Εορτή του κατακλυσμού ή του Αγίου πνεύματος στην Κύπρο: Ένας αλλιώτικος εορτασμός με έθιμο που επιβάλλει «μπουγέλωμα»

Στην Κύπρο η εορτή του Αγίου Πνεύματος,  έχει διπλό συμβολισμό. Από τη μια είναι ο εορτασμός του Αγίου Πνεύματος και από την άλλη είναι η Εορτή του Κατακλυσμού, όπως τη λένε στο νησί, που έχει ρίζες από την αρχαιότητα και  είναι επηρεασμένη από τη Γένεση, την Κυπριακή λαογραφία, και την Ελληνική Μυθολογία. Κατά τους Χριστιανικούς χρόνους η γιορτή του κατακλυσμού συνδέθηκε με την γιορτή του Αγίου πνεύματος.

Μάλιστα η γιορτή του κατακλυσμού στην Κύπρο, είναι μια μεγάλη γιορτή που συνοδεύεται με πανηγύρια σε κάθε πόλη, συναυλίες και παραδοσιακά παιχνίδια. Βέβαια υπάρχει και ένα έθιμο που απολαμβάνεται από μικρούς και μεγάλους. Θεωρείται κακός οιωνός αν ένας άνθρωπος δεν βραχεί.

Από το πρωί ξεκινάει ο νεροπόλεμος, ή αλλιώς ένα ανελέητο μπουγέλωμα που δεν έχει νικητές και χαμένους! Ένας νεροπόλεμος που ξεπλένει την ανθρώπινη αλαζονεία και σηματοδοτεί την  αρχή μιας νέας εποχής μετά από μια καταστροφή ή ένα σκληρό τέλος. Προετοίμαζε τον άνθρωπο να μεταβεί από την μια κατάσταση στην άλλη.

Το νερό, ως πηγή ζωής από την μια οδηγεί στην ανανέωση της φύσης και στην ανθοφορία, και από την άλλη ως καθαρτήριο μέσο, παραπέμπει στον Κατακλυσμό της Παλαιάς Διαθήκης και αποτελεί και στις δύο περιπτώσεις ευκαιρία για ευφορία και γιορτή.

Η γιορτή του κατακλυσμού είναι μια από τις ωραιότερες γιορτές που διοργανώνουν οι Κύπριοι στο νησί…και εορτάζεται τρεις ημέρες.

Εορτή του κατακλυσμού ή του Αγίου πνεύματος στην Κύπρο

Πρώτη εκδοχή από τη Γέννηση

Η πρώτη εκδοχή καταγράφετε στο βιβλίο «Γέννηση» και είναι γνωστή ιστορία του Νώε. Οπού μας διηγείται ότι ο Θεός πλέων μην αντέχοντας την αλαζονεία της ανθρωπότητας αποφασίζει να τους τιμωρήσει όλους.

Σύμφωνα με την εκδοχή αυτή ο Θεός ανάθεσε στον Νώε να κατασκευάσει μια τεράστια κιβωτό όπου θα ήταν ασφαλής εκείνος και η οικογένειά του καθώς θα έπρεπε μέσα στην κιβωτό να εισέλθουν όλα τα ζώα και τα ερπετά της γης ανά ζευγάρι και πολλά τρόφιμα. Για 150 μέρες η κιβωτός επέπλεε στην τεραστία θεομηνία καθώς έβρεχε ασταμάτητα και κάθε ζωή επί της γης εξαφανίστηκε. Όταν τα νερά αρχίσαν να υποχωρούν η κιβωτός στάθηκε στο ορός Αραράτ. Τότε, ο Νώε έστειλε περιστέρια για να δει αν τα ύδατα είχαν υποχώρησει. Όταν τα πόδια τους ήταν γεμάτα λάσπες και κρατούσαν με το ράμφος τους ένα κλαδί ελιάς, αντιλήφθηκε ότι είχαν τα ύδατα υποχώρησαν και στέγνωσε η επιφάνια της γης. Έτσι αποφάσισε να ανοίξει την κιβωτό. Βγήκαν όλα τα ζώα από την κιβωτό καθώς επίσης και ο ίδιος μαζί με την οικογένεια του. Τότε, είδε το ουράνιο τόξο, σύμβολο ότι δεν θα γινόταν ξανά κατακλυσμός.

