current views are: 10

27 Οκτωβρίου 2018
Δημοσίευση05:40

Επικοινωνισμός και Εξωτερική Πολιτική: Το δις εξαμαρτείν…

Τι αποτέλεσμα είχε σύνδεση του επικοινωνισμού με την εξωτερική πολιτική της χώρας;

Δημοσίευση 05:40’

Τι αποτέλεσμα είχε σύνδεση του επικοινωνισμού με την εξωτερική πολιτική της χώρας;

Η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια να εξηγείς το παρόν με παραδείγματα από το παρελθόν καταλήγει τις περισσότερες φορές σε αδιέξοδα ή σε άτυχους συμψηφισμούς και άτοπες συγκρίσεις. Είναι όμως κάποιες περιπτώσεις που ξεχωρίζουν από τη σκόνη του καιρού κλείνοντας σου ειρωνικά το μάτι.

Το 1893 η χώρα χρεοκοπεί και ο λαϊκισμός καθίσταται το κυρίαρχο πολιτικό όχημα εξέλιξης της πολιτικής. Αγαπημένο παιδί του λαϊκισμού είναι ο εθνικισμός που σε συνδυασμό με τη διευρυμένη πολιτική ρευστότητα της Βαλκανικής που προκαλούσε κυρίως η πτωτική πορεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας οδήγησε σε σωρεία λανθασμένων πολιτικών επιλογών την Αθήνα. Το πλέον σημαντικό σφάλμα της εποχής είναι ο «ατυχής πόλεμος» του 1897 μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που θα οδηγούσε σε ανείπωτη εθνική καταστροφή αν οι Μεγάλες Ευρωπαϊκές Δυνάμεις της εποχής δεν λειτουργούσαν στο πλαίσιο της εκατέρωθεν ανελαστικής διαμεσολάβησης. Οι αφορμές για τη σύγκρουση του 1897 ήταν πολλές, ο πραγματικός λόγος όμως ήταν το γεγονός ότι επελέγη η επικοινωνιακή διαχείριση των σωρευμένων ζητημάτων στο εσωτερικό του ελληνικού κράτους με στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης της εποχής.

Αθήνα 2018. Η ελληνική οικονομία εξουθενωμένη από την 9χρονη λιτότητα αλλά και την υπερφορολόγηση των τελευταίων 3,5 ετών. Η εξωτερική πολιτική της χώρας εγκλωβισμένη σε «βεβαιότητες» που εξιδανικεύουν το ευκταίο, ενώ η ενότητα της κυβέρνησης συνασπισμού έχει πλέον εισέλθει σε τροχιά υψηλής φθοράς με αποτέλεσμα να δοκιμάζονται οι συνταγματικές, πολιτικές αλλά και οι οικονομικές δομές του κράτους. Παράλληλα, το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δοκιμάζεται εξ’ αιτίας πολυεπίπεδων συγκρούσεων θεσμικής αλλά και πολιτικής διάστασης και η Ανατολική Μεσόγειος μεταμορφώνεται σε πεδίο υψηλού ανταγωνισμού ΗΠΑ και Ρωσίας, με την Κίνα να συμμετέχει πλέον στις εξελίξεις της περιοχής ως παράγοντας άσκησης πολιτικών ήπιας ισχύος αλλά και επιλεκτικής οικονομικής εμβάθυνσης.

Σε μια τέτοια χρονικής συγκυρία ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών και για χρόνια στέλεχος στον κλάδο των πραγματογνωμόνων του ίδιου υπουργείου επέλεξε να παραιτηθεί για λόγους που ακόμη δεν έχουν διευκρινισθεί πλήρως. Ασφαλώς και είναι δικαίωμα του κάθε ενός να αποφασίζει για το χρόνο αποχώρησης του από μια θέση που έχει αναλάβει και ο Νίκος Κοτζιάς δεν κρίνεται ασφαλώς για αυτή την κίνηση. Κρίνεται όμως για το γεγονός ότι στο τέλος της τελετής παράδοσης – παραλαβής του Υπουργείου επέλεξε να μιλήσει για τμηματική αύξηση των ναυτικών μιλίων του ελληνικού θαλάσσιου χώρου στα 12 ν.μ. Η ανακοίνωση αυτής της τμηματικής αύξησης αφορούσε την περιοχή του Ιονίου έως την Κρήτη, δημιουργώντας σωρεία ζητημάτων με σημαντικότερα τα κενά που προκύπτουν ως προς την εδραιωμένη εθνική πολιτική απέναντι στην Τουρκία από το 1974 και μετά.

