Διπλωματική σύγκρουση Ευρώπης-Ρωσίας με φόντο την Εσθονία – Έκρυθμη κατάσταση μετά την αποπομπή Ρώσων διπλωματών από το Τάλιν

Η πρώτη ένδειξη σε έναν σκαιό πόλεμο πληροφοριών μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας βρίσκεται κατά μήκος της οδού Pikk στη μεσαιωνική καρδιά της πρωτεύουσας της Εσθονίας, Ταλίν.

Πίσω από παράθυρα με κλειστές κουρτίνες στην ήσυχη ρωσική πρεσβεία στο Νο. 19, μια σειρά από πρόσφατα εκκενωμένα γραφεία —συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του πρέσβη— αποτελούν απόδειξη της πρόσφατης σκληρότερης γραμμής της Εσθονίας.

Η Εσθονία επικαλείται εχθρικές επιχειρήσεις πληροφοριών και εκστρατείες επιρροής των Ρώσων πρακτόρων, οι οποίες έχουν φουσκώσει μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Τον περασμένο μήνα, η Εσθονία απέλασε 21 υπαλλήλους της ρωσικής πρεσβείας, λέγοντας ότι θα φιλοξενήσει μόνο οκτώ διπλωματικούς αξιωματούχους στο έδαφός της — αντίστοιχο με το μέγεθος της ομάδας του Ταλίν στη Μόσχα.

Το Κρεμλίνο απάντησε εκδιώκοντας τον Εσθονό πρεσβευτή Margus Laidre από τη Ρωσία – η πρώτη απέλαση πρεσβευτών από τη χώρα μέσα στο έτος από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την ολική εισβολή της στην Ουκρανία. Στη συνέχεια, το Ταλίν τερμάτισε τη θητεία του Ρώσου πρέσβη Βλαντιμίρ Λιπάγιεφ στην οδό Pikk.

Στις 24 Μαρτίου, η Εσθονία απέλασε έναν Ρώσο διπλωμάτη που ονομαζόταν σύμβουλος Alexander Savinov, τον οποίο κατηγόρησε ότι διέδιδε προπαγάνδα που δικαιολογεί τη στρατιωτική δράση της Ρωσίας και «προκαλώντας διχασμούς στην εσθονική κοινωνία».

«Ο περιορισμός της εμβέλειας της Ρωσίας για να λειτουργήσει και να λάβει οποιεσδήποτε ενέργειες, νομίζω ότι εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας Urmas Reinsalu σε συνέντευξή του στο POLITICO. «Η πρόθεση της Εσθονίας ήταν να παγώσει τις σχέσεις με διάφορους τρόπους».

Για τους Ευρωπαίους γείτονες, η κλιμάκωση της διπλωματικής αντιπαράθεσης εγείρει ένα δύσκολο στρατηγικό ερώτημα: Η θυσία των ματιών και των αυτιών ενός έμπειρου πρεσβευτή στο έδαφος στη Μόσχα για να απαλλάξει την πατρίδα από τους υποτιθέμενους ανατρεπτικούς πράκτορες έχει υπερβολική σημασία; τιμή?

Οι γείτονες της Βαλτικής της Εσθονίας ακολουθούν επίσης τη γραμμή του Ταλίν: η Λετονία απομάκρυνε τον πρεσβευτή της από τη Μόσχα σε ένδειξη αλληλεγγύης προς την Εσθονία, ενώ η Λιθουανία απέσυρε οικειοθελώς τον κορυφαίο διπλωμάτη της με έδρα τη Μόσχα πέρυσι εν μέσω στοιχείων για ρωσικές θηριωδίες στην ουκρανική πόλη Μπούχα.

Αλλά άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παραμένουν πιο προσεκτικές, με τους πρεσβευτές τους να συνεχίζουν να τροφοδοτούν πληροφορίες από τη Μόσχα στην πατρίδα τους – καθώς οι απεσταλμένοι της Ρωσίας στο δικό τους έδαφος κάνουν το ίδιο για το Κρεμλίνο.

Παραπάνω από μία απόψεις

Εντός της Εσθονίας, οι απόψεις σχετικά με τη σκληρότερη διπλωματική γραμμή της χώρας διίστανται.

Έξω από τη ρωσική πρεσβεία, μια πρόσφατη εργάσιμη ημέρα, υπήρχαν σαφείς αποδείξεις της λαϊκής υποστήριξης για την απομάκρυνση του πρέσβη Lipayev.

Μια αφίσα διαμαρτυρίας κοντά στην πρεσβεία καλούσε όλο το ρωσικό διπλωματικό προσωπικό να εγκαταλείψει την Εσθονία, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να αισθάνονται περισσότερο σαν στο σπίτι τους σε μια δικτατορία όπως η Βόρεια Κορέα ή η Συρία.

