current views are: 36

5 Ιουνίου 2019
Δημοσίευση14:55

10 αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας για το περιβάλλον

 

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου) είναι μια καλή αφορμή για διάβασμα. Διαλέξαμε για εσάς 10 αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που κυκλοφορούν σε ελληνική μετάφραση 

Δημοσίευση 14:55’
αρθρο-newpost

 

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου) είναι μια καλή αφορμή για διάβασμα. Διαλέξαμε για εσάς 10 αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας που κυκλοφορούν σε ελληνική μετάφραση 

Ο δρόμος, Κόρμακ ΜακΚάρθυ, Εκδόσεις Καστανιώτη
Μετά από μια βιβλική καταστροφή που έχει αφανίσει τα πάντα, ένας άντρας και ο μικρός γιος του διασχίζουν με τα πόδια την αμερικανική ήπειρο με κατεύθυνση προς τον Νότο. Ο άντρας είναι άρρωστος, το τοπίο γύρω τους καλυμμένο από στάχτες και ο χειμώνας που έρχεται είναι βέβαιο ότι θα είναι ο τελευταίος τους αν δεν καταφέρουν να φτάσουν στη θάλασσα. Στο δρόμο τους θα συναντήσουν συμμορίες κανίβαλων και πεινασμένους κουρελήδες, θα κινδυνέψουν και θα σκοτώσουν.

Το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθυ που απέσπασε το Βραβείο Πούλιτζερ Λογοτεχνίας το 2007 και γυρίστηκε σε ταινία από τον Τζον Χίλκοουτ (έπαιζαν οι τους Βίγκο Μόρτενσεν, Κόντι Σμιτ-Μακφί, Σαρλίζ Θέρον, Γκάι Πιρς και Ρόμπερτ Ντιβάλ) είναι μια επική αλληγορία για την αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου από το περιβάλλον του και ένα καμπανάκι κινδύνου για το μέλλον.

2. Η πλημμύρα, Τζ. Γκ. Μπάλαρντ, Εκδόσεις Αίολος
Από τον συγγραφέα της «Αυτοκρατορίας του Ήλιου» κι έναν από τους επιδραστικότερους βρετανούς συγγραφείς του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα, «Η πλημμύρα» (1962), το μυθιστόρημα που «τσιμέντωσε» τη φήμη του, έχει πλέον τον χαρακτήρα προφητείας.

Σε αυτό ο Μπάλαρντ περιγράφει με συγκλονιστική ζωντάνια ένα Λονδίνο το οποίο βυθίζεται κάτω από τον όγκο του νερού που πέφτει αδιάκοπα από τον ουρανό, ως συνέπεια της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Σε αυτό το Λονδίνο μια ομάδα βιολόγων προσπαθεί να χαρτογραφήσει την πανίδα και την χλωρίδα κάτω από συνθήκες τροπικής ζέστης και υγρασίας, ενώ ταυτόχρονα καταστρώνουν σχέδια «δραπέτευσης» προς τον Βορρά, όπου οι συνθήκες είναι πιο κατάλληλες για την ανθρώπινη επιβίωση.

Όμως τα σχέδιά τους θα αλλάξουν αναγκαστικά όταν θα συνατήσουν μια ομάδα πειρατών, αποφασισμένων να λεηλατήσουν τον βυθό της άλλοτε κραταιάς μητρόπολης.

Μέσα στο αλλόκοτο τοπίο της Τριασιακής Περιόδου, της πρώτης περιόδου του Μεσοζωϊκου αιώνα, οι ανθρώπινες συγκρούσεις αποκτούν μυθικές διαστάσεις ενώ το νερό «κλείνει» πάνω από τα τελευταία ίχνη της ζωής όπως την γνωρίζουμε.

3. Στην Παταγωνία, Μπρους Τσάτουιν, Εκδόσεις Χατζηνικολή
Σε τελείως διαφορετικό κλίμα, το πρώτο βιβλίο του Τσάτουιν που κυκλοφόρησε το 1977 είναι ένα κολάζ εικόνων, σκέψεων, αναμνήσεων, ανακαλύψεων και μυθοπλασίας με αφετηρία το «οστεώδες» τοπίο της Παταγωνίας, του νοτιότερου άκρου της Νοτίου Αμερικής, όπου τα φαντάσματα των θαλασσοπόρων και των σκληροτράχηλων μεταναστών από τον ευρωπαϊκό βορρά ακούγονται να τριγυρνάνε στην αφιλόξενη γη. Άλμπατρος, πιγκουίνοι, οστά προϊστορικών ζώων και η διαρκής βοή της θάλασσας περιγράφονται μοναδικά από τον μάστορα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας.

