Έτοιμη να κυριαρχήσει στους αιθέρες η Πολεμική Αεροπορία – Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τα F-35

Την ώρα που οι τουρκικές προκλήσεις δεν σταματούν τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο γενικότερα στρατιωτική και πολιτική ηγεσία εξετάζουν τρόπους για περαιτέρω ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος.

Οι επιτελείς στο Πεντάγωνο επεξεργάζονται ήδη διάφορες προοπτικές για την ποιοτική αναβάθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων, ιδίως της Πολεμικής Αεροπορίας και του Πολεμικού Ναυτικού με οπλικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας που θα αντιστρέψουν υπέρ της χώρας μας την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο.

Ο Ιπποκράτης Δασκαλάκης, αντιστράτηγος εν αποστρατεία και διευθυντής Μελετών στο ΕΛΙΣΜΕ μίλησε στην ΕΡΤ για τα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35 Lightning II. 

Τι είναι το F-35 Lightning II

Το F-35 Lightning II είναι ένα μαχητικό αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων (multi-role fighter), μονοθέσιο, μονοκινητήριο, χαμηλής παρατηρησιμότητας (stealth). Χαρακτηρίζεται ως αεροσκάφος πέμπτης γενιάς.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του

Σημαντικότατη είναι η ικανότητα του να συλλέγει στοιχεία από τους πολλαπλούς σένσορες που διαθέτει, να τα επεξεργάζεται με τον πανίσχυρο υπολογιστή του και να τα διανέμει κατάλληλα με τα συστήματα επικοινωνιών που διαθέτει.

Θεωρείται ιδανικό να εισέρχεται, χωρίς να γίνεται αντιληπτό, σε εναέριο χώρο όπου ενεργοποιούνται συστήματα αεραμύνης και εντοπισμού αεροσκαφών και να πραγματοποιεί ή συντονίζει αποστολές καταστολής αεράμυνας (Suppression of Enemy Air Defenses-SEAD). Για αυτόν ακριβώς το λόγο θεωρείται και ως «όπλο πρώτου πλήγματος» καθώς αφού καταστείλει την εχθρική αεράμυνα μπορεί να προβάλει σημαντικούς εχθρικούς στόχους (στρατηγικές προσβολές).

Επιπλέον μπορεί να εκτελέσει αποστολές αεροπορικής υπεροχής, εγγύς αεροπορικής υποστήριξης, ηλεκτρονικών
επιχειρήσεων και συλλογής πληροφοριών, αναγνώρισης και επιτήρησης.

Δεδομένου όμως του χαμηλού αριθμού αεροσκαφών που το υψηλό κόστος απόκτησης και υποστήριξης επιβάλει, εκτιμάται ότι η επιχειρησιακή χρησιμοποίηση του στο ελληνικό επιχειρησιακό περιβάλλον θα επικεντρωθεί στις αποστολές SEAD και στρατηγικών προσβολών, αφήνοντας την αεροπορική υπεροχή στα αναβαθμισμένα F-16 Viper.

Τι δυνατότητες έχει

Έχει τη δυνατότητα μεταφοράς οπλικού φορτίου 8 και πλέον τόνων σε εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Εξυπακούεται ότι η χρήση εξωτερικών οπλικών φορτίων ή δεξαμενών καυσίμων μειώνουν σημαντικά τις δυνατότητες ελιγμών αλλά και τα stealth χαρακτηριστικά του.

Οι κλασσικές πτητικές επιδόσεις (ταχύτητα, ακτίνα δράσεως, δυνατότητες ελιγμών κλπ) του F-35 καίτοι σημαντικές, δεν συγκαταλέγονται στις κορυφαίες των συγχρόνων αεροσκαφών είναι όμως οι μοναδικές του ικανότητες της χαμηλής παρατηρησιμότητας, των πολλαπλών αισθητήρων και της διανομής πληροφοριών, επιχειρησιακής εικόνας και στοχοποίησης που το καθιστούν ένα «ιπτάμενο επιχειρησιακό κέντρο».

Τι εξοπλισμό διαθέτει

Το F-35 είναι εξοπλισμένο με το κορυφαίων επιδόσεων ραντάρ AN/APG-81, τύπου AESA (Active Electronically Scanned Arrays-ενεργητικό radar ηλεκτρονικής σάρωσης). Επίσης διαθέτει το συστήματα στόχευσης EOTS (Electro Optical Targeting System) και το σύστημα προειδοποίησης AN/AAS-37. Αυτά σε συνδυασμό με τους προηγμένους αισθητήρες δίνουν στον πιλότο μια εξαιρετική και πλήρη εικόνα (integrated picture) του πεδίου μάχης. Ο πιλότος έχει τη δυνατότητα να λάβει στο κράνος
του πολλαπλά στοιχεία από τους αισθητήρες του αεροσκάφους μέσω των Distributed Aperture System (DAS) και Helmet Mounted Display System.

