διαμορφώνεται με το προσφυγικό στη χώρα μας αλλά και συνολικότερα στην ευρύτερη περιοχή; Πως σχολιάζετε τις τελευταίες αποφάσεις της Ελληνικής κυβέρνησης αλλά και τη στάση της Ε.Ε;

Απ.:Η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή και απαιτείται ψυχραιμία, συνεργασία με τις υπόλοιπες χώρες και προσήλωση στις αρχές του διεθνούς ανθρωπιστικού και προσφυγικού δικαίου. Η οποιαδήποτε διαχείριση αγνοεί τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι καταδικασμένη να αποτύχει και να επιδεινώσει την κατάσταση.

Η ανακοίνωση της δέσμης μέτρων της κυβέρνησης για το προσφυγικό μετά το πρόσφατο ΚΥΣΕΑ δείχνει να αγνοεί τις στοιχειώδεις υποχρεώσεις της χώρας και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους κυρώσεων, παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά και μεγαλύτερης δυσλειτουργίας στο επίπεδο της διαδικασίας ασύλου.

Για παράδειγμα, με βάση το άρθρο της σχετική κοινοτικής οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου προβλέπεται ρητά ότι πρέπει να διασφαλίζεται η δυνατότητα αποτελεσματικής και ουσιαστικής προσφυγής σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης διεθνούς προστασίας. Η κατάργηση των δευτεροβάθμιων επιτροπών προσφυγών ώστε «να προχωρά άμεσα η διαδικασία επιστροφής του αιτούντος στη χώρα από την οποία προήλθε» είναι αδύνατη με βάση το κοινοτικό δίκαιο. Ακόμη και αν καταργήσει η κυβέρνηση τις επιτροπές αυτές, οι αιτούντες άσυλο πρέπει να μπορούν να καταφεύγουν στα διοικητικά δικαστήρια, υπό εξέταση ουσίας. Σε αυτή την περίπτωση, οι αιτήσεις αυτές θα πρέπει να έχουν αυτόματα ανασταλτικό χαρακτήρα, οι προσφεύγοντες να λαμβάνουν δωρεάν νομική υποστήριξη ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να απολαμβάνουν τα προβλεπόμενα σε επίπεδο υπηρεσιών υποδοχής. Αυτά προβλέπει το κοινοτικό δίκαιο και αν η κυβέρνηση θέλει να το σεβαστεί, πρέπει να συμμορφωθεί με αυτές τις διατάξεις.

Και καθώς υπάρχει και η απαιτούμενη νομολογία στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο για την ελληνική κυβέρνηση να μην συμμορφωθεί.

Σε αυτή την περίπτωση βέβαια, οι ρυθμοί εξέτασης των αιτήσεων ασύλου θα μειώνονταν ακόμη περισσότερο εξαιτίας της ήδη μεγάλης βραδύτητας απονομής δικαιοσύνης στα διοικητικά δικαστήρια, ενώ και το οικονομικό κόστος, για το κράτος, της νομικής συνδρομής στα διοικητικά δικαστήρια θα ήταν πολύ μεγαλύτερο.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καταφύγει σε λογικές βίαιων επαναπροωθήσεων στα νερά του Αιγαίου που πρώτον είναι παράνομες και δεύτερον αυξάνουν την πιθανότητα ναυαγίων.  

Ερ.:Η Διεθνής Αμνηστία έχει κάνει αρκετές αποστολές στη Μόρια αλλά και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου και τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Tι λέτε για την παρούσα κατάσταση; Ποια είναι η εικόνα που έχετε και για τις δομές στην ενδοχώρα;

Απ.:Έχουμε όντως επισκεφτεί πολλές φορές τα νησιά του Αιγαίου, τόσο η Διεθνής Αμνηστία όσο και άλλες οργανώσεις, και η αλήθεια είναι ότι οι συνθήκες είναι άθλιες. Η Μόρια είναι η κορυφή του παγόβουνου αφού σήμερα –μετά τις μετακινήσεις 1500 ατόμων στη Νέα Καβάλα- ο πληθυσμός της ξεπερνάει τις 9.000 άτομα, τη στιγμή που η επίσημη χωρητικότητα της εκτιμάται ότι φτάνει οριακά τις 3.000. Λάβετε υπόψιν ότι όπως μας έλεγαν οι αρχές του ΚΥΤ εκεί, το αποχετευτικό σύστημα είναι σχεδιασμένο για λίγες εκατοντάδες άτομα, οπότε αντιλαμβάνεστε τί κίνδυνοι ελλοχεύουν για την υγεία όσων διαμένουν ή εργάζονται εκεί.