Δεύτερη εκδοχή – Ελληνική Μυθολογία

Κατά την δεύτερη εκδοχή, ο κατακλυσμός συνδέετε στενά με την ελληνική μυθολογία. Τρεις είναι οι μεγάλοι κατακλυσμοί της Ελληνικής μυθολογίας. Ο Ωγύγιος κατακλυσμός, ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, και ο κατακλυσμός του Δαρδάνου, δύο εκ των οποίων έδωσαν τέλος σε δύο Εποχές του Ανθρώπου. Ο Ωγύγιος κατακλυσμός τελείωσε την Ασημένια Εποχή, ενώ ο κατακλυσμός του Δευκαλίωνα έδωσε τέλος στην πρώτη Χάλκινη Εποχή.

Πρώτος κατακλυσμός

Ο πρώτος κατακλυσμός της ελληνικής μυθολογίας, ονομάστηκε Ωγύγιος κατακλυσμός. Συνέβη όταν βασίλευε ο Ωγύγης στην Βοιωτία. Ερευνητές πιστεύουν ότι οφείλεται σε απότομη υπερχείλιση της λίμνης Κωπαΐδας στην περιοχή. Άλλες πηγές σχετίζουν αυτό τον κατακλυσμό με την Αττική. Αυτή την άποψη υιοθετεί και ο Αφρικάνος, ο οποίος αναφέρει ότι ο κατακλυσμός συνέβη όταν βασιλιάς του Άργους ήταν ο Φορωνεύς. Ο Ωγύγης επέζησε του κατακλυσμού, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν τα κατάφεραν. Μετά τον θάνατο του ίδιου και λόγω των καταστροφών που προκλήθηκαν, η Αττική έμεινε χωρίς βασιλείς για 189 χρόνια μέχρι την εποχή του Κέκροπα.

Δεύτερος κατακλυσμός

Ο δεύτερος κατακλυσμός της ελληνικής μυθολογίας, ο Κατακλυσμός του Δευκαλίωνα, είναι η αρχαία Ελληνική εκδοχή του κατακλυσμού που αναφέρεται σε παραδόσεις πολλών αρχαίων πολιτισμών. Κατά τον μύθο την εποχή που στη Θεσσαλία βασίλευε ο Δευκαλίωνας ο Δίας με τη συγκατάθεση όλων των Θεών του Ολύμπου αποφάσισε να καταστρέψει όλη την γενιά των ανθρώπων που ήταν διεφθαρμένη, με εξαίρεση τον δίκαιο βασιλέα και την γυναίκα του την Πύρρα.  Από τον δεύτερο κατακλυσμό διασώθηκε μόνον ο Δευκαλίωνας με τη σύζυγό του Πύρρα, σε πλοίο που κατασκεύασαν μετά από συμβουλή του Προμηθέα.

Τρίτος κατακλυσμός

Ο τρίτος κατακλυσμός την εποχή που βρισκόταν ο Δάρδανος, προήλθε απο τα στενά των Δαρδανελίων απο όπου τα νερά εισήλθαν απο την Μαύρη Θάλασσα στο Αιγαίο με μεγάλη ορμή, καταποντίζοντας όλες τις πεδινές εκτάσεις της Σαμοθράκης και τις μετέτρεψε σε θάλασσα. Σώθηκαν μόνο οι κάτοικοι που πρόλαβαν να καταφύγουν στο βουνό ανάμεσα τους ο Δάρδανος και τα αδέλφια του εκεί οπου βρίσκεται σήμερα το νησί. Ευχαριστώντας θερμά τους Θεούς ίδρυσαν πολλούς βωμούς για την σωτηρία τους.  Ιστορικές πηγές λένε ότι οι ψαράδες έβρισκαν συνέχεια στον πάτο της θάλασσας λίθινα κιονόκρανα απο τις πόλεις που βυθίστηκαν σε εκείνο τον μακρινό κατακλυσμό,

