Το δημοψήφισμα, το ισχυρό αυτονομιστικό κίνημα και οι «πονοκέφαλοι» της Μαδρίτης

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Σκωτία, έχει διπλή ανάγνωση: Ναι μεν το «όχι» επικράτησε, αλλά οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας από τη Βρετανία αποτελούν το 45% ολόκληρης της περιοχής, ποσοστό σημαντικά αυξημένο σε σχέση με τον Μάρτιο του 2013 όταν και ανακοινώθηκε η διεξαγωγή του. 

Αυτήν ακριβώς την ανάγνωση φαίνονται να συμμερίζονται οι Καταλανοί, με τον πρόεδρο της χώρας Αρτούρ Μας να είναι ξεκάθαρος:  «Η Σκωτία έδειξε τον δρόμο, η διαδικασία για το δημοψήφισμα προχωρά κανονικά» είπε και το κοινοβούλιο της περιφέρειας ανέλαβε αμέσως δράση. 

Την ίδια ημέρα με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στη Σκωτία, ψηφίστηκε νόμος στο τοπικό κοινοβούλιο με τον οποίο δίδεται η εξουσία στον πρόεδρο να προχωρήσει το δικό του σχέδιο για δημοψήφισμα, στις 9 Νοεμβρίου – σε ενάμιση μήνα από τώρα δηλαδή. 

Η κυβέρνηση της Ισπανίας, όπως ήταν φυσικό απέρριψε αμέσως τόσο τους ισχυρισμούς του Μας, όσο και τον φρεσκοψηφισμένο νόμο, και διαμήνυσε πως θα προσφύγει στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας ώστε να τον ακυρώσει. 

Ένας από τους πρώτους που έσπευσαν να σχολιάσουν τα αποτελέσματα στη Σκωτία ήταν εξάλλου και ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι, που εμφανώς ανακουφισμένος, δήλωσε «πολύ ευτυχής» για την επιλογή της παραμονής στη Βρετανία. 

Παρότι η Μαδρίτη εμφανίζεται αισιόδοξη, όσο πλησιάζει η ημερομηνία του δημοψηφίσματος, οι πονοκέφαλοι θα πολλαπλασιάζονται γιατί σίγουρα οι επιπτώσεις από μία πιθανή απόσχιση θα είναι πραγματικά μεγάλες για την Ισπανία. 

Η Καταλονία αριθμεί 7,5 εκατομμύρια κατοίκους, όντας πληθυσμιακά η δεύτερη μεγαλύτερη επαρχία της χώρας, ενώ το ΑΕΠ της αντιστοιχεί σχεδόν στο ένα τέταρτο της Ισπανίας. 

Πέραν των απωλειών σε οικονομικό επίπεδο, ένα ενδεχόμενο «ναι» των κατοίκων της περιοχής στην απόσχιση, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης για την εκ νέου εκδήλωση αποσχιστικών τάσεων σε άλλες περιοχές της χώρας, με χαρακτηριστικότερη αυτή της χώρας των Βάσκων. 

Η Ισπανία έχει μεγάλο παρελθόν με τα εθνικιστικά κινήματα, καθώς η διαβόητη ΕΤΑ, που δραστηριοποιήθηκε στη χώρα των Βάσκων για περισσότερα από 40 χρόνια. Η οργάνωση έχει στο ενεργητικό της πάνω από 800 δολοφονίες, κατέθεσε τα όπλα και πήρε τον δρόμο της νομιμότητας μόλις το 2011. 

Αντιμέτωπη με το ζοφερό μέλλον η Μαδρίτη έχει μόλις ενάμιση μήνα μπροστά της για να ματαιώσει τα σχέδια των Καταλανών. Ήδη έχουν αρχίσει η συζητήσεις για αλλαγή του τρόπου κατανομής των κονδυλίων στις περιφέρειες το οποίο και αποτελεί ένα από τις βασικές εστίες αντιπαράθεσης με τη Βαρκελώνη. Ωστόσο η κυβέρνηση της Καταλονίας δεν φαίνεται να πείθεται από αυτές τις εξαγγελίες και μοιάζει αποφασισμένη να προχωρήσει μέχρι το τέλος το σχέδιο για το δημοψήφισμα. 

Κινητήριος δύναμη όμως σε αυτή την προσπάθεια είναι το αυτονομιστικό κίνημα, που τα χρόνια της ύφεσης  – όταν δηλαδή βγήκαν και τα προβλήματα της Ισπανίας στη φόρα- διογκώθηκε, παίρνοντας μαζικότατες διαστάσεις. 

Ενδεικτικά είναι και τα μεγάλα συλλαλητήρια που διοργανώνονται τακτικά στη Βαρκελώνη, με το πιο πρόσφατο – στις 12 Σεπτεμβρίου- να είναι πραγματικά εντυπωσιακό: Τουλάχιστον 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι κατέκλυσαν την πόλη, προκαλώντας ενθουσιασμό στην Καταλονία και τρόμο στη Μαδρίτη. 

Κυρίως όμως υπενθύμισαν ότι οι Καταλανοί ποτέ πραγματικά δεν παραμέρισαν τις οικονομικές, πολιτιστικές και πολιτικές διαφορές που έχουν με την Ισπανία, όσα χρόνια και να πέρασαν. 

Για πολλά χρόνια εξάλλου η Μαδρίτη έκανε ότι μπορούσε για να κρατήσει αυτά τα  πάθη ενεργά. Η δικτατορία του Φράνκο φερ΄ειπείν κυνήγησε ανελέητα τους κατοίκους της περιοχής και απαγόρευσε τη χρήση της τοπικής γλώσσας. Και μπορεί να αποκαταστάθηκαν όλα αυτά με την μετάβαση στη Δημοκρατία, ωστόσο οι τεκτονικές αλλαγές που έφερε στην Ισπανία η κρίση, ήταν η καλύτερη αφορμή για να ξυπνήσουν τα αποσχιστικά αισθήματα.

• δημοψήφισμα
• Ισπανία
• Μαριάνο Ραχόι