Η «ειρήνη» του Ερντογάν και η ανταλλαγή των «οκτώ» με τους δύο Έλληνες

«Τώρα θέλουμε ειρήνη… Η ειρήνη με την Ελλάδα αξίζει όσο καμία άλλη». Έσπευσαν χθες βράδυ τα ηλεκτρονικά μέσα στην Ελλάδα να ερμηνεύσουν τα λεγόμενα του Ταγίπ Ερντογάν, στη συνέντευξή του στο NVT. Καθώς τα πρώτα αποσπάσματα της συνέντευξης Ερντογάν μεταδίδονταν από το πρακτορείο Anadolu, επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί η αίσθηση μίας ποιοτικής αλλαγής στη γραμμή του Τούρκου Προέδρου.

«Τώρα θέλουμε ειρήνη…», είπε λοιπόν ο Ερντογάν, που πλέον μετρά αντίστροφα για τις εκλογές του Ιουνίου, η επικράτηση στις οποίες αποτελεί προϋπόθεση όχι μόνον για την παραμονή του στην ηγεσία της Τουρκίας αλλά και για την ύπαρξη του ιδίου και του περιβάλλοντός του. Πλην της ειρήνης με την Ελλάδα, ο Ερντογάν αναφέρθηκε στον Έλληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα («το νεαρό και δυναμικό πρωθυπουργό της Ελλάδας… ο οποίος θέλει να κάνει ένα καινούργιο βήμα»), επεδίωξε να κλείσει το μέτωπο που άνοιξε εντός του ελληνικού Προεδρικού και συνεχίστηκε με μπαράζ δηλώσεων του τουρκικού ΥΠΕΞ με τον Προκόπη Παυλόπουλο και να διαμηνύει πως η Τουρκία δεν επιθυμεί να αποτελεί απειλή για την Ελλάδα: «Αν εκείνοι θεωρούν την Τουρκία απειλή, εγώ δεν μπορώ να πω τίποτε. Αλλά εμείς δεν έχουμε την λόξα να απειλούμε κανέναν».

Οι διεκδικήσεις παραμένουν

Ωστόσο, λίγο αργότερα, με το γνώριμο στυλ του, ο Τούρκος Πρόεδρος δεν άφησε την παραμικρή αμφιβολία ότι οι απαιτήσεις της Άγκυρας παραμένουν. Συνέδεσε ευθέως την υπόθεση των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που κρατούνται στην Αδριανούπολη με τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς που ζήτησαν άσυλο στην Ελλάδα, την επομένη του πραξικοπήματος, θέτοντας ζήτημα ανταλλαγής. Μάλιστα, προκειμένου να ενισχύσει τη θέση του ανέφερε ότι, κατά το παρελθόν, Τούρκος στρατιώτης που πέρασε τα σύνορα προς την Ελλάδα τιμωρήθηκε με φυλάκιση έξι μηνών. Αποφεύγοντας, όμως, να σημειώσει ότι η ποινή ναι μεν του επεβλήθη, όμως ο ίδιος ουδέποτε μπήκε στο κελί, όπως οι δύο Έλληνες, καθώς του επετράπη να επιστρέψει στην Τουρκία.

Επέμεινε, δε, ότι τουρκικές ειδικές δυνάμεις κατέβασαν την ελληνική σημαία από βραχονησίδα, επαναφέροντας ουσιαστικά τη θέση για διαφιλονικούμενες – ή ακόμη και τουρκικές – νησίδες στο Αιγαίο.

Είναι εμφανές ότι ο κ. Ερντογάν επιθυμεί την ειρήνη, υπό την προϋπόθεση ότι θα ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του. Σε πρώτη φάση σχετικά με όσους ο ίδιος και το καθεστώς του θεωρούν ότι είναι άμεσα εμπλεκόμενοι στην προσπάθεια ανατροπής του, το καλοκαίρι του 2016. Ο Ερντογάν έχει επιδείξει, κατά το παρελθόν, ενδιαφέροντα πολιτικά αντανακλαστικά, που καταγράφηαν από την ελληνική πλευρά. Για παράδειγμα, τα πρώτα χρόνια της ελληνικής κρίσης απέφυγε – αν και δεν σταμάτησε τις υπερπτήσεις και το παιχνίδι των αναχαιτίσεων στο Αιγαίο, την πρόκληση μίας μείζονος κρίσης με την Ελλάδα. Φάνηκε σαν να παραχωρεί τον αναγκαίο χρόνο στην Αθήνα να συνέλθει.

Πλέον ο Ερντογάν βρίσκεται σε δύσκολη θέση και ενδεχομένως θεωρεί ότι η Αθήνα θα πρέπει να ανταποδώσει. Ξεκινώντας από την επιστροφή των «8», ειδικά από τη στιγμή που φέρεται να έλαβε και σχετική κυβερνητική διαβεβαίωση για το θέμα.

Μάχη επιβίωσης

Οι δυσκολίες του Ερντογάν δεν περιορίζονται στις εντάσεις με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ. Αφορούν και το εσωτερικό. Η Τουρκία μοιάζει μία χώρα διχασμένη, το αποδεικνύουν άλλωστε οι δημοσκοπήσεις που δείχνουν τον Ερντογάν να είναι αποδεκτός από το μισό ακριβώς των Τούρκων εκλογέων. Ο διχασμός αυτός εκτείνεται και στην πολιτική τάξη της χώρας, καθώς εμφανώς υπάρχουν δύο στρατόπεδα που δεν επιζητούν απλώς μία «πολιτική αλλαγή» αλλά την εξόντωση των αντιπάλων. Η προεκλογική διαμάχη στην Άγκυρα έχει χαρακτηριστικά σύγκρουσης καθεστώτων, του ενός που αγωνίζεται για την εμπέδωση της ισχύος του (και πιθανότατα θα την πετύχει) και του άλλου – διασπασμένου επί του παρόντος – που θα μπορούσε να ανατρέψει πλήρως όχι μόνον τον σημερινό Πρόεδρο αλλά και όλο το σύστημα εξουσίας που οικοδομήθηκε κατά την μακρά παραμονή του Ερντογάν στην ηγεσία της Τουρκίας.

Σε αυτή τη μάχη επιβίωσης ενόψει Ιουνίου, είναι σαφές ότι ο Ερντογάν δεν πρόκειται να περιορίσει ούτε κατ’ ελάχιστο την πίεση προς την Ελλάδα. Η ειρήνη που προτείνει είναι μόνον με τους δικούς του όρους.