Ποιοι είναι οι κατασκευαστές του

Το αεροσκάφος κατασκευάζεται από μια κοινοπραξία εταιρειών της οποίας ηγείται η Lockheed Martin με σημαντικότερους εταίρους τη Northrop Grumman και BAe Systems. Στο πρόγραμμα κατασκευής συμμετέχουν ως
partners, μετά την απομάκρυνση της Τουρκίας, 8 κράτη (Αυστραλία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιταλία, Καναδάς, Νορβηγία και Ολλανδία).

Ποιο είναι το κόστος απόκτησής τους

Το κόστος απόκτησης ενός αεροσκάφους, σύμφωνα πάντα με τα
δημοσιεύματα και συγκρίσεις, ανέρχεται στα 85-90 εκατομμύρια δολάρια (USD) χωρίς να περιλαμβάνονται οπλικά συστήματα και με βασικά στοιχεία αρχικής υποστήριξης (Follow On Support) και εκπαίδευσης. Σημαντικά υψηλό εκτιμάται και το κόστος των υποδομών που απαιτούνται για την υποστήριξη του αλλά και το κόστος πτήσεως ανά ώρα.

Η επιχειρησιακά επωφελής χρησιμοποίηση του επιβάλει την προμήθεια τουλάχιστον 24 αεροσκαφών πέριξ των οποίων θα δομηθεί μια ισχυρότατη δύναμη κρούσεως από τα αναβαθμισμένα F-16 Viper. Σε μια τέτοια εξέλιξη πιθανολογείται ότι τα γαλλικά Rafale θα διατηρήσουν το κύριο βάρος της αεροπορικής υπεροχής (εκμεταλλευόμενα τα Beyond-Visual-Range κατευθυνόμενα βλήματα Meteor που ελπίζουμε να αποκτήσουν) αλλά και της προσβολής στρατηγικών στόχων με τα συμβατά υποστρατηγικά όπλα SCALP-EG που διαθέτει η Πολεμική
Αεροπορία.

Έχουν διατυπωθεί σκέψεις και για ενδεχόμενη αναβάθμιση των υπολοίπων περίπου 60 F-16 Block 30 και F-16 Block /50 σε F-16 Block 50+ Advanced από τις απάρτιες των συστημάτων των 84 αεροσκαφών που θα αναβαθμιστούν στο επίπεδο F-16 Viper.

Σίγουρα σε μια τέτοια περίπτωση, η Πολεμική μας Αεροπορία θα
μπορούσε να αποχωριστεί ορισμένους παλαιούς τύπους αεροσκαφών (F-4, Mirage 2000 EGM/BGM) χωρίς όμως να επιτύχει την επιζητούμενη ομογενοποίηση αλλά εξασφαλίζοντας μια πρωτόγνωρη και ισχυρότατη αεροπορική ισχύ έναντι της Τουρκίας.

Τα κόστη όμως απόκτησης των Rafale και F-35 αλλά και αναβάθμισης των F-16 (με το πρόγραμμα σε εξέλιξη και με
το πιθανολογούμενο) ανέρχονται σε δυσθεώρητα ύψη επιβαρυνόμενα και με την προμήθεια αναγκαίων οπλικών συστημάτων και την εξασφάλιση της υποστήριξης και δημιουργίας υποδομών. Να μην ξεχνάμε και την επιτακτική ανάγκη δρομολόγησης προγράμματος απόκτησης φρεγατών.

Παρά το υπερβολικό κόστος η φημολογούμενη προμήθεια των F-35 εκτιμάται ως επιχειρησιακά χρήσιμη (ίσως και αναγκαία) υπό τα σημερινά δεδομένα της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης.

Στην ικανότητα της ελληνικής κυβέρνησης επαφίεται η επίτευξη των βέλτιστων συνθηκών απόκτησης αποφεύγοντας λάθη του παρελθόντος και εξαργυρώνοντας στο μέγιστο βαθμό τη στρατηγική μας θέση, την αξιοπιστία μας ως συμμάχων και τις
δηλώσεις της Ουάσινγκτον περί «στρατηγικής σχέσης» των δύο χωρών.

Στα χέρια των ΗΠΑ βρίσκεται η υλοποίηση αυτού του φιλόδοξου προγράμματος με την προσφορά κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων.