Καπνίζοντας σε μια καμάρα που βλέπει στην πρεσβεία, ο Kristjan Suits — ένας 35χρονος Εσθονός σχεδιαστής για ένα κοντινό θέατρο — χαρακτήρισε τις πρόσφατες απελάσεις καθυστερημένες.

«Νομίζω ότι έπρεπε να είχαν εκκαθαριστεί εδώ και πολύ καιρό», είπε ο Suits. «Το μόνο που κάνουν εκεί μέσα», είπε καθώς έκανε νόημα προς την οδό Pikk 19, «είναι ένα σχέδιο πρόκλησης».

Η Εσθονία έχει αποκαλύψει τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών στο παρελθόν.

Το 2018, ο Εσθονός στρατιώτης Ντενίς Μετσάβας καταδικάστηκε για προδοσία αφού παρέδωσε στρατιωτικά μυστικά σε Ρώσο χειριστή σε μια υπόθεση που Εσθονοί αξιωματούχοι είπαν ότι «τραυμάτισε σοβαρά» την εθνική άμυνα της χώρας τους. Και το 2019, ένα δικαστήριο της Εσθονίας καταδίκασε τον Βλαντιμίρ Κουλίκοφ, πρώην υπάλληλο της Υπηρεσίας Εσωτερικής Ασφάλειας, σε πέντε χρόνια φυλάκιση για κατασκοπεία υπέρ της Μόσχας.

Αλλά η υποβάθμιση στην αντιπροσωπεία του Ταλίν στη Μόσχα έχει επίσης εγείρει ανησυχίες ότι οι αξιωματούχοι της χώρας θα μπορούσαν να βρεθούν απόντες από σημαντικές συζητήσεις στη ρωσική πρωτεύουσα.

«Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να δημιουργηθεί μια κατάσταση όπου οι μεγάλοι παίκτες μιλούν, ενώ γίνεται λόγος για εμάς», δήλωσε η πρώην πρόεδρος της Εσθονίας Κέρστι Καλιουλάιντ σε μια συζήτηση στον εθνικό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό της Εσθονίας ERR.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη στον ίδιο τηλεοπτικό σταθμό, ο πρώην Πρέσβης της Εσθονίας Laidre φαινόταν να υπαινίσσεται ότι η Εσθονία και οι άμεσοι γείτονές της είχαν κάνει λάθος.

«Αν κοιτάξουμε την ευρύτερη εικόνα τώρα, βλέπουμε ότι καμία από τις δημοκρατίες της Βαλτικής δεν έχει πρεσβευτή στη Μόσχα — αλλά την ίδια στιγμή, ισχυριζόμαστε ότι είμαστε ειδικοί στη Ρωσία», είπε.

Αμφισβήτηση της αξίας

Από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, η Εσθονία έχει αναδειχθεί ως σκληρός υποστηρικτής της στρατιωτικής υποστήριξης στο Κίεβο και μιας προσέγγισης χωρίς συμβιβασμούς στις διαπραγματεύσεις με το Κρεμλίνο. Η πρωθυπουργός Kaja Kallas κέρδισε πρόσφατα τις γενικές εκλογές δεσμευόμενη να συνεχίσει τη σκληρή γραμμή της χώρας της.

Η πρωθυπουργός Κάγια Κάλλας κέρδισε πρόσφατα τις γενικές εκλογές δεσμευόμενη να συνεχίσει τη σκληρή γραμμή της χώρας της απέναντι στη Ρωσία

Αμέσως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο, μια σειρά από άλλα ευρωπαϊκά κράτη υιοθέτησαν μια παρόμοια σθεναρή στάση, εκδιώκοντας περίπου 300 Ρώσους διπλωμάτες από πρωτεύουσες σε όλη την ήπειρο.

Ορισμένα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Σλοβενίας και πιο πρόσφατα της Ολλανδίας, προσπάθησαν να περικόψουν τη ρωσική διπλωματική εκπροσώπηση στις πρωτεύουσές τους για να ταιριάξουν με το μέγεθος των αντιπροσωπειών τους στη Μόσχα — κάτι που ο Εσθονός υπουργός Εξωτερικών Reinsalu είπε ότι χαιρετίζει.

Αλλά μεγάλοι παίκτες αυτής της ομάδας – όπως η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο – δεν ασκούν περαιτέρω πίεση, όπως η απέλαση Ρώσων πρεσβευτών, εάν αυτό σημαίνει υποβάθμιση των δικών τους αποστολών στη Μόσχα.

Αυτό θα μπορούσε εν μέρει να οφείλεται στο ότι οι δυτικές κυβερνήσεις δίνουν επί του παρόντος ιδιαίτερη προτεραιότητα στις προσπάθειες συλλογής πληροφοριών στη Μόσχα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μαίνεται ακόμη, και είναι πιθανό να είναι επιφυλακτικοί για τυχόν βήματα που θα μπορούσαν να βλάψουν αυτές τις προσπάθειες.

• Εσθονία
• Ευρώπη
• ΡΩΣΙΑ