4. Σολάρις, Stanislaw Lem, Εκδόσεις Ποταμός
Φιλοσοφικό μυθιστόρημα ή έργο επιστημονικής φαντασίας, το «Σολάρις» του Στάνισλαβ Λεμ (1961) μπορεί να διαβαστεί και ως προφητεία για τη μοίρα του ανθρώπου όταν ανταγωνίζεται τη φύση.

Ο Κρις Κέλβιν φτάνει σε έναν διαστημικό σταθμό πάνω από τον πλανήτη Σολάρις για να μελετήσει τον ωκεανό που τον καλύπτει. Ξέρει πως μόνο άλλα δύο άτομα συμμετέχουν στην ίδια αποστολή, μέχρι που, μια νύχτα, απροσδόκητα, δέχεται την επίσκεψη μιας γυναίκας που έχει εκπληκτική φυσική ομοιότητα με τη νεκρή σύζυγό του. Οι πρώτες εκτιμήσεις συγκλίνουν στην αλλόκοτη υπόθεση ότι ο ωκεανός έχει τη δύναμη να υλοποιεί τις πιο απόκρυφες σκέψεις των ανθρώπων. Ο ωκεανός είναι ζωντανός αλλά αρνείται –μέχρι τέλους- να αποκαλύψει τα μυστικά του.

Το Solaris μεταφέρθηκε το 1972 στον κινηματογράφο από τον Αντρέι Ταρκόφσκι και το 2002 από τον Στήβεν Σόντεμπεργκ.

5. Μόμπι-Ντικ  Ή η φάλαινα, Herman Melville, Εκδόσεις Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
To αδιαμφισβήτητο αριστούργημα της αμερικάνικης λογοτεχνίας, γραμμένο στα μέσα του 19ου αιώνα και παραγνωρισμένο για περισσότερα από 50 χρόνια, περιγράφει την επική σύγκρουση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, με όρους φιλοσοφικούς και θεολογικούς. Ο Αχάμπ, κυβερνήτης φαλαινοθηρικού σκάφους, μαζί με το πλήρωμά του, είναι αποφασισμένος να σκοτώσει τον Μόμπι Ντικ, τη λευκή φάλαινα που τον άφησε χωρίς το ένα πόδι του. Για να ικανοποιήσει τη μανία του θυσιάζει τα πάντα, τους άντρες του, το σκάφος του και, στο τέλος, τη ζωή του.

Ο Χέρμαν Μέλβιλ, περιγράφει τη ζωή των φαλαινοθηρών χωρίς ίχνος συναισθηματισμού. «Είμαστε δολοφόνοι», γράφει –υπήρξε και ο ίδιος φαλαινοθήρας για ένα φεγγάρι- «όμως, ο κόσμος που μας περιφρονεί, μας κάνει την υπέρτατη τιμή. Οι λάμπες και τα καντήλια που καίνε σε ολόκληρο τον κόσμο, καίνε (λάδι φάλαινας) προς τιμή μας».

Μια επισήμανση για τη σύγχρονη βιομηχανία υδρογονανθράκων.

6. Όρυξ και Κρέικ, Μάργκαρετ Άτγουντ, Εκδόσεις Ψυχογιός
Ο Χιονάνθρωπος είναι ο μόνος επιζήσας από το οχυρωμένο κτηριακό συγκρότημα όπου κάποτε ζούσε, μαζί με την οικογένειά του και τους άλλους εργαζόμενους στην πολυεθνική όπου ο πατέρας του δούλευε ως ειδικός γενετιστής. Όλοι οι άνθρωποι που κάποτε γνώριζε –και η αγαπημένη του Όρυξ- είναι πλέον νεκροί από την εξάπλωση του γενετικά τροποποιημένου ιού που κατασκεύασε μυστικά ο φίλος του, Κρέικ. Τα μόνα πλάσματα που υπάρχουν γύρω του είναι οι Κρέικερς, τα πρωτόγονα ανθρωποειδή που επινόησε το Κρέικ, που τον εμπιστεύονται τυφλά.

Ένα μετααποκαλυπτικό μυθιστόρημα από την σπουδαία καναδή συγγραφέα και ακτιβίστρια.

