Η Συρία μέσα από τα βιβλία

Πέντε βιβλία, πέντε όψεις μια χώρας που φλέγεται

Παρά τη γεωγραφική γειτνίαση και τους ιστορικούς δεσμούς που ενώνουν τους Έλληνες με τους Σύριους –ενδεικτικές είναι οι φωτογραφίες ελλήνων προσφύγων στο Χαλέπι μετά από την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου, οι γνώσεις μας για τη μεγάλη «ασθενή» των ημερών είναι λίγες και περιορίζονται σε ένα αναμάσημα αριθμών (νεκρών και εκπατρισμένων) και τοπωνυμίων. Τα βιβλία που σας προτείνουμε θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε καλύτερα την ψυχοσύνθεση μια χώρας που σπαράσσεται από εσωτερικές αντιθέσεις και εξωτερικές επιβουλές.

«Οι πύλες του Τίποτα», Σάμαρ Γιάζμπεκ, εκδόσεις Καστανιώτη. Η Σάμαρ Γιάζμπεκ, από τον Αύγουστο του 2012 ως τον Αύγουστο του 2013, πέρασε λαθραία τρεις φορές τα σύνορα της πατρίδας της. Με πλαστή ταυτότητα, αποτόλμησε μια άκρως επικίνδυνη περιπλάνηση στον Βορρά της φλεγόμενης Συρίας. Έζησε ανάμεσα στους αμάχους, τους ακτιβιστές και τους μαχητές και κατέγραψε τη ματιά όλων, όχι μόνο των απλών ανθρώπων και των επαναστατών, αλλά και των ηγετών των τζιχαντιστικών οργανώσεων. Αυτούσιες μαρτυρίες που φωτίζουν, μέσα από ένα πλήθος συνταρακτικών λεπτομερειών, κάθε πτυχή ενός εξαιρετικά σύνθετου πολέμου, από το ειρηνικό ξεκίνημα της επανάστασης ως τη διάβρωση της πορείας της και τη σκοτεινή έλευση του Ισλαμικού Κράτους.

«Ανταρτοπόλεμος στην έρημο», T. E. Lawrence (Λώρενς της Αραβίας), εκδόσεις  Άγρα. «Στη διαδρομή αρρώστησα και πέρασα δέκα μέρες ξαπλωμένος ανάσκελα στη σκηνή μου, με μόνη απασχόληση το στοχασμό πάνω στον πόλεμο…». Ο Λώρενς της Αραβίας στοχάζεται πάνω στην αραβική εξέγερση κατά των Οθωμανών, την προδοσία και την διάψευση των προσδοκιών. Ο άγγλος αρχαιολόγος, διπλωμάτης, αξιωματικός του στρατού και συγγραφέας μπήκε στην Δαμασκό την 1η Οκτωβρίου του 1918 λίγες ώρες μετά από την κατάληψή της από τις δυνάμεις του βασιλιά Φεϊζάλ. Ο «Ανταρτοπόλεμος στην Έρημο», συντομευμένη εκδοχή του μεγαλειώδους «Επτά στύλοι της σοφίας» (εκδόσεις της Εστίας), αν και γεννά απορίες για την ακρίβεια των γεγονότων που περιγράφονται, θέτει το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννήθηκε η σύγχρονη Συρία.

« Περιπέτεια στη Συρία», Άγκαθα Κρίστι, εκδόσεις Λυχνάρι. Δυσεύρετο αλλά απολαυστικό, το βιβλίο αφηγείται τις περιπέτειες της συγγραφέως στο πλευρό του δεύτερου συζύγου της, του αρχαιολόγου Max Mallowan στις ανασκαφές που διενεργούσε ο ίδιος και άλλοι συνάδελφοί του στη Συρία και στο Ιράκ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1946 όμως τα γεγονότα που περιγράφονται σε αυτό συνέβησαν στη δεκαετία του ’30.

«Συριακή διαθήκη», Μπαρούκ Σαλαμέ, εκδόσεις Πόλις. Και ένα βιβλίο αμιγούς μυθοπλασίας, τελευταίας κοπής.  Ο δημοσιογράφος Πωλ Μεζύρ επιστρέφει από την Αφρική κουβαλώντας στις αποσκευές του ένα παλιό χειρόγραφο. Θέλει να το πουλήσει. Όμως, τα πτώματα συσσωρεύονται γύρω του. Ποιοι είναι οι δολοφόνοι; Τον γρίφο καλείται να λύσει ο αστυνόμος-φιλόσοφος Σαρφατύ. Λόγιος, βαθύς γνώστης του ισλάμ, της Βίβλου και όλων των ανατολικών πολιτισμών, είναι το πιο κατάλληλο πρόσωπο για να καταλάβει τι διακυβεύεται.

«Άσματα του Μιχιάρ του Δαμασκηνού», Άδωνις, εκδόσεις Άγρα

Στον θεό που σχίζεται
στα βήματά μου –
εγώ ο Μιχιάρ ο καταραμένος,
θυσία υψώνω τους νεκρούς
και λέω την ευχή του πληγωμένου λύκου.

Αλλά οι τάφοι που χασμουριούνται
στα λόγια μου
κλωσσάνε τ’ άσματά μου
μ΄έναν θεό που απομακρύνει τις πέτρες από μας
και αγαπάει το άλγος του,
ευλογεί ακόμα και την κόλαση·
λέμε μαζί τις προσευχές
και στης ημέρας το πρόσωπο δίνει ξανά την αθωότητα.

Ένα μικρό δείγμα γραφής από τον  μεγαλύτερο εν ζωή σύριο ποιητή.  

• Αγκάθα Κρίστι
• εκδόσεις Άγρα
• εκδόσεις Καστανιώτη
• εκδόσεις Λυχνάρι
• εκδόσεις Πόλις
• Λώρενς της Αραβίας
• Συρία