Αφγανιστάν: Η απαγόρευση καλλιέργειας παπαρούνας από τους Ταλιμπάν προκαλεί έντονη ανησυχία για τη δημόσια υγεία των Ευρωπαίων – Κατακόρυφη αύξηση των συνθετικών ναρκωτικών

Η ευρωπαϊκή αγορά ηρωίνης θα μπορούσε σύντομα να υποστεί σοκ προσφοράς και οι ειδικοί φοβούνται ότι το κενό θα μπορούσε να καλυφθεί από κάτι πολύ χειρότερο.

Σχεδόν όλη η ηρωίνη που καταναλώνεται στην Ευρώπη προέρχεται από το Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν έχουν επιβάλει απαγόρευση στην καλλιέργεια παπαρούνας που θα τεθεί σε ισχύ τις επόμενες εβδομάδες.

Η πιθανή έλλειψη παπαρούνας θα μπορούσε να καταστήσει πιο κερδοφόρο για τους εγκληματίες να παρασκευάζουν συνθετικά οπιοειδή όπως η φαιντανύλη, τα οποία θα πωλούνται σε απελπισμένους εθισμένους που αρνήθηκαν την ηρωίνη.

Αυτό με τη σειρά του παρουσιάζει σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, καθώς τα συνθετικά οπιοειδή τείνουν να είναι πολύ ισχυρότερα από τη φυσική ηρωίνη — 50 φορές ισχυρότερα στην περίπτωση της φαιντανύλης. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ πιο εύκολο να κάνεις υπερβολική δόση: η φαιντανύλη στοιχίζει δεκάδες χιλιάδες ζωές στην Αμερική κάθε χρόνο.

Οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν την καλλιέργεια παπαρούνας τον Απρίλιο του 2022, αφού απέσπασαν τον έλεγχο του Αφγανιστάν από την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ κυβέρνηση το 2021. Η καλλιέργεια του 2022 εξαιρέθηκε, πράγμα που σημαίνει ότι τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να φαίνονται με τη φετινή συγκομιδή του Απριλίου. Χρειάζονται μεταξύ ενός έτους και 18 μηνών για να φτάσει η σοδειά στην ευρωπαϊκή αγορά ως ηρωίνη, δίνοντας στις κυβερνήσεις μέχρι το επόμενο έτος προτού αρχίσουν να γίνονται αισθητές οι επιπτώσεις.

«Εάν η απαγόρευση των Ταλιμπάν όντως οδηγήσει σε δραματική μείωση της ηρωίνης που παράγεται από την παπαρούνα οπίου, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει την πιθανότητα να δούμε περισσότερα συνθετικά οπιοειδή», δήλωσε ο Paul Griffiths, επιστημονικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA).

Οι Ταλιμπάν έχουν επιβάλει απαγόρευση στην καλλιέργεια παπαρούνας που θα τεθεί σε ισχύ τις επόμενες εβδομάδες

«Φαίνεται περίεργο να το λέμε αυτό, αλλά σχεδόν όσον αφορά τα συνθετικά, η υψηλή διαθεσιμότητα ηρωίνης αυτή τη στιγμή είναι… αναμφισβήτητα ένας προστατευτικός παράγοντας», είπε ο Γκρίφιθς.

Η ιστορία υποστηρίζει τους φόβους του. Οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στο παρελθόν το όπιο το 2000, προκαλώντας έλλειψη ηρωίνης στην Ευρώπη. Λίγο αργότερα, η φαιντανύλη εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ήπειρο.

«Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και μετά, είχαμε πρόβλημα με τη φαιντανύλη στη Βαλτική, ιδιαίτερα στην Εσθονία, όπου ήταν υπεύθυνη για αρκετά υψηλά επίπεδα θανάτων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά και ήταν ένα αρκετά μακροπρόθεσμο δυσεπίλυτο πρόβλημα εκεί», είπε ο Γκρίφιθς.

