Γιάννης Μπεχράκης: Συνόψισε την εποχή μας σε ένα κλικ

Ο Γιάννης Μπεχράκης πέθανε χτες βράδυ πλήρης τιμών, αλλά όχι πλήρης ημερών. Ο θάνατός του είναι πρόωρος γιατί ήταν μόλις 58 χρονών. Κυρίως όμως γιατί είχε πολλά να προσφέρει ακόμα. Κορυφαίος φωτογράφος του Reuters και βραβευμένος με Πούλιτζερ, κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση για τα φωτορεπορτάζ. Νομίζω όμως ότι η συγκίνηση με την οποία τον αποχαιρετούν οι άνθρωποι εκτός «σιναφιού», περιποίει τη μεγαλύτερη τιμή για τον Μπεχράκη. Ο εκλιπών δεν αναγνωρίζεται μόνος ως εξαιρετικός επαγγελματίας, αλλά και ως εκφραστής της ηθικής συνείδησης της κοινωνίας μας. Ο άνθρωπος που με τα κλικ του συνόψισε την εποχή μας από τη σκοπιά των κατατρεγμένων.

«Έβλεπε» την εικόνα

Πριν δύο χρόνια συζήταγα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Φωτορεπόρτερ Μάριο Λώλο για τη συγκλονιστική φωτογραφία του Μπεχράκη στη γέφυρα της Ειδομένης, στο αποκορύφωμα της λεγόμενης «προσφυγικής κρίσης». Η απορία μου ήταν πώς τα κατάφερε ο Μπεχράκης να είναι αυτός που τράβηξε μια από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες των τελευταίων δεκαετιών, την ώρα που στον ίδια περιοχή βρίσκονταν εκατοντάδες άλλοι διεθνούς φήμης φωτορεπόρτερ.

Ο Λώλος μου είχε πει τότε δύο πράγματα. Πρώτον ο Μπεχράκης είχε σταθεί για ώρες υπό βροχή μέχρι να έρθει η κατάλληλη στιγμή. Το δεύτερο που μου είπε ήταν ότι «ο Γιάννης «βλέπει» την εικόνα». Το «βλέπω» την εικόνα σημαίνει ότι συλλαμβάνω νοητικά μια εικόνα πριν αυτή δημιουργηθεί. Αντιλαμβάνομαι ότι στο συγκεκριμένο σημείο στο συγκεκριμένο χρόνο έχουν δημιουργηθεί οι προϋποθέσεις για μια καλή φωτογραφία κι έχω την υπομονή να περιμένω όσο χρειαστεί. Αυτή η δυνατότητα, το να «βλέπεις» δηλαδή την εικόνα, διαφοροποιεί τον μεγάλο φωτορεπόρτερ από αυτόν που είναι απλώς καλός στη δουλειά του.

Φωτογραφίες που συνοψίζουν μια εποχή

Υπάρχουν φωτογραφίες που συνοψίζουν μια ολόκληρη εποχή , όπως «Ο στρατιώτης που πέφτει» του Robert Kappa ή το «Napalm girl» του Nick Ut. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκει, νομίζω, η «Ειδομένη» του Μπεχράκη.

Ένα Σύρος πρόσφυγας διασχίζει αγκαλιά με την κόρη του τη γέφυρα στα σύνορα Ελλάδας-Βόρειας Μακεδονίας. Το μόνο προστατευτικό του από τη βροχή είναι μαύρες σακούλες σκουπιδιών που τις φοράει ως μπέρτα. Σκύβει και δίνει ένα τρυφερό φιλί στο κορίτσι…

Το πολύ σπουδαίο στη φωτογραφία του Μπεχράκη δεν είναι μόνο ότι αποτυπώνει το δράμα των προσφύγων που κάνουν τη δική τους Έξοδο μόνοι, αβοήθητοι, βρεγμένοι, χωρίς μπαγκάζια. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι σε αυτήν τη συνθήκη της αγριότητας, ο Σύρος πρόσφυγας επιμένει να είναι καλός πατέρας, να δείχνει στην κόρη του πόσο την αγαπάει. Επιχειρεί να τη προστατεύσει με το φιλί του γιατί δεν του έχει απομείνει τίποτα άλλο. Μέσα σε μια απάνθρωπη συνθήκη, επιμένει να είναι άνθρωπος.

Ο ίδιος ο Μπεχράκης θα πει: «Αυτή η εικόνα αποδεικνύει ότι τελικά υπάρχουν υπερήρωες. Δεν φορά κόκκινη κάπα, αλλά έχει μια μαύρη πλαστική κάπα από σακούλες σκουπιδιών. Για μένα αυτό αντιπροσωπεύει τον οικουμενικό πατέρα και την άνευ όρων αγάπη του πατέρα για την κόρη του».

Η φωτογραφία του Μπεχράκη συνοψίζει την εποχή μας, μια εποχή αγριότητας και ξεριζωμού, αλλά και αγώνα για να παραμείνουμε άνθρωποι. Να παραμείνουμε άνθρωποι σε πείσμα των εμπόρων του φόβου και του μίσους.

Γιάννη Μπεχράκη σε ευχαριστούμε.

• Γιάννης Μπεχράκης