Η κιβωτός στάθμευσε στον Παρνασσό και όταν τα ύδατα υποχώρησαν βγήκαν από την κιβωτό. Ως φόρο τιμής ο Δευκαλίωνας άρχισε να κάνει διάφορες θυσίες ζωών για τον Δία και ο δευτερός συγκινημένος από την πράξη αυτή έστειλε τον Ερμή να τον τον ρωτήσει «τι θα επιθυμούσε πιο πολύ;» και αυτος απάντησε «το μόνο που θέλω είναι να δω ξανά ανθρώπους». Ο Δίας σεβάστηκε την επιθυμία του και είπε στον ίδιο και στην σύζυγό του την Πύρρα σε κάθε βήμα που θα κάνουν να ρίχνουν και μια πετρά από πίσω. Το έκαναν και οι πέτρες μεταμορφώνονταν σε ανθρώπους και έτσι η γη κατοικήθηκε ξανά από το ανθρώπινο γένος.

Λατρεία της θεάς Αφροδίτης – Κυπριακή Λαογραφία

Στην Κύπρο, το λαϊκό πανηγύρι του κατακλυσμού, ως έθιμο, έχει καθιερωθεί με τη λατρεία της Θεάς Αφροδίτης και του εραστή της Άδωνη. Οι εορτασμοί συμβόλιζαν την αναγέννηση της γης, τη γονιμότητά της και την καρποφορία της. Οι γιορτές πλαισιώνονταν με λουτρά του καθαρμού και με αθλητικούς αγώνες, με τραγούδια και με ποιητικούς και μουσικούς διαγωνισμούς, έθιμα που διασώθηκαν και διατηρούνται μέχρι και σήμερα (2018). Το αρχαίο αυτό έθιμο του κατακλυσμού συμβολίζει τον αγιασμό της ψυχής και του σώματος αλλά και την ανανέωση της ζωής με τον εμβαπτισμό του ανθρώπου στην καθαρτήρια δύναμη του “ζώντος ύδατος”, που οι αρχαίοι το θεωρούσαν στοιχείο θεϊκό.

Οι εορτασμοί του κατακλυσμού στις μέρες μας γιορτάζεται με τον πανηγυρισμό της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος σχεδόν σε όλες τις παραλιακές πόλεις της ελεύθερης Κύπρου.

Το νερό είναι το κυρίαρχο στοιχείο του κατακλυσμού. Όλες οι παραλιακές πόλεις διοργανώνουν ποικίλες εκδηλώσεις για το τριήμερο του Κατακλυσμού, κυρίως στη θάλασσα. Οι εκδηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν υπαίθρια πανηγύρια, όπου πλήθος περιπτέρων πωλούν παιχνίδια, παραδοσιακά φαγητά και γλυκά, που είναι διαθέσιμα στους επισκέπτες. Επίσης ο κάθε Δήμος διοργανώνει πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα με συναυλίες γνωστών καλλιτεχνών, παραδοσιακών χορών, διαγωνισμών «τσαστιστών», διάφορες αθλητικές επιδείξεις, διαγωνισμούς, παιχνίδια, κλπ.

Τη Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος ή του Κατακλυσμού το έθιμο επιβάλλει και το παραδοσιακό «βρέξιμο» ή αλλιώς «μπουγέλωμα», κυρίως με νεροπίστολα και νερόφουσκες. Σιγά σιγά αρχίζουν και επίσημα οι πρώτες βουτιές μας στη θάλασσα.

