current views are: 2

6 Μαρτίου 2013
Δημοσίευση04:43

Ούγκο Τσάβες: Ο αμφιλεγόμενος ηγέτης που άλλαξε τις ισορροπίες στη λατινική Αμερική

Σε όλη του τη ζωή ήταν μαχητής. Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια στον προεδρικό θώκο της Βενεζουέλας και έπειτα από πέντε εκλογικές αναμετρήσεις και ένα αποτυχημένο πραξικόπημα, τελικά ο Ούγκο Τσάβες, ο ηγέτης του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» και πρωταγωνιστής στην «χειραφέτηση» της λατινικής Αμερικής, νικήθηκε από έναν εχθρό που πολέμησε σκληρά, αλλά που από την αρχή ήξερε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να τον νικήσει: Τον καρκίνο που τον ταλαιπώρησε από το 2011 έως και τις 5 Μαρτίου του 2013, ημερομηνία που ανακοινώθηκε ο θάνατος του.

Δημοσίευση 04:43’
αρθρο-newpost

Σε όλη του τη ζωή ήταν μαχητής. Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια στον προεδρικό θώκο της Βενεζουέλας και έπειτα από πέντε εκλογικές αναμετρήσεις και ένα αποτυχημένο πραξικόπημα, τελικά ο Ούγκο Τσάβες, ο ηγέτης του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» και πρωταγωνιστής στην «χειραφέτηση» της λατινικής Αμερικής, νικήθηκε από έναν εχθρό που πολέμησε σκληρά, αλλά που από την αρχή ήξερε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να τον νικήσει: Τον καρκίνο που τον ταλαιπώρησε από το 2011 έως και τις 5 Μαρτίου του 2013, ημερομηνία που ανακοινώθηκε ο θάνατος του.

Σε όλη του τη ζωή ήταν μαχητής. Δεκατέσσερα ολόκληρα χρόνια στον προεδρικό θώκο της Βενεζουέλας και έπειτα από πέντε εκλογικές αναμετρήσεις και ένα αποτυχημένο πραξικόπημα, τελικά ο Ούγκο Τσάβες, ο ηγέτης του «σοσιαλισμού του 21ου αιώνα» και πρωταγωνιστής στην «χειραφέτηση» της λατινικής Αμερικής, νικήθηκε από έναν εχθρό που πολέμησε σκληρά, αλλά που από την αρχή ήξερε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να τον νικήσει: Τον καρκίνο που τον ταλαιπώρησε από το 2011 έως και τις 5 Μαρτίου του 2013, ημερομηνία που ανακοινώθηκε ο θάνατος του.
Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο Τσάβες, με πολλούς υποστηρικτές σε όλο τον πλανήτη, αλλά και εξίσου πολλούς εχθρούς, δεν δίστασε κατά τη διάρκεια της πολιτικής του καριέρας να τα βάλει με τους… ισχυρούς του πλανήτη. Δεν έχει διστάσει να αποκαλέσει τον Τζορτζ Μπους «κ. κίνδυνο», τον Τόνι Μπλερ «γαϊδούρι» και «φασίστα» τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ. Αγαπητός στους πολίτες της χώρας του, ίσως ήταν ο μοναδικός πρόεδρος παγκοσμίως που είχε δικιά του τηλεοπτική εκπομπή στην οποία απαντούσε ζωντανά σε ερωτήσεις τηλεθεατών, ενώ χαρακτηριστικό του ήταν και η… ακατάπαυστη φλυαρία του.

Ο Τσάβες ήταν ένας χαρισματικός, υπερκινητικός και καθολικός θαυμαστής του απελευθερωτή Σιμόν Μπολιβάρ, της εμβληματικής φιγούρας του πολέμου της ανεξαρτησίας από τους Ισπανούς και απολάμβανε σταθερά υψηλά επίπεδα δημοτικότητας, παρά την έντονη εχθρότητα που αντιμετώπιζε από τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Η άνοδος στην εξουσία

Το όνομα του έγινε για πρώτη φορά στη λατινική Αμερική το 1992, έπειτα από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του προέδρου Κάρλος Άντρες Πέρες που επιχείρησε μία ομάδα αξιωματικών του στρατού της Βενεζουέλας, το Μπολιβαριανό Επαναστατικό Κίνημα 200, με επικεφαλής τον ίδιο. Μετά από φυλάκιση δύο ετών του απονέμεται χάρη και αμέσως μετά δημιουργεί το «Κίνημα για την Πέμπτη Δημοκρατία» (MVR) αρχίζοντας την πολιτική του καριέρα.

