Η Ευρώπη θα κάνει με τον Ερντογάν το ίδιο λάθος του Τσάμπερλεν με τον Χίτλερ;

Στο προηγούμενο σχόλιο μου εκτιμούσα ότι «αν δεν μπει φρένο στον Ερντογάν τα γεγονότα της «Αραβικής Άνοιξης» θα επαναληφθούν από ένα μισητό και κατοχικό κράτος και έναν αυταρχικό ηγέτη που όπως ο Χίτλερ, πήρε την εξουσία με τη ψήφο του λαού αλλά προχώρησε σε ακρωτηριασμό ελευθεριών και δημοκρατικών δικαιωμάτων και πλέον επιδιώκει να αναβιώσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη Μέση Ανατολή». Ο Ερντογάν όπως ο Χίτλερ χρησιμοποιεί το ίδιο αφήγημα, τότε ήταν ο ζωτικός χώρος και τα δικαιώματα της Γερμανίας που έμειναν εκτός των τότε χαραγμένων συνόρων, σήμερα η «Γαλάζια πατρίδα». Ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν θυμίζει αν δεν μιμείται τον Αδόλφο Χίτλερ. Το αφήγημα, η συμπεριφορά, η ομιλία, ακόμα και οι χειρονομίες Ερντογάν προσομοιάζουν σ’ ένα χιτλερικό σκηνικό. Αλλά θα πρέπει οι παγκόσμιοι ηγέτες να  ξαναδιαβάσουν την ιστορία και να αποφασίσουν αν θα καταγραφούν ως Τσάμπερλεν ή ως Τσώρτσιλ, όχι όμως κατόπιν καταστροφής.

Αντιγράφω το σχετικό απόσπασμα της ιστορίας:

Το 1938 ο Άγγλος Πρωθυπουργός Νέβιλ Τσάμπερλεν, στο πλαίσιο της περιβόητης «πολιτικής κατευνασμού» του Χίτλερ, υπέγραψε τη συμφωνία του Μονάχου και ακολούθησαν οι πανηγυρικές του δηλώσεις ότι πλέον «έχουμε ειρήνη». Για την ιστορία, υπενθυμίζουμε ότι αμέσως μετά ο Χίτλερ προσάρτησε βίαια την Τσεχοσλοβακία και λίγους μήνες μετά εισέβαλε στην Πολωνία, επιβεβαιώνοντας την περίφημη δήλωση του Ουίνστον Τσόρτσιλ αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας του 1938: «Η κυβέρνηση είχε να διαλέξει ανάμεσα στον Πόλεμο και την Ντροπή. Διάλεξε την Ντροπή. Αλλά θα έχει και Πόλεμο». Ήταν ξεκάθαρα μια αποτυχημένη πράξη κατευνασμού προς τη Γερμανία, που αντίθετα αποτέλεσε ένα τεράστιο διπλωματικό θρίαμβο για τον Χίτλερ. Ουσιαστικά αυτή η συμφωνία δημιούργησε στον Χίτλερ την πεποίθηση ότι οι Δυτικοί σύμμαχοι δεν θα απειλούσαν κίνδυνο πολέμου κατά την προσάρτηση της Πολωνίας το επόμενο έτος. Και φυσικά έδωσε χρόνο να γιγαντωθεί ένα «τέρας» που επιχείρησε να καταπιεί τον κόσμο. Σας θυμίζει κάτι; Τα όσα κάνει στη Συρία, στο Ιρακ και στη Λιβύη ο Ερντογάν; Αλλά και ο Πούτιν, επαναλαμβάνει το ίδιο λάθος, ο Στάλιν το 1939, παρά την ιδεολογική τους αντίθεση, υπέγραψε με τον Χίτλερ το Σύμφωνο Mη Επίθεσης.