Από τη μια και ξεπερνώντας όλα τα νομικά κανονιστικά ζητήματα για να εισέλθουμε στην ουσία του θέματος, η ανακοίνωση περί της τμηματικής αύξησης των εθνικών χωρικών μας υδάτων στα 12 ν.μ. ισχυροποιεί τα τουρκικά επιχειρήματα δεκαετιών που υποστηρίζουν ότι το Αιγαίο είναι περίκλειστη θάλασσα και γι’ αυτό τα ελληνικά χωρικά ύδατα δεν μπορούν να αυξηθούν στα 12 ναυτικά μίλια. Παράλληλα, μια τέτοιου είδους ανακοίνωση δείχνει ότι αποδέχεται τη δυναμική του τουρκικού casus belli που από το καλοκαίρι του 1995 αφορά τη χρήση βίας από μέρους της Άγκυρας στην περίπτωση που η Αθήνα αυξήσει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ. στο Αιγαίο με αποτέλεσμα να παράγεται ένα νέο κύμα ηττοπάθειας στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας. Τέλος, η συγκεκριμένη ανακοίνωση του πρώην Υπουργού Εξωτερικών μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικό χρόνο από την Τουρκική πλευρά ως έμμεση παραδοχή μέρους του ελληνικού πολιτικού συστήματος για επαναδιαπραγμάτευση της Συνθήκης της Λοζάνης με αρνητικά αποτελέσματα για το status quo της Ανατολικής Μεσογείου.

Όλα τα παραπάνω ασφαλώς θα ήταν απλώς μια ανάλυση βασισμένη πάνω σε αστήρικτες υποθέσεις αν η κυβέρνηση απευθείας διέψευδε τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών, σ.σ. ο ίδιος ο Πρωθυπουργός ήταν παρών κατά τη διάρκεια των δηλώσεων του Νίκου Κοτζιά, υπενθυμίζοντας στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό ότι ο χρόνος αύξησης των ναυτικών μιλίων των εθνικών χωρικών μας υδάτων αποτελεί προνόμιο αποκλειστικό της εκάστοτε κυβέρνησης, ενώ η σπουδαιότητα του όλου ζητήματος δεν επιτρέπει τη χρήση του από κανέναν θεσμικό παράγοντα ή μη σε μια εκδήλωση με αυστηρά εσωτερικό πολιτικό περιεχόμενο. Κι όμως, η κυβέρνηση δεν έσπευσε να διαψεύσει τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών. Ο στόχος είναι προφανής και έχει να κάνει με την αναζήτηση θεμάτων τέτοιων που θα επιτρέψουν να αποσπαστεί η προσοχή της κοινής γνώμης από τα φλέγοντα συγκαιρινά ζητήματα όπως: οικονομία, παιδεία, υγεία, προσφυγική κρίση, αύξηση της εγκληματικότητας, αστοχία του κρατικού μηχανισμού να υιοθετήσει όρους και εφαρμογές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης κ.α.

Τι αποτέλεσμα είχε αυτή σύνδεση του επικοινωνισμού με την εξωτερική πολιτική της χώρας; Την έντονη αντίδραση της Άγκυρας που βρήκε μια χρυσή ευκαιρία να μιλήσει ξανά όχι μόνο για το Αιγαίο ή τις γκρίζες ζώνες αλλά και για τις εξελίξεις στο ενεργειακό μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενώ η Ελλάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη κάπου μεταξύ άκαιρου επικοινωνισμού και κυβερνητικών αστοχιών η Τουρκία βρίσκει ευκαιρία να ενισχύσει τις θέσεις της. Κι όλα αυτά για να αλλάξει το αφήγημα στο εσωτερικό του κράτους. Λες και η ελληνική κοινωνία είναι ένα άθροισμα νέο-λωτοφάγων και όχι νοήμονών πολιτών που δοκιμάζονται σκληρά τόσα χρόνια κι αν κάτι τους έχει απομείνει είναι η αξιοπρεπής διαχείριση των ατομικών τους αδιεξόδων αλλά και η ελπίδα ότι η Ελλάδα θα στηθεί ξανά στα πόδια της.

* Ο Σπύρος Λίτσας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας & Επισκέπτης Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Grenoble.


σχετικα αρθρα