Όμως η κατάσταση στη Σάμο, για παράδειγμα, είναι ακόμα πιο δραματική αφού η χωρητικότητα του εκεί ΚΥΤ είναι 600 άτομα και ο σημερινός πληθυσμός φτάνει τους 5.000. Αντίστοιχες καταστάσεις παρατηρούνται σε Χίο, Κω και Σάμο με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μία άθλια πραγματικότητα που αποτελεί ντροπή για την Ελλάδα και την Ευρώπη.

Συνήθως, ξέρετε, μιλάμε για αριθμούς, για ροές, για βάρκες και ξεχνάμε να μιλήσουμε για τους ανθρώπους. Κάθε ένας και κάθε μία από αυτούς άφησαν τις πατρίδες τους και τα σπίτια τους και διακινδυνεύουν τις ζωές τους για να ζήσουν με ασφάλεια, αυτοί και οι οικογένειες τους. Οι καταυλισμοί στα νησιά είναι τόποι τραγικών και σπαρακτικών προσωπικών ιστοριών.  Όμως, με τη σημερινή πολιτική που εκπορεύεται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, τα νησιά γίνονται τόποι φυλακής για τους ανθρώπους αυτούς, με τις τοπικές κοινωνίες να σηκώνουν, ταυτόχρονα, ένα δυσανάλογα μεγάλο βάρος σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ερ.:Υπάρχει λύση για ένα τόσο μεγάλο θέμα; Μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα μπορεί να αντέξει και να αντιμετωπίσει το προσφυγικό κύμα;

Απ.:Είναι δύσκολο να μιλάμε για λύσεις σε ένα τέτοιο συστημικό θέμα. Το προσφυγικό είναι μία πραγματικότητα με την οποία πρέπει να μάθουμε να ζούμε στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και δεν θα «λυθεί» όσο υπάρχουν οι πρωταρχικές αιτίες που σπρώχνουν τον κόσμο στην προσφυγιά. Όμως σε κάθε περίπτωση, η όποια διαχείριση περνάει από την Ευρώπη. Ως Διεθνής Αμνηστία έχουμε επιμείνει πολύ πιέζοντας τόσο τις κυβερνήσεις σε εθνικά επίπεδα –ειδικά των μεγάλων χωρών της Ε.Ε.- όσο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την ανάγκη ριζικής αναθεώρησης του Κανονισμού του Δουβλίνου, ώστε να υπάρχει ισότιμη κατανομή των αιτούντων άσυλο στις ευρωπαϊκές χώρες και να μην επιβαρύνονται αποκλειστικά οι χώρες εισόδου (λ.χ. Ελλάδα και Ιταλία). Αν δεν υπάρξει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, είναι δύσκολο να υπάρξει η οποιαδήποτε αλλαγή με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Από την άλλη, με ρωτάτε αν η Ελλάδα «ως μικρή χώρα» μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες ανάγκες. Και μου δίνετε την ευκαιρία να σας πω ότι οι ροές μπορεί να είναι υπαρκτές όμως δεν δικαιολογούν πανικόβλητες αντιδράσεις. Υπάρχουν χώρες στον κόσμο, εξαιρετικά πιο αδύναμες σε οικονομικό επίπεδο από την χώρα μας και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που κλήθηκαν να διαχειριστούν ακόμα μεγαλύτερες προσφυγικές ροές και τα κατάφεραν καλά. Σήμερα σε μικρές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής όπως η Ουγκάντα ή χώρες όπως το Μπαγκλαντές φιλοξενούν εκατομμύρια πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Στην Ευρώπη, ως παράγωγο του συνολικού ξενοφοβικού πολιτικού κλίματος, θεωρούμε ως μη διαχειρίσιμη η σημερινή κατάσταση, τη στιγμή που είναι η περιοχή με την μεγαλύτερη οικονομική ευρωστία στον πλανήτη και οι αριθμό των ροών σε φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να δημιουργούν μεγάλη ανησυχία. . Και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη μπορεί εύκολα να γίνει διαχείριση της κατάστασης αρκεί να υπάρχει πολιτική βούληση.