Το 1998 εκλέγεται για πρώτη φορά πρόεδρος της Βενεζουέλας, λαμβάνοντας ποσοστό της τάξεως του 56,2% και με ένα πρόγραμμα που βασιζόταν στην αύξηση των κρατικών δαπανών για την υγεία και την παιδεία αλλά και την εκτεταμένη αναδιανομή της γης, βάζοντας «χέρι» σε μεγάλες εκτάσεις που βρισκόταν στην κατοχή μεγαλοκτηματιών. Επίσης, ιδρύει μέσα στις κοινότητες λαϊκά ιατρεία και σχολεία, όπου για πρώτη φορά οι φτωχοί έχουν άμεση και δωρεάν πρόσβαση, ενώ εισήγαγε το δημοψήφισμα, μία διαδικασία πρωτόγνωρη για τα δημοκρατικά «ήθη» της λατινικής Αμερικής, την οποία χρησιμοποίησε πολλές φορές στα χρόνια που ακολούθησαν.

Το φλερτ με τον Φιντέλ

Το 2000 ο Τσάβες επανεκλέγεται με αυξημένα ποσοστά (59,2%) ως προς την εξωτερική πολιτική της Βενεζουέλας. Τότε είναι που επιλέγει να προσεγγίσει τον Φιντέλ Κάστρο και την Κούβα, υπογράφοντας σειρά εμπορικών συμφωνιών. Με την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ το 2002, ο Τσάβες ολοκληρώνει τη στροφή του στην εξωτερική πολιτική, καταγγέλλει πλέον ανοιχτά την πολιτική του Τζορτζ Μπους, και μετατρέπεται σε ένα από σύμβολα του αντιπολεμικού κινήματος, ενώ αρχίζει και προωθεί όλο και μεγαλύτερες κρατικές παρεμβάσεις κοιτάσματα πετρελαίου της χώρας, ένας τομέας που ελεγχόταν κυρίως από αμερικανικές επιχειρήσεις.

Ήταν φανερό ότι οι πολιτικές επιλογές του Ούγκο Τσάβες τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό της χώρας, εκνεύρισαν… αρκετούς. Ας μην ξεχνάμε ότι η Βενεζουέλα είναι η πέμπτη μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του πλανήτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε γεωπολιτικό επίπεδο. Το αποτυχημένο πραξικόπημα Και η σπίθα που άναψε την ανοιχτή σύγκρουση του Τσάβες με τους εγχώριους ολιγάρχες του πετρελαίου,τις ΗΠΑ και τον στρατό ήταν η απόφασή του να αντικαταστήσει τη διοίκηση της εταιρίας πετρελαίου «Petroleos de Venezuela». Οι διαδηλώσεις που κάλεσε η αντιπολίτευση ως απάντηση στις 11 Απριλίου του 2002, κατέληξαν σε σοβαρά επεισόδια μεταξύ αντικυβερνητικών και οπαδών του Τσάβες. Οι αναφορές για νεκρούς έδιναν και έπαιρναν με την κατάσταση να έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Έπειτα από πιέσεις του στρατού, ο Τσάβες παραιτείται και νέος πρόεδρος αυτοανακηρύχθηκε ο Πέδρο Καρμόνα, πρόεδρος του συνδέσμου βιομηχάνων και εμπόρων της Βενεζουέλας.

Στο άκουσμα της είδησης, οι οπαδοί του λατινοαμερικάνικου πολιτικού ξεχύνονται στους δρόμους διοργανώνοντας μαζικότατες συγκεντρώσεις. Ήταν φανερό ότι η αλλαγή στην εξουσία έγινε παρά τη θέληση των πολιτών. Οι θετικές εξελίξεις έδωσαν το χρόνο στους υποστηρικτές του Ούγκο Τσάβες να αναδιοργανωθούν και με τη βοήθεια πιστών στην απερχόμενη κυβέρνηση αξιωματικών να ανακαταλάβουν την εξουσία, σε ένα πραξικόπημα που κράτησε μόλις δύο ημέρες.

Το αμέσως επόμενο διάστημα, ακολούθησαν και άλλες κινητοποιήσεις στην πετρελαϊκή εταιρεία της Βενεζουέλας, όπως το λοκ άουτ που κράτησε δύο ολόκληρους μήνες, βραχυκυκλώνοντας προσωρινά την παραγωγή της χώρας, ωστόσο το γεγονός αυτό λίγο έπληξε το κύρος του Τσάβες, ο οποίος έχοντας επιζήσει του πραξικοπήματος ισχυροποίησε τη θέση του, κερδίζοντας μάλιστα το 2004 ένα δημοψήφισμα που είχε ζητήσει η αντιπολίτευση με το ερώτημα της αποπομπής του.

Ο σοσιαλισμός του 21ου αιώνα

Όντας πολιτικά πιο δυνατός από ποτέ, ο Ούγκο Τσάβες από το 2005 και έπειτα μιλά ανοιχτά για τον «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα». Κρατά αποστάσεις από την κλασσική σοσιαλδημοκρατία, αλλά και από τον ορθόδοξο Μαρξισμό – Λενινισμό, ενώ ανοίγει το θέμα μίας νέας συμμετοχικής δημοκρατίας προτείνοντας νέες – πιο άμεσες δομές- όπως τα κοινοτικά συμβούλια.

