Ο κόσμος του σουφισμού στο Αλατζά Ιμαρέτ

Η έκθεση «Χρόνης Πεχλιβανίδης – ένα ταξίδι στον κόσμο του σουφισμού» με βίντεο από τις μυστικιστικές τελετές των πιστών και φωτογραφικό υλικό από τη συλλογή του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης εγκαινιάζεται αύριο 22 Μαΐου στη Θεσσαλονίκη.

Όποιος έχει δει έστω και στο θέατρο περιστρεφόμενους δερβίσηδες επί το έργο, έχει μια ελάχιστη ιδέα για το τι εστί σουφισμός. Για τους άλλους αρκεί να πούμε ότι πρόκειται για θρησκευτικό κίνημα που γιγαντώθηκε σε όλη την έκταση του ισλαμικού κόσμου περίπου τον 15ο αιώνα και πρεσβεύει την ένωση με το θείο διά της άσκησης, της αγάπης και της διαρκούς αναζήτησης της αλήθειας. Ο σουφισμός επηρεάστηκε από τη νεοπλατωνική φιλοσοφία, τον χριστιανικό ασκητισμό, ακόμα και τον βουδισμό, και βρήκε διεξόδους στην οθωμανική επικράτεια –με κέντρο τη Θεσσαλονίκη όπου κυριαρχούσε η αδελφότητα των Μπεκτασίδων-, στο σημερινό Ιράν, στο Ιράκ, ακόμα και στο μακρινό Σουδάν.

Η εμβάθυνση στις αξίες και στις πρακτικές του σουφισμού είναι δύσκολη υπόθεση –θα την αφήσουμε λοιπόν σε πιο αρμόδιους. Εμείς θα περιοριστούμε σε δύο σημεία: Το ένα είναι πως ο σουφισμός δεν είναι ιδιαίτερα αγαπητός από τις κυβερνήσεις των μουσουλμανικών κρατών, ούτε από τους ισλαμιστές. Μάλιστα, σε πολλά μέρη απαγορεύεται διά νόμου. Το δεύτερο είναι οι τελετές που οι σουφιστές επινόησαν ώστε να διευκολύνουν την μετάβαση των πιστών σε κατάσταση μυστικιστικής έκστασης. Ο στροβιλισμός των δερβίσηδων είναι μία τέτοια πρακτική.

Ο  Χρόνης Πεχλιβανίδης, σκηνοθέτης και οπερατέρ με ειδικότητα στα δύσκολα ταξίδια, ανακάλυψε τον σουφισμό πριν από χρόνια σε ένα σκοτεινό τεκέ στην περιοχή Φιντικλί της Κωνσταντινούπολης. Μαγεύτηκε τόσο που από τότε αναζητεί τα ίχνη των πιστών της μυστικιστικής αυτής διδασκαλίας, επιδιώκοντας να καταγράψει με την κάμερά του τις τελετές τους, γνωστές ως τελετές ανάμνησης (ζιρκ).

Τεκές Κιουτουκλού Μπαμπά Θράκη, Δήμος Βιστωνίδος

Στην έκθεση που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά πέρυσι το καλοκαίρι στο Μουσείο Μπενάκη Κτίριο της οδού Πειραιώς, τον πρώτο ρόλο έχουν επτά βίντεο. Τα βίντεο τραβήχτηκαν σε διάστημα αρκετών χρόνων σε διαφορετικά σημεία του κόσμου και περιγράφουν τα διαφορετικά μονοπάτια που ακολουθούν τα μέλη των σουφικών αδελφοτήτων για να προσεγγίσουν το θείο. Πλαισιώνονται από φωτογραφικό  υλικό με αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από σουφιστές ή είναι έργα εμπνευσμένα από τον ισλαμικό μυστικισμό καθώς και φωτογραφίες μνημείων, τα περισσότερα ερημωμένοι τεκέδες, που βρίσκονται σε διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου και μαρτυρούν την παρουσία σουφικών αδελφοτήτων.

«Χρόνης Πεχλιβανίδης – ένα ταξίδι στον κόσμο του σουφισμού», Αλατζά Ιμαρέτ, Κασσάνδρου 91-93, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310 278587. Διάρκεια έκθεσης: 23 Μαΐου – 20 Σεπτεμβρίου 2015 (Τρίτη -Κυριακή: 10.00-18.00). Είσοδος ελεύθερη.

• Αλατζά Ιμαρέτ
• Θεσσαλονίκη
• Μουσείο Μπενάκη
• Χρόνης Πεχλιβανίδης