Ο Κυνισμός των συμφερόντων ήταν αυτός που επικράτησε, εν όψει των προετοιμασιών για την επίθεση στην Πολωνία ο Χίτλερ θέλησε να διασφαλίσει την ουδετερότητα της τότε Σοβιετικής Ένωσης και να αποφύγει τον πόλεμο των δύο μετώπων που οδήγησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην ήττα της Γερμανίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ο Χίτλερ και ο Στάλιν υπέγραψαν το Σύμφωνο Μη Επίθεσης. Τα σημαντικά ήταν στο παράρτημα, προέβλεπε ότι σε περίπτωση εδαφικών αναπροσαρμογών όλες οι χώρες ανάμεσα στο Γερμανικό Ράιχ και την Σοβιετική Ένωση θα μοιράζονταν σε σφαίρες επιρροής. Για παράδειγμα η Εσθονία, η Λετονία, το ανατολικό τμήμα της Πολωνίας και η ρουμανική Βεσσαραβία θα περνούσαν στη σοβιετική σφαίρα επιρροής, ενώ το δυτικό τμήμα της Πολωνίας στο Γερμανικό Ράιχ.

Αν και ο Βλαντίμιρ Πούτιν και η κυβέρνησή του έχουν οικοδομήσει μια αμοιβαία επωφελή σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία, κυνικά κι αυτός συμμαχεί με έναν ακραίο ισλαμιστή Ερντογάν που την προσβάλει βάναυσα με την απόφαση για την Αγιά Σοφιά. Όπως και στην περίπτωση Χίτλερ έχει την αυταπάτη ότι θα μοιραστεί σφαίρες επιρροής στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η λέξη «κατευνασμός» ακούγεται και σήμερα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το μήνυμα στον Ερντογάν πρέπει να είναι η ανοχή στην απειλή της ισχύος. Όπως η ναζιστική Γερμανία, τότε, είχε παραβιάσει τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, σήμερα ο Ερντογάν κουρελιάζει τη συμφωνία της Λωζάνης. Για να μην ξεχνιόμαστε η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας. Το όραμα του Ερντογάν με τις γαλάζιες πατρίδες είναι να ηγηθεί ενός σουνιτικού «μουσουλμανικού τόξου». Από την άλλη δεν συμφωνώ και με τη μιζέρια και την γρίνια στο εσωτερικό για τις αντιδράσεις από ΕΕ και ΗΠΑ σχετικά με την Αγιά Σοφιά.

Δυνητικά ο Ερντογάν θα βγει ζημιωμένος ακόμα και η λυκοφιλία με τον Πούτιν θα επηρεαστεί  γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η Αγιά Σοφιά είναι πάνω απ’ όλα σύμβολο για τους ορθόδοξους. Η απόφαση αυτή επομένως δημιουργεί ένα ψυχολογικό υπόβαθρο που αποξενώνει και κάνει μισητό πρόσωπο τον Ερντογάν γενικότερα. Όσοι βιάζονται για αποφάσεις κυβερνήσεων κατά του Ερντογάν για την Αγιά Σοφιά πέφτουν στην παγίδα του, γιατί η φιλοδοξία του είναι να εδραιωθεί ως ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου. Τι καλύτερο γι’ αυτόν να εμφανιστεί ως θύμα Χριστιανικών  κρατών επειδή έκανε τζαμί την Αγιά Σοφιά.  

Η προσπάθεια του πέφτει στο κενό γιατί συγκεντρώνει μόνο τους φανατικούς οπαδούς του έξω από την Αγιά Σοφιά, ενώ επικρίνεται σφοδρότατα στο εσωτερικό για την σκοπιμότητα της απόφασης. Δεν βρίσκει ανταπόκριση και στους μουσουλμάνους Άραβες. Για να μην ξεχνιόμαστε, υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις καθώς η πλειοψηφία των αραβικών χωρών δεν συμφωνεί με την ιδέα ενός νέου οθωμανικού μοντέλου. Ο Ερντογάν δημιουργεί όπως ο Κεμάλ ένα νέο υβρίδιο έθνους, μπολιάζοντας την οθωμανική αντίληψη με την ακροδεξιά-εθνικιστική κεμαλική πτέρυγα. Κι αν ο Κερμάλ έγινε αποδεχτός από τη Δύση στο όνομα της κοσμικότητα και στη συμφωνίας της Λωζάνης, δεν είναι σίγουρο ότι θα συμβεί το ίδιο με τον Έρντογαν. Ο Ερντογάν είναι μόνος και στη Μέση Ανατολή όπου στην ουσία μπορεί να υπολογίζει μόνο στο Κατάρ, ενώ πλέον με τις κινήσεις του είναι «καμένο χαρτί» στο πεδίο του διαθρησκευτικού διαλόγου. Κι αλήθεια πόσο κακό κάνει στην πολυπολιτισμικότητα αλλά και στους μουσουλμάνους που ζουν και εργάζονται σε χριστιανικά κράτη;