Μέχρι το 2017, η κρίση της φαιντανύλης στην Εσθονία είχε τελειώσει, καθώς οι έντονες πρωτοβουλίες επιβολής του νόμου έκλεισαν πολλούς από τους παραγωγούς που βρίσκονται στη χώρα. Ωστόσο, η Εσθονία εξακολουθεί να έχει το υψηλότερο ποσοστό θανατηφόρων υπερβολικών δόσεων με φαιντανύλη στην ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία που παρέχονται στο POLITICO από το ΕΚΠΝΤ.

Ένα μάθημα από την Αμερική

Για μια ιδέα του πόσο επικίνδυνα μπορεί να είναι τα συνθετικά οπιοειδή, κοιτάξτε την Αμερική. Περισσότεροι από 58.000 άνθρωποι πέθαναν από υπερβολική δόση φαιντανύλης εκεί το 2020, σε σύγκριση με 97 στην ΕΕ. Μέχρι το 2022, ο αριθμός των θανάτων από συνθετικά οπιοειδή στις ΗΠΑ, που αποδίδονται κυρίως στη φαιντανύλη, είχε αυξηθεί σε 68.000.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες σημαντικές διαφορές. Η επιδημία οπιοειδών στην Αμερική προέρχεται από μεγάλο αριθμό συνταγών που εκδόθηκαν για τη διαχείριση του πόνου τη δεκαετία του 1990. Αυτό οδήγησε σε υπερβολικές δόσεις από τα ίδια τα φάρμακα για τον πόνο, καθώς και σε αύξηση του εθισμού που οδηγεί σε παράνομη χρήση ηρωίνης.

Από τότε, η φαιντανύλη έχει διεισδύσει στην ευρύτερη αγορά παράνομων ναρκωτικών των ΗΠΑ, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Μπορεί να βρεθεί αναμεμειγμένο σε πολλές παράνομες ουσίες, από το πλαστό Xanax, ένα φάρμακο για το άγχος, έως τα ψυχαγωγικά ναρκωτικά, όπως το MDMA, η κοκαΐνη, ακόμη και η κάνναβη. Η ταχύτερα αναπτυσσόμενη ομάδα θανάτων από υπερβολική δόση είναι οι έφηβοι.

Αντίθετα, πολύ λιγότεροι Ευρωπαίοι έχουν εθιστεί μέσω συνταγογραφούμενων φαρμάκων, πράγμα που σημαίνει ότι η κύρια ομάδα κινδύνου είναι πιθανό να είναι ο πολύ μικρότερος αριθμός εξαρτημένων από την ηρωίνη. Υπάρχει επίσης πολύ λιγότερη καθιερωμένη βάση παράνομης παραγωγής συνθετικών οπιοειδών.

«Στην Ευρώπη, σε πολλές χώρες, τα ποσοστά συνταγογράφησης δεν είναι απαραίτητα μικρότερα από ό,τι στις ΗΠΑ, αλλά δεν μεταδίδονται στην παράνομη χρήση οπιοειδών ή στα παράνομα παρασκευασμένα οπιούχα», δήλωσε ο Arnt Schellekens, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Radboud στην Ολλανδία.

Ανακατεύοντάς το

Είναι μια ανησυχία που απηχεί η ευρωπαϊκή υπηρεσία ναρκωτικών η οποία, μαζί με την Europol, εφαρμόζει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για να παρακολουθεί τις παράνομες ουσίες που εισέρχονται στην ΕΕ.

Πρόσφατη ανάλυση από το ΕΚΠΝΤ δείχνει ότι η ποσότητα φαιντανύλης που εμφανίζεται στην ευρωπαϊκή αγορά μειώνεται — αλλά υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός νέων οπιοειδών.

«Η αγορά προσαρμόζεται στην πίεση των ΗΠΑ και στην κινεζική δράση για τη μείωση της φαιντανύλης. Και αυτό που βλέπουμε είναι να εμφανίζονται άλλα νέα συνθετικά οπιοειδή. Αυτά είναι αρχικά μη ελεγχόμενα, είναι δύσκολο να ανιχνευθούν, οι άνθρωποι δεν τα γνωρίζουν και είναι πάλι, εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά ισχυρά», είπε ο Γκρίφιθς.

• Αφγανιστάν
• Ηρωίνη
• Ταλιμπάν