Η απήχηση του λατινοαμερικάνου πολιτικού στα κατώτερα λαϊκά στρώματα βρίσκεται στο απόγειό της και το 2006 επανεκλέγεται με το συντριπτικό ποσοστό του 63%, σε μία εκλογική αναμέτρηση η οποία χαρακτηρίζεται από τους ανεξάρτητους παρατηρητές ως «υποδειγματική».

Ο «εξωστρεφής» Τσάβες

Τα χρόνια που ακολουθούν, ο Τσάβες στρέφει όλο και περισσότερο το βλέμμα του στην εξωτερική πολιτική της χώρας του.

Η παραγωγή πετρελαίου βρίσκεται στο ζενίθ της, και η κυβέρνηση της Βενεζουέλας επενδύει σημαντικά ποσά από τα κέρδη αυτά σε οικονομική αλλά και ιατρική βοήθεια σε χώρες της λατινικής Αμερικής. Παράλληλα, ο αναθερμάνει τους δεσμούς της Βενεζουέλας τόσο με την Αργεντινή όσο και με τη Βραζιλία, ενώ με την επικράτηση των ομοϊδεατών Ραφαέλ Κορέα στον Ισημερινό και Έβο Μοράλες στη Βολιβία, ο Τσάβες διευρύνει τις συμμαχίες της χώρας του.

Αποκορύφωμα των προσπαθειών της προσέγγισης των χωρών της λατινικής Αμερικής, είναι και η ίδρυση της Τράπεζας του Νότου όπου και εκεί πρωτοστάτησε ο Τσάβες μαζί με τους ηγέτες της Αργεντινής, της Βραζιλίας και της Βολιβίας.

Πρόκειται ουσιαστικά για ένα Ταμείο στα πρότυπα του ΔΝΤ, μόνο που οι δανειζόμενοι αντί για την εφαρμογή προγραμμάτων περικοπών και λιτότητας, έχουν τη δυνατότητα να κατευθύνουν τους πόρους που λαμβάνουν σε αναπτυξιακά προγράμματα και έργα υποδομής.

Τον νίκησε ο καρκίνος

Και μπορεί ο Τσάβες να κέρδισε σχεδόν όλες τις πολιτικές μάχες που έδωσε (εκτός από το δημοψήφισμα του 2007), ωστόσο ο καρκίνος αποδείχθηκε ακατανίκητος αντίπαλος. Από το 2011 που ανακοίνωσε ότι έπασχε από την επάρατη νόσο και έπειτα μοίραζε το χρόνο του μεταξύ της Βενεζουέλας και της Κούβας όπου βρισκόταν για θεραπεία.

Αμέσως μετά τη νίκη του στις εκλογές του περασμένου Οκτωβρίου επί του Ενρίκε Καπρίλλες, ο Ούγκο Τσάβες ανακοίνωσε ότι θα συνέχιζε τις θεραπείες του στην Αβάνα, ενώ στις 11 Δεκεμβρίου υποβλήθηκε στην τέταρτη και τελευταία χειρουργική επέμβαση.

Στις 18 Φεβρουαρίου επέστρεψε στο Καράκας για να συνεχίσει την αποθεραπεία του στη Βενεζουέλα έπειτα από πολλές μετεγχειρητικές επιπλοκές και δύο εβδομάδες αργότερα στις 5 Μαρτίου του 2013 – έπειτα και από μία νέα λοίμωξη του αναπνευστικού- , ο αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας Νίκολας Μαδούρο ανακοίνωνε βουρκωμένος τον θάνατο του 59χρονου Ούγκο Τσάβες.

Ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους ηγέτες του 21ου αιώνα πέρασε στην ιστορία. Η πολιτική του παρακαταθήκη αλλά και οι ιδέες του, όμως θα συνεχίσουν να υπάρχουν… Γιατί ο Τσάβες άλλαξε τη Βενεζουέλα με θεμελιώδεις τρόπους, ενισχύοντας και ενεργοποιώντας εκατομμύρια φτωχών ανθρώπων, οι οποίοι για πολλές δεκαετίες βρέθηκαν στο περιθώριο της κοινωνίας.

Παναγιώτης Βελισσάρης – Λυμπερίδης

Σχετικά θέματα:

Σπαραγμός στη Βενεζουέλα- «Είμαστε ο Τσάβες!» (Βίντεο)
Συνεχίζεται το μυστήριο με τους ηγέτες της Λατινικής Αμερικής και την επάρατο νόσο
Τελειώνει ο «μύθος» του Ούγκο Τσάβες
O πρόεδρος που είπε «όχι» στο ΔΝΤ, ετοιμάζεται να «διαδεχθεί» τον Τσάβες


σχετικα αρθρα