Η Ελληνική κυβέρνηση δεν χρειάζεται και δεν πρέπει να ασκεί πίεση στα κράτη για την απόφαση σχετικά με την Αγιά Σοφιά, γιατί κάτι τέτοιο θα ηρωοποιήσει και θα ενισχύσει τον Ερντογάν. Αλλά μαζί με την ομογένεια και την Εκκλησία, όπως και τα Ορθόδοξα Πατριαρχεία με ένταση να κινητοποιήσει την παγκόσμια κοινότητα των πολίτων καταδεικνύοντας τη βαρβαρότητα αυτής της απόφασης και να αποκαλύψει το απολίτιστο πρόσωπο τους ακραίου «τζιχαντιστή» Ερντογάν. Η ελληνική διπλωματία πολύ καλά κάνει και εστιάζει sτην επόμενη κίνηση του Ερντογάν, αμφισβήτησης της εθνικής κυριαρχίας μας. Η ΕΕ έχει ήδη δρομολογήσει  κυρώσεις ενώ για πρώτη φορά υπάρχει ένα μπλοκ κρατών «που τα λένε έξω από τα δόντια» και ζητούν ανοιχτά καταδίκη και μέτρα που θα «πονέσουν» την Τουρκία.

Ο Ερντογάν έχτισε τη δύναμή του πάνω στην οικονομία και προσπαθεί να τη διατηρήσει με τον εθνικισμό και όσο κι αν κάποιοι δυσαρεστούνται για τους αργούς ρυθμούς, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντιλαμβάνονται επιτέλους πως είναι μεγάλο πρόβλημα.

Η δήλωση του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, δεν μπορεί να μην σημαίνει τίποτα για όσους υποστηρίζουν ότι είμαστε μόνοι μας, έχει «καθοριστική σημασία» η Ευρώπη να αντιμετωπίσει με αποφασιστικό τρόπο γεωπολιτικά θέματα της Μεσογείου και να παραμείνει αυτή που θα ελέγχει το μέλλον της, χωρίς να το αφήσει σε «άλλες δυνάμεις», αναφερόμενος χωρίς να τις κατονομάσει στην Τουρκία και τη Ρωσία. «Η περιοχή της Μεσογείου θα είναι η πρόκληση των προσεχών ετών όσο οι παράγοντες κρίσης που συνδυάζονται εκεί είναι πολλοί: αμφισβήτηση θαλασσίων ζωνών, συγκρούσεις μεταξύ παρόχθιων χωρών, αποσταθεροποίηση της Λιβύης, μετανάστευση, διακίνηση, πρόσβαση στους πόρους», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος σε ομιλία του προς τις ένοπλες δυνάμεις την παραμονή της εθνικής εορτής της 14ης Ιουλίου. Επικαλούμενος το «παιχνίδι νέων δυνάμεων», ο Μακρόν δήλωσε ότι «η Ευρώπη πρέπει να επανακαθορίσει εκεί τον ρόλο της και τη θέση της, χωρίς αφέλεια, χωρίς εφησυχασμό. Η Μεσόγειος δεν μπορεί να οικοδομήσει διαρκή ειρήνη χωρίς εμάς, δεν μπορούμε να δεχτούμε το μέλλον μας να οικοδομηθεί από άλλες δυνάμεις», δήλωσε. «Μια πραγματική ευρωπαϊκή πολιτική για τη Μεσόγειο» είναι «αναγκαιότητα και επιτακτικότητα», επέμεινε.

Ας κρατήσουμε τα λόγια του Γάλλου Προέδρου, που δεν τα είδα να παίζουν με τόση θέρμη όσο τις απειλές του Ερντογάν…

• Αγία Σοφιά
• Εμανουέλ Μακρόν
• Μέση Ανατολή