Τo φεστιβάλ του κατακλυσμού είναι μια από τις πιο εύθυμες γιορτές που διοργανώνετε στη μεγαλόνησο και είναι δημόσια αργία.
Κάθε χρόνο την τιμητική της έχει η πόλη του Ζήνωνα, η Λάρνακα. Ωστόσο και οι υπόλοιπες πόλεις γιορτάζουν τον κατακλυσμό δεόντος.

Εορτή του Κατακλυσμού 2023 σε όλη την Κύπρο

Οι εκδηλώσεις

Εορτασμοί στην ΠΑΦΟ

Και φέτος ο Δήμος Πάφου διοργανώνει τριήμερες εκδηλώσεις για τη “Γιορτή Κατακλυσμού”, την Παρασκευή 2 μέχρι και τη Δευτέρα 5 Ιουνίου 2023. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει ποίκιλες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, χορούς, θαλάσσια αγωνίσματα και δραστηριότητες στην Πλατεία του Κάστρου και στο Λιμανάκι της Κάτω Πάφου.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ
– Κυπριακοί παραδοσιακοί χοροί από τον Λαογραικό Όμιλο Γιόλου «Στ’ Αχνάρκα της Παράδοσης».
– Ελληνικοί λαϊκοί χοροί (Κυκλάδων) από το Χορευτικό Συγκρότημα «Ιεροί Κήποι» Γεροσκήπου.

ΣΑΒΒΑΤΟ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ
-Κυπριακοί Παραδοσιακοί χοροί από το Πολιτισμικο Λαογραφικό Εργαστήρι Κονιών.
-Ποντιακοί παραδοσιακοί χοροί από το Χορευτικό Συκγορτημά «Ρωμιοσύνη».

ΚΥΡΙΑΚΉ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ
8.30 μ.μ Πλατεία Κάστρου, Κάτω Πάφος.
-Eλληνικοί χοροί από το Χορευτικό Συγκρότημα του Λαογραφικού Ομίλου «Κτήμα».
-Χαιρετισμός από τον Δήμαρχο Πάφου Φαίδωνα Φαίδωνος.
–Μεγάλη συναυλία από την Έλλη Κοκκίνου και το Μουσικό Συγκρότημα Kings.

ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΙΟΥΝΙΟΥ
Θαλάσσια αγωνίσματα στις 5.00 μ.μ. Λιμανάκι, Κάτω Πάφος.
-Καλλιτεχνικό πρόγραμμα στις 8.00 μ.μ. Πλατεία Κάστρου, Κάτω Πάφος.
-Κυπριακοί παραδοσιακοί χοροί από τον Λαογραφικό Όμιλο «Το Κάστρο».
-Νησιώτικοι παραδοσιακοί χοροί από το Χορευτικό Συγκρότημα του Λαογραφικού Ομίλου «Αφροδίτη» Γεροσκήπου.
-Μεγάλη συναυλία μουσικού σχήματος Νικόλα Μαυρέση – Τραγουδούν Μιχάλης Λεβέντης και Φρειδερίκη Τομπάζου.

ΠΟΛΗ ΧΡΥΣΟΧΟΥΣ
Για τον Κατακλυσμό, ο Δήμος Πόλεως Χρυσοχούς, μας προσκαλεί σε μία από τις πιο όμορφες περιοχές της Κύπρου, για να γιορτάσουμε μαζί του.

Το πρόγραμμα της γιορτής περιλαμβάνει συναυλίες, θαλάσσια αγωνίσματα αλλά και άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες τις οποίες και θα λατρέψουμε!

Οι εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στο Λιμανάκι του Λατσιού και αρχίζουν το Σάββατο 3 Ιουνίου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει δωρεάν ψυχαγωγία των παιδιών με σκάφη αναψυχής από το Latch Water Sports, θαλάσσια αγωνίσματα (ανεύρεση μήλων, φιάλης και ολισθηρός ιστός), χορούς και μπόλικη μουσική με DJ.