Ερ.:Για ακόμα μια φορά το προσφυγικό έγινε αντικείμενο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Ήταν καλύτερη η κατάσταση επί ΣΥΡΙΖΑ;

Απ.:Δεν μπορούν να γίνουν συγκρίσεις για την πολιτική μίας κυβέρνησης 4,5 ετών σε ένα τέτοιο θέμα με μία κυβέρνηση 1,5 μήνα. Κάτι τέτοιο θα ήταν άστοχο και άδικο. Η προηγούμενη κυβέρνηση έχει τεράστιες ευθύνες για την σημερινή κατάσταση, οι οποίες δεν παραγράφονται, ανεξάρτητα από την πολιτική που θα ακολουθήσει η σημερινή κυβέρνηση. Γιατί στο επίπεδο της πολιτικής κρινόμαστε από τις πράξεις και τα αποτελέσματα και όχι από τη ρητορική και τις επιθυμίες μας. Η αθλιότητα των συνθηκών στα ΚΥΤ των νησιών, οι καταγγελίες για βίαιες επαναπροωθήσεις στον Έβρο, η αβεβαιότητα για την συνέχιση του προγράμματος ΕΣΤΙΑ για την στέγαση είναι λίγες από τις παρακαταθήκες.

Όμως η σημερινή κυβέρνηση σε επίπεδο πολιτικής και ρητορικής δημιουργεί έντονη ανησυχία για τις προθέσεις της. Η κατάργηση της δυνατότητας απόδοσης ΑΜΚΑ σε πρόσφυγες, ο αποκλεισμός τους από δωρεάν υγειονομικές υπηρεσίες, οι «κινηματογραφικού τύπου» εξώσεις από χώρους στέγασης και καταλήψεις και κυρίως η δέσμη μέτρων του ΚΥΣΕΑ έχουν σημάνει συναγερμό σε οργανώσεις και κινήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ως Διεθνής Αμνηστία δεν ενδιαφερόμαστε για την πολιτική αντιπαράθεση. Ενδιαφερόμαστε για τις επιπτώσεις των πολιτικών στα ανθρώπινα δικαιώματα. Και εκεί θα είμαστε ακριβοδίκαιοι και απολύτως αντικειμενικοί.

Ερ.:Με αφορμή τις τελευταίες εξελίξεις και την κριτική σας για το προσφυγικό πολλοί θεωρούν ότι έρχεστε πιο κοντά με τον ΣΥΡΙΖΑ. Πως σχολιάζετε τις μετεκλογικές εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ και τη συζήτηση για την μετεξέλιξη του;

Απ.:Όταν κάνεις κριτική στην κυβέρνηση δεν σημαίνει ότι στηρίζεις την αντιπολίτευση. Όποια κι αν είναι η κυβέρνηση, όποια κι αν είναι η αντιπολίτευση. Στη Διεθνή Αμνηστία έχουμε κάποιες σταθερές και από εκεί εκπορεύεται η κριτική μας σε όλες τις χρονικές συγκυρίες. Αντιλαμβάνομαι την καχυποψία που μπορεί να συνδέεται με το πρόσωπό μου, όμως όλοι κρινόμαστε από τις πράξεις μας και τις στάσεις μας σε όλες τις χρονικές συγκυρίες. Και για να σας απαντήσω στο ερώτημά σας, προφανώς με ενδιαφέρει να παρακολουθώ τις πολιτικές εξελίξεις γενικά αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά δεν συμμετέχω σε αυτές με οποιονδήποτε τρόπο. Και σίγουρα δεν μπορώ να τις σχολιάσω δημόσια.

Ερ.:Σκέφτεστε την επάνοδό σας στην κεντρική πολιτική σκηνή;

Απ.: Όχι δεν είναι στις προτεραιότητες μου για λόγους που έχω αναφερθεί και στο παρελθόν. Άλλωστε ο αγώνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ατομικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο είναι στον πυρήνα της πολιτικής, οπότε δεν νιώθω εκτός αυτής. 

• Γαβριήλ Σακελλαρίδης
• ΚΥΣΕΑ
• προσφυγικό