Η αντιπαράθεση για τα 12 μίλια στο Ιόνιο: Μέχρι που θα φτάσει η Τουρκία;

Οι δηλώσει Κοτζιά περί επέκτασης των εθνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια στο Ιόνιο, πυροδότησαν την τουρκική αντίδραση. Ό Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα Πέτρος Μαυροειδής κλήθηκε στο τουρκικό ΥΠΕΞ, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έκανε απειλητικές δηλώσεις. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι μέχρι πού θα το φτάσει η Άγκυρα.

Το casus belli

Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας προβλέπει ότι το εύρος των χωρικών υδάτων ή αιγιαλίτιδας ζώνης (η θαλάσσια περιοχή γύρω από τα εδάφη μιας χώρας) μπορεί να φτάνει μέχρι τα 12 μίλια. Τα ελληνικά χωρικά ύδατα είναι 6 μίλια –αν και ο εθνικός εναέριος χώρος είναι 10 μίλια. Στις 8 Ιουνίου 1995 η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση κήρυξε casus belli (αιτία πολέμου) την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 μίλια. Εξουσιοδότησε μάλιστα την τουρκική κυβέρνηση να προβεί σε όλα τα αναγκαία μέτρα αν η Ελλάδα προχωρήσει στην ανακήρυξη των 12 μιλίων. Η δικαιολογία που προβάλλει σταθερά Άγκυρα είναι ότι τα 12 μίλια καθιστούν το Αιγαίο «ελληνική λίμνη», αποκλείοντας την Τουρκία

12 μίλια στο Ιόνιο

Το περασμένο Σάββατο στην τελετή παραλαβής-παράδοσης του ΥΠΕΞ, ο κ. Κοτζιάς δήλωσε ότι είναι έτοιμα τα προεδρικά διάταγμα για την επέκταση στα 12 μίλια των χωρικών υδάτων του Ιονίου:

Η ανακοίνωση Κοτζιά προκάλεσε την τουρκική αντίδραση. Ο Έλληνας πρεσβευτής στην Άγκυρα Πέτρος Μαυροειδής κλήθηκε στο τουρκικό ΥΠΕΞ για εξηγήσεις τόσο για τα 12 μίλια όσο και το  επεισόδιο με το ερευνητικό σκάφος Barbaros. Σε ανακοίνωσή του το τουρκικό ΥΠΕΞ αναφέρει με νόημα: «Η διακήρυξή μας της εθνοσυνέλευσης με ημερομηνία 8 Ιουνίου 1995, εμπεριέχει την αναγκαία πολιτική προειδοποίηση, η οποία εξακολουθεί να ισχύει και σήμερα.»

Από τη μεριά του. ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε: «Η Ελλάδα κάνει τέτοιου είδους δηλώσεις για να προκαλέσει ένταση ή για λαϊκισμό. […] Όποτε επιχειρήσει την ένταση η Ελλάδα δίνουμε την αναγκαία απάντηση, την δώσαμε, και όταν χρειαστεί τους λέμε τα όριά τους». Για παράδειγμα, «στο θέμα των 12 μιλίων υπάρχουν και οι αποφάσεις της Βουλής μας στο παρελθόν, επομένως και αυτές ισχύουν.»

Όπως ήταν επόμενο, οι τουρκικές δηλώσεις προκάλεσαν την ανταπάντηση του ελληνικού ΥΠΕΞ: «Η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης αποτελεί νόμιμο και αναφαίρετο κυριαρχικό δικαίωμα της Ελλάδος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η σχετική απόφαση για επέκταση εναπόκειται αποκλειστικά στην Ελλάδα, η οποία έχει το δικαίωμα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα όποτε και όπως η ίδια κρίνει. […] Αυθαίρετες ερμηνείες του διεθνούς δικαίου και απειλές βίας από την πλευρά της Τουρκίας, όπως και η αμφισβήτηση των νομίμων δικαιωμάτων της χώρας μας, ούτε αλλάζουν το γεγονός αυτό, αλλά ούτε συμβάλλουν στις σχέσεις καλής γειτονίας».

Οι εκτιμήσεις

Το Newpost ζήτησε από δύο έγκριτους διεθνολόγους, τους κκ Σωτήρη Ρούσσο και Τάσο Χατζηβασιλείου τις εκτιμήσεις τους τόσο για την ανακήρυξη των 12 μιλίων στο Ιόνιο όσο και για τις τουρκικές αντιδράσεις.

Κατά τον κ. Ρούσσο, οι τουρκικές διαμαρτυρίες για 12 μίλια απορρέουν από τη σταθερή πολιτική της Τουρκίας να αντιμετωπίζει την Ελλάδα ως υποτελή δύναμη (client state) και να την αντιμετωπίζει αναλόγως. Η κίνηση της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωριά ύδατα στο Ιόνιο στα 12 μίλια διαταράσσει την αντίληψη της υποταγής. Επομένως πρέπει να αναμένουμε κινήσεις κλιμάκωσης (όχι στρατιωτικής) για να διατηρηθεί η ένταση ψηλά προκειμένου να πειστεί η Αθήνα ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων έχει δυσανάλογα υψηλό ρισκο . Ο τελικός στόχος είναι η αναβολή της ελληνικής κίνησης.

Ο κ. Χατζηβασιλείου εκτιμά ότι το να αυξάνεις τα χωρικά ύδατα στο Ιόνιο και να τα διατηρείς στο Αιγαίο δικαιώνει την πάγια τουρκική θέση περί ύπαρξης ειδικών συνθηκών, και εύρους αγιαλίτιδας ζώνης ανά περίπτωση. Κατά τον κ. Χατζηβασιλείου  ο τρόπος που δημοσιοποιήθηκε το θέμα από την ελληνική κυβέρνηση δείχνει περισσότερο επικοινωνιακές σκοπιμότητες παρά πολιτική ουσία. Ο χρόνος που επέλεξε η Άγκυρα για τις ανακοινώσεις της δεν είναι τυχαίος, μιας και αυτές έγιναν σε μια στιγμή μετάβασης στο ελληνικό ΥΠΕΞ και την ώρα που συναντιούνται οι κκ Αναστασιάδης και Ακκιντζί. Το παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο σκληραίνει και η Άγκυρα θέλει να αποτρέψει την Κυπριακή Δημοκρατία από το να εκμεταλλευτεί το φυσικό αέριο στην ΑΟΖ της. Όσο αυτό δεν συμβαίνει (ιδιαίτερα στο Οικόπεδο 10 το οποίο εκμεταλλεύεται η αμερικανική Exxon), η εύκολη λύση για την Άγκυρα είναι να συντηρεί την ένταση με την Ελλάδα. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Ερντογάν στέλνει μήνυμα στο εσωτερικό της Τουρκίας ότι δεν παραιτείται από τις πάγιες τουρκικές απαιτήσεις.

Συνοψίζοντας, παρά την προφανή διαφωνία τους για τη σκοπιμότητα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο, τόσο ο κ. Ρούσσος όσο και ο κ. Χατζηβασιλείου συμφωνούν ότι η ένταση θα συνεχιστεί.

Διαβάστε επίσης: ►Επιμένει στο casus belli για τα 12 μίλια η Άγκυρα – Αθήνα: «Αναφαίρετο δικαίωμά μας»