7. Ο αναρριχώμενος βαρόνος, Ίταλο Καλβίνο, Εκδόσεις Καστανιώτη
Ένα αγόρι καβγαδίζει με τους δικούς του, ανεβαίνει σ’ ένα δένδρο κι αποφασίζει να μην ξανακατέβει για όλη του τη ζωή. Πάνω στα δένδρα θα οργανώσει τη ζωή του με τέτοιον τρόπο, ώστε αυτός ο τρόπος ζωής του να μοιάζει το ίδιο ή περισσότερο φυσιολογικός με αυτόν των «κανονικών» ανθρώπων, και οι περιπέτειες που θα ζήσει θα μείνουν αξέχαστες στον αναγνώστη. Πεφωτισμένοι φιλόσοφοι και ξεπεσμένοι αριστοκράτες, Σαρακηνοί πειρατές, διαβολικοί ιερωμένοι, Iσπανοί εξόριστοι, ένας αφηρημένος Nαπολέοντας, η καταστροφή της φύσης και της ιστορίας κι ένας μεγάλος πλην βασανιστικός έρωτας θα πυκνώσουν τη φαντασία του Ίταλο Kαλβίνο, που έγραψε αυτό το παραμύθι για ενήλικες -μένοντας πιστός στο πνεύμα ενός Nτιφόε ή ενός Στήβενσον- για να συνθέσει μια σαρκαστική και ευαίσθητη αλληγορία της σύγχρονης ζωής μας.

8. Πνιγμένες πόλεις, Paolo Bacigalupi, Εκδόσεις Μεταίχμιο
Στη σκοτεινή Αμερική του μέλλοντος, όπου κανείς δε μένει αλώβητος από τη βία, τον τρόμο και τη λύπη, οι νεαροί πρόσφυγες Μάλια και Μάους καταφέρνουν να αφήσουν πίσω τους τις αιματοκυλισμένες εμπόλεμες περιοχές των Πνιγμένων Πόλεων και να δραπετεύσουν στη ζούγκλα που τις περιβάλλει. Μα όταν βρίσκουν έναν πληγωμένο Μισό -ένα προϊόν της βιοτεχνολογίας, ένα «εργαλείο πολέμου»-  ονόματι Τουλ, τον οποίον καταδιώκουν στρατιώτες λυσσασμένοι για εκδίκηση, η εύθραυστη ασφάλεια της ύπαρξής τους καταρρέει. Τον έναν τον παίρνουν αιχμάλωτο τα αμείλικτα αγόρια-στρατιώτες. Η άλλη έρχεται αντιμέτωπη μ’ ένα αδιανόητο δίλημμα: να ρισκάρει τα πάντα προσπαθώντας να σώσει έναν φίλο, ή να διαφύγει σ’ έναν τόπο όπου ίσως η ελευθερία είναι μια ρεαλιστική ελπίδα.

9. Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών (Οι δύο πύργοι , Η επιστροφή του βασιλιά, Η συντροφιά του δαχτυλιδιού) Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Εκδόσεις Κέδρος
Γραμμένο στο μεγαλύτερο μέρος του στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το magnum opus του Τόλκιν εκφράζει με τον πιο ασυμβίβαστο τρόπο τις ισχυρές απόψεις του συγγραφέα για τη φύση στην οποία προσδίδει ανθρώπινα χαρακτηριστικά, σκέψεις και αισθήματα. Τα δέντρα είναι «νυσταγμένα και ήσυχα», το δάσος ζητάει εκδίκηση για την κακοποίησή του στα χέρια των ανθρώπων, το περίφημο «Δαχτυλίδι» αντιπροσωπεύει την επιθυμία του ανθρώπου για υλική ικανοποίηση η οποία οδηγεί μοιραία στην καταστροφή του.

Περιπλανηθείτε με δική σας ευθύνη στις σελίδες της τριλογίας, γνωρίστε Χόμπιτ, Ξωτικά, Ανθρώπους, Νάνους και Όρκ και μην κάνετε ποτέ το λάθος να νομίσετε ότι η ιστορία του «Άρχοντα των δαχτυλιδιών» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ψυχαγωγική περιπέτεια. 

10. Η ζούγκλα, Άπτον Σίνκλερ, Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος
Μπορεί ο βιγκανισμός να αποτελεί ακόμα εκκεντρισμό για τους περισσότερους, όμως η μελέτη της «Ζούγκλας» (1906) του Άπτον Σίνκλερ θα σας κάνει να το ξανασκεφτείτε.

Η αφήγηση εστιάζει στα βιομηχανικά προάστια του Σικάγο τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, όπου η φρίκη των σφαγείων, οι άθλιες συνθήκες εργασίας, η ηθική και οικονομική εξαθλίωση των ανθρώπων συνθέτουν την τοιχογραφία της σύγχρονης βαρβαρότητας.

Για τον συγγραφέα, άνθρωποι, ζώα, χώμα και ουρανός είναι όλα μέρη ενός αδιάσπαστου συνόλου που η απληστία των λίγων απαιτεί να καταστρέψει.

Η κατακραυγή που ξεσηκώθηκε όταν πρωτοκυκλοφόρησε «Η ζούγκλα» οδήγησε στην ψήφιση των πρώτων νομοθετικών μέτρων για την ασφάλεια των τροφίμων στις Η.Π.Α.

 


σχετικα αρθρα