Το πρόγραμμα για τον Κατακλυσμό στο Δ. Πόλεως Χρυσοχούς εμπλουτίζεται με συναυλίες, μια από αυτές θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 4 Ιουνίου, με τον Γιώργο Τσαλίκη να μας ξεσηκώνει με τις αγαπημένες επιτυχίες του!

Εορτασμοί στον Πρωταρά

Η  διάσημη παραλία του «Πρωταρά», ή άλλως Fig Tree Bay, με τα καθαρά, ρηχά νερά της και τη χρυσή αμμουδιά ως ιδιαίτερα δημοφιλής στους ντόπιους και ξένους επισκέπτες που κάθε χρόνο την κατατάσσουν πρώτη στις προτιμήσεις τους, θα υποδεχτεί και φέτος τις εκδηλώσεις του Κατακλυσμού Αμμοχώστου! Ο Κατακυλσμός λοιπόν στον κοσμοπολίτικο Πρωταρά, μας επιφυλάσσει μεγάλη συναυλία με τη δημοφιλή Ελληνίδα τραγουδίστρια Δέσποινα Βανδή.

Η συναυλία θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 4 Ιουνίου 2023 στις 9 το βράδυ στον μεγάλο χώρο στάθμευσης της παραλίας Fig Tree Bay στον Πρωταρά και η μεγάλη Ελληνίδα σταρ υπόσχεται να χαρίσει μοναδικές στιγμές διασκέδασης σε ένα φαντασμαγορικό μουσικοχορευτικό πρόγραμμα.

Η είσοδος είναι ελεύθερη. Όλοι οι χώροι στάθμευσης στον Πρωταρά θα διατίθενται δωρεάν για το κοινό.

ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ

Ένα πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων, που περιλαμβάνει συναυλίες με γνωστούς καλλιτέχνες, ετοιμάζει ο Δήμος Αγίας Νάπας για τον Κατακλυσμό, στο λιμανάκι.

Στο φετινό πρόγραμμα ξεχωρίζουν η μεγάλη συναυλία που θα δώσει ο Νίκος Ζωιδάκης το Σάββατο 3 Ιουνίου και ο Νίκος Μακρόπουλος την Κυριακή 4 Ιουνίου, δύο καταξιωμένοι καλλιτέχνες που μας υπόσχονται μοναδικές βραδιές.

Συγκεκριμένα το πρόγραμμα αρχίζει το Σάββατο 3 Ιουνίου με στις 11 το πρωί με fly board show, το βράδυ στις 20:00 θα μπορούμε να παρακολουθήσουμε νησιώτικους παραδοσιακούς χωρούς και η βραδιά θα κλείσει με συναυλία του Νίκου Ζωιδάκη στις 21.00.

Την Κυριακή 4 Ιουνίου, 11:00-19:00 θα διεξαχθούν Αγώνες Θαλάσσιου Τζετ Σκι. Επίσης στις 20:00 την έναρξη της κάνει η Φιλαρμονική Αστυνομική Δύναμη Κύπρου και στη συνέχεια ακολουθούν Κυπριακοί Παραδοσιακοί χοροί. Στις 21:30 αρχίζει η συναυλία του αγαπημένου Νίκου Μακρόπουλου.

Τη Δευτέρα 5 Ιουνίου θα τελεστεί στο εκκλησάκι του Αγίου Γεώργιου Θεία Λειτουργία όπου μετά το πέρας της, θα γίνει κατάδυση Τίμιου Σταυρού στο Λιμανάκι της Αγίας Νάπας. Από τις 10.00- 19.00 θα μπορούμε να απολαύσουμε το φεστιβάλ Νερού και Fly Board Show.

ΛΑΡΝΑΚΑ

Το τριήμερο του Κατακλυσμού πλησιάζει και ο Δήμος Λάρνακας ανακοίνωσε το πρόγραμμά του για τη φετινή Γιορτή του Κατακλυσμού. Οι εορτασμοί ξεκινούν την Παρασκευή 2 Ιουνίου και θα διαρκέσουν μέχρι την Τετάρτη 7 Ιουνίου. Το φετινό πρόγραμμα είναι πολύ γεμάτο, καθώς περιλαμβάνει συναυλίες με δημοφιλείς Έλληνες και Κύπριους καλλιτέχνες, παραδοσιακούς χορούς, μουσικές βραδιές, σάτιρα, θεατρικές παραστάσεις κ.ά.