Τι οδήγησε την Ελλάδα στην επανεξέταση της αγοράς του F35

Τον Σεπτέμβριο εξαγγέλθηκε η προμήθεια 18 γαλλικών αεροσκαφών Rafale-F3R και οι διαδικασίες σύναψης της σχετικής συμφωνίας βρίσκονται σε εξέλιξη.

Προ ημερών κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα ότι η Ελλάδα υπέβαλε
Letter of Request (LoR) στην Αμερικανική Κυβέρνηση για την προμήθεια αεροσκαφών F-35. Τα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για απόκτηση 18 έως 24 μονάδων με στόχο την απόκτηση των πρώτων 6 (ελαφρώς μεταχειρισμένων) εντός του 2021 και στο πλαίσιο διακρατικής συμφωνίας. Βλέπουμε δηλαδή για
άλλη μια φορά, όπως και με τα Rafale, να επιλέγεται η ίδια διαδικασία καθώς επιζητείται η άμεση ένταξη αριθμού αεροσκαφών μέσω διακρατικής συμφωνίας που παρακάμπτει τους σκοπέλους των δυσλειτουργικών ελληνικών διαδικασιών αμυντικών προμηθειών.

Προ ετών είχε προταθεί, από αμερικανικής πλευράς, η ελληνική συμμετοχή στο πρόγραμμα κατασκευής των F-35 (και όχι ως ένας απλός αγοραστής) χωρίς να υπάρξει θετική ανταπόκριση εκ μέρους μας.

Το 2017 η Πολεμική Αεροπορία εξέφρασε το ενδιαφέρον της για το συγκεκριμένο αεροσκάφος με αποτέλεσμα να λάβει και πάλι σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες τα σχετικά στοιχεία
(Price and Availability) το καλοκαίρι του 2020. Ανάλογες συζητήσεις διεξήχθησαν σε υπηρεσιακά επίπεδα αλλά και σε επίπεδο κορυφής (συνάντηση Μητσοτάκη-Tramp) το διάστημα που μεσολάβησε.

Εικάζεται ότι οι εξελίξεις της προμήθειας από την Τουρκία των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400, η επιμονή ενεργοποίησης τους, η συνεπακόλουθη έξοδος της Άγκυρας από το πρόγραμμα κατασκευής των F-35 και τα νέα επιχειρησιακά δεδομένα, οδήγησαν την χώρα μας να επανεξετάσει την προμήθεια του συγκεκριμένου αεροσκάφους.

Γεγονός είναι ότι η προ διετίας (2018) απόφαση για εκσυγχρονισμό 84 αεροσκαφών F-16 C/D Block 52+ και Block 52+ Advanced της Πολεμικής Αεροπορίας στο επίπεδο F-16 Viper, άνοιξε τον δρόμο για την μελλοντική απόκτηση και του F-
35 (αμφότερα αεροσκάφη της αμερικανικής Lockheed Martin) καθώς η απόκτηση του τελευταίου μεγιστοποιεί τις επιχειρησιακές δυνατότητες των αναβαθμισμένων αεροσκαφών.

Μάλιστα, ήταν εξ αρχής γνωστό ότι το πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16, αφενός προσέφερε τις προδιαγραφές για
την αγαστή συνεργασία των δύο τύπων και αφετέρου θα λειτουργούσε ως συνδετικός κρίκος για τη σταδιακή ένταξη ενός αεροσκάφους 5 πέμπτης γενιάς (F-35) στις τάξεις της Πολεμικής Αεροπορίας.

Ενδιαφέρον έχει ότι στα δημοσιεύματα δεν γίνεται απλά λόγος για προμήθεια αεροσκαφών αλλά για συμμετοχή της Ελλάδος στο πρόγραμμα κατασκευής του F-35, γεγονός που προϋποθέτει μια
λειτουργική και αξιόπιστη Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) αλλά και την προμήθεια ενός ικανού αριθμού αεροσκαφών.

Στο «μικροσκόπιο» και αμερικανικές φρεγάτες

Επίσης, όπως είχε γράψει το Newpost, στην αρμόδια για τα εξοπλιστικά προγράμματα επιτροπή της Αμερικανικής κυβέρνησης DSCA (Defence Security Cooperation Agency) αποστέλλει εγγράφως το συντομότερο δυνατό και παρά τα γραφειοκρατικά εμπόδια η Αθήνα για τη νέα φρεγάτα του Στόλου, την ενδιάμεση λύση για μεταχειρισμένα πλοία αλλά και την αναβάθμιση των τεσσάρων φρεγατών ΜΕΚΟ κλάσης ΥΔΡΑ που διαθέτει ήδη το Πολεμικό Ναυτικό.

Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην απόκτηση τεσσάρων φρεγατών πολλαπλού ρόλου  MMSC (MultiMission Surface Combatant) της εταιρίας Lockheed Martin σε διαμόρφωση την οποία επιθυμεί το Πολεμικό Ναυτικό, παραχώρηση από το Αμερικανικό Πολεμικό Ναυτικό μεταχειρισμένων πλοίων τα οποία άμεσα μπορούν να ενισχύσουν τον Ελληνικό Στόλο και στο πρόγραμμα αναβάθμισης των ΜΕΚΟ κόστους 450 εκ ευρώ.

Το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού φαίνεται ότι καταλήγει στην Αμερικανική πρόταση-χωρίς ακόμη τίποτα να έχει «κλειδώσει»- αφού καλύπτει συνολικά το πακέτο απαιτήσεων με δεδομένο ότι περιλαμβάνει νέα πλοία και μάλιστα με ναυπήγηση αριθμού των φρεγατών σε Ελληνικά ναυπηγεία, δυνατότητα παραχώρησης μεταχειρισμένων Μονάδων και ανάληψη της αναβάθμισης των ΜΕΚΟ από την κατασκευάστρια εταιρία στη διαμόρφωση την οποία επιθυμεί το Πολεμικό Ναυτικό.

Το LOR (Letter Of Request) που θα φτάσει στις ΗΠΑ αποτελεί το πρώτο επίσημο βήμα της Αθήνας και του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού ώστε να αρχίσει η επιμέρους διαπραγμάτευση πάνω σε όλα τα ζητήματα ενδιαφέροντος. Πρόκειται για έγγραφο το οποίο δεν θα είναι δεσμευτικό αλλά σηματοδοτεί επίσημα το Ελληνικό ενδιαφέρον για να δώσουν οι Αμερικανοί τις πρώτες απαντήσεις.

Με την αποστολή του LOR ανοίγει ουσιαστικά ο δρόμος για να συζητηθούν όλα όσα αφορούν τη διαμόρφωση της νέας φρεγάτας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Πολεμικού Ναυτικού, τον οπλισμό, την υποστήριξη, το κόστος και τον τρόπο αποπληρωμής. Και μπορεί οι MMSC να μην αποτελούν φρεγάτες για άμυνα περιοχής αλλά πολλαπλού ρόλου όμως ενδεχόμενη απόκτησή τους όπως αναφέρουν πηγές από το Πολεμικό Ναυτικό θα συμβάλει στην ομοιογένεια του Στόλου με ότι αυτό συνεπάγεται σε οπλισμό, εκπαίδευση και συντήρηση ειδικά εάν οι ΜΕΚΟ αναβαθμιστούν από την ίδια κατασκευάστρια εταιρία.

Επιπλέον το Ελληνικό επιτελείο θα προχωρήσει σε συγκεκριμένες προτάσεις προς τους Αμερικανούς για την παραχώρηση μεταχειρισμένων πλοίων με τα αντιτορπιλικά Arleigh Burke να βρίσκονται στην κορυφή της λίστας ακόμα και αν αυτό δεν μπορεί να γίνει άμεσα αλλά εντός των επόμενων χρόνων. Η πίεση της Αθήνας για τα πανίσχυρα αντιτορπιλικά θα αυξηθεί κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης παρά το γεγονός ότι προς το παρόν η Ουάσιγκτον παραμένει αρνητική. Στο τραπέζι αναμένεται να πέσει και η πρόταση για παραχώρηση Arleigh Burke με leasing και δυνατότητα  στο μέλλον αγοράς τους από την Ελλάδα.

Περισσότερες πιθανότητες παραχώρησης συγκεντρώνουν τη δεδομένη χρονική στιγμή τα καταδρομικά Ticonderonga αλλά κυρίως οι φρεγάτες LCS οι οποίες παραχωρούνται από τις ΗΠΑ. Το κόστος συντήρησης αποτελεί το μεγαλύτερο «αγκάθι» για την απόκτηση των καταδρομικών ενώ το Ελληνικό επιτελείο συζητά μόνο για παραχώρηση LCS οι οποίες ήδη επιχειρούν και όχι για παροπλισμένες.

Στο επίκεντρο της διαπραγμάτευσης αναμένεται να βρεθεί και ο τόπος κατασκευής των νέων φρεγατών με την Αθήνα να θέτει ως ξεκάθαρο όρο τουλάχιστον τρεις από τις τέσσερις φρεγάτες να «χτιστούν» σε Ελληνικά ναυπηγεία. Οι Αμερικανοί εμφανίζονται θετικοί σύμφωνα με πληροφορίες ωστόσο η τελική απόφαση θα αποτελέσει και σε αυτή την περίπτωση αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης.

• Πολεμική Αεροπορία