Οι εκδηλώσεις θα λάβουν χώρα στις τρεις εξέδρες: την Εξέδρα Παραλίας (Κεντρική), την Εξέδρα Πλατείας Ευρώπης και την Εξέδρα Μεσαιωνικού Κάστρου. Παράλληλα με τις εκδηλώσεις θα γίνουν και αγώνες σε διάφορες τοποθεσίες, όπως αγώνες κολύμβησης, ιστιοπλοΐας, beach volley, κ.ά., ενώ στα περίπτερα της Πλατείας Ευρώπης θα προβάλλονται παραδοσιακά κυπριακά επαγγέλματα (σκαρπάρης, καρεκλάς κ.ά.).

Από τον φετινό Κατακλυσμό ξεχωρίζει η εμφάνιση του Χρήστου Δάντη την Παρασκευή 2 Ιουνίου. Στις 3 Ιουνίου ανεβαίνει στη σκηνή η Άλκηστις Πρωτοψάλτη. Τη σκυτάλη παίρνουν ο Γιάννης Πλούταρχος και η Κατερίνα Κακοσαίου τη Δευτέρα 5 Ιουνίου και την Τετάρτη 7 Ιουνίου η Αναστασία.

ΛΕΜΕΣΟΣ
Η μεγάλη γιορτή του Κατακλυσμού πλησιάζει και η πόλη της Λεμεσού ετοίμασε πρόγραμμα με διάφορες δραστηριότητες και συναυλία. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που καλύπτει όλα τα γούστα, μίας και περιλαμβάνει από θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις μέχρι και συναυλία με τραγουδιστές που θα μας διασκεδάσουν.

Από τις 3-5 Ιουνίου 2023 στον χώρο στάθμευσης του Μόλου 3 (κάτω από το Cαffe Nero) θα στηθεί πανηγύρη ενώ οι δραστηριότητες και οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν στο Θεατράκι Ηρώων Χρίστου και Μίλτου Χριστοφόρου και στη Μεγάλη Αποβάθρα έναντι του Cαffe Nero.

Επίσης το πρόγραμμα περιλαμβάνει θέατρο σκιών, παραδοσιακούς χορούς, τραγούδια και παιδικές δημιουργικές δραστηριότητες.

Στις 3 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί συναυλία με τίτλο «Θα πούμε τα αλλιώτικα», με τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου, του Διονύση Σαββόπουλου, του Νίκου Παπάζογλου, των αδελφών Κατσιμίχα, αλλά και του Χρίστου Νικολόπουλου, του Τάκη Σούκα, του Στέλιου Καζαντζίδη, του Στράτου Διονυσίου και πολλών άλλων. Τραγουδούν οι Κούλης Θεοδώρου, Μαρία Θεοδότου, Δημήτρης Μεσημέρης, Φρειδερίκη Τομπάζου και ο Σάββας Χρυσοστόμου, σε μια συναυλία με παλιά τραγούδια διαχρονικής αξίας με τα οποία μεγαλώσαμε. Στις 5 Ιουνίου διασκεδάζουμε στη συναυλία με τον Μανώλη Μιτσιά με τίτλο «50 χρόνια χρυσάφι», που θα μας ταξιδέψει στη μαγεία το ελληνικού τραγουδιού με τραγούδια μεγάλων συνθετών και ποιητών/ στιχουργών με τους οποίους ο καλλιτέχνης κατέθεσε σπουδαία δισκογραφική δουλειά.

 

 

 

• Αγίου Πνεύματος
• Γιορτή του Κατακλυσμού
• Κυπρος