Ερευνα: Το 32% των ευρωπαίων ψηφοφόρων ψηφίζει «αντισυστημικά» και λαϊκιστικά ακραία κόμματα

Προβληματισμό και αναλύσεις προκαλεί η έρευνα που δημοσίευσε ο Guardian σχετικά με τις προθέσεις των ψηφοφόρων στην Ευρώπη και την τάση που υπάρχει πια η οποία δείχνει ότι 1 στους 3 ψηφίζει στις εθνικές εκλογές της χώρας του με βάση “αντισυστημικά” κριτήρια.

Σύμφωνα με αυτήν το 32% των ψηφοφόρων σε 31 ευρωπαϊκές χώρες κατευθύνθηκε σε λαϊκιστικά κόμματα της άκρας Αριστεράς ή της άκρας Δεξιάς. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το αντίστοιχο ποσοστό κυμαινόταν στο 20%, και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο 12%.

Η ανάλυση, που συγκεντρώνει τα συμπεράσματα των ερευνών εκατό πολιτικών επιστημόνων, διαπιστώνει ότι στις εθνικές εκλογές πέρυσι το 32% των Ευρωπαίων, ποσοστό-ρεκόρ, ψήφισαν υπέρ αντικαθεστωτικών κομμάτων.

Η έρευνα, με επικεφαλής τον Ματίας Ρόουντεν, πολιτικό επιστήμονα στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ, διαπιστώνει επίσης ότι περίπου οι μισοί από τους ψηφοφόρους που στηρίζουν κόμματα κατά του κατεστημένου κινούνται προς την ακροδεξιά.Η έρευνα εξέτασε τα αποτελέσματα των εκλογικών διαδικασιών σε 31 χώρες. Η ραγδαία αυτή αύξηση υιοθέτησης του λαϊκιστικού λόγου συνεπάγεται τη μείωση των ψήφων που λαμβάνουν παραδοσιακοί κομματικοί σχηματισμοί. «Η ποιότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας μειώνεται και οι λαϊκιστές εξασφαλίζουν την εξουσία ή επιρροή σε αυτήν», σχολίασε σχετικώς ο Ματάις Ρόουντεν.

Η περίπτωση της Ελλάδας

Αναφορά γίνεται και σε «τρία ακροδεξιά κόμματα στην Ελλάδα» που κέρδισαν κοινοβουλευτικές έδρες στις εκλογές του Ιουνίου, καθώς και στην Ισπανία, όπου λαϊκιστικά και αυτονομιστικά κόμματα καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις.

Ο ίδιος ανέλυσε πως οι περίπου μισές από τις αντικαθεστωτικές ψήφους καταλήγουν σε σχηματισμούς της ακροδεξιάς, οι οποίοι αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη δύναμη.

Ούτως ή άλλως ο πολιτικός λόγος τείνει προς την ίδια κατεύθυνση και γι’ αυτό οι επιστήμονες διερωτήθηκαν αν έπρεπε να κατατάξουν στο ίδιο γκρουπ αρκετά από τα πιο δημοφιλή κεντροδεξιά κόμματα της Ευρώπης ως οριακά ακροδεξιά. Η έρευνα εντοπίζει 234 αντισυστημικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων, τα 165 χαρακτηρίζονται ως λαϊκιστικά. Κατατάσσει 61 κόμματα στον πολιτικό χώρο της ακροαριστεράς και 112 στον χώρο της ακροδεξιάς.

Τα λαϊκιστικά κόμματα συχνά χωρίζουν την κοινωνία σε δύο ομάδες: έναν «καθαρό λαό» έναντι μιας «διεφθαρμένης ελίτ». Θεωρούν δε ότι όλες οι πολιτικές πρωτοβουλίες και δράσεις πρέπει να εκφράζουν τη «βούληση του λαού».

Τα αίτια του φαινομένου

Πολλοί παράγοντες κρύβονται πίσω από την τάση, όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, οι οποίοι εξέτασαν κόμματα που έχουν κερδίσει τουλάχιστον μία έδρα ή 2% των ψήφων σε εθνικές εκλογές από το 1989 μέχρι σήμερα.

«Ιδίως τα ακροδεξιά κόμματα έχουν διευρύνει την εκλογική βάση τους και δημιουργούν συνασπισμούς ψηφοφόρων με πολύ διαφορετικές ανησυχίες», δήλωσε η Δάφνη Χαλικιοπούλου, συγκριτική πολιτική επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ.Αναλύοντας τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων, φάνηκε πως αντισυστημικούς σχηματισμούς επιλέγουν πλέον ηλικιωμένες γυναίκες, κάτοικοι των αστικών κέντρων και η μεσαία τάξη. «Είναι πρόθυμοι να ανταλλάξουν τη δημοκρατία» με κάποιον που ναι μεν θα είναι αυταρχικός «αλλά τουλάχιστον θα φέρει οικονομική σταθερότητα», ανέφερε επιπλέον η Χαλικιοπούλου. Ένα στοιχείο, αν μη τι άλλο, ανησυχητικό ως ριψοκίνδυνο.

Μετανάστευση, Lockdown, εμβόλια

Το μεγάλο τους θέμα ήταν πάντα η μετανάστευση, ωστόσο πλέον αξιοποιούν όλες τις ανασφάλειες των ψηφοφόρων για να κερδίσουν ψήφους. Τα lockdowns και τα εμβόλια, το φύλο, η Ιστορία, τα σύμβολα εθνικής ταυτότητας και η κλιματική κρίση αποτελούν αγαπημένα τους θέματα.

Επιπλέον, η κρίση του κόστους ζωής και ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελούν άλλα ζητήματα που προκαλούν ανησυχία στους ψηφοφόρους και αξιοποιούνται πολιτικά. Μεταξύ των ψηφοφόρων της ακροδεξιάς εντοπίζονται για πρώτη φορά ηλικιωμένες γυναίκες, κάτοικοι των πόλεων, η μορφωμένη μεσαία τάξη, επισημαίνουν οι αναλυτές.

Τα μεγάλα κεντροδεξιά και κεντροαριστερά κόμματα έχουν ευθύνη εν μέρει για τη μετατόπιση, προσθέτουν, καθώς, όπως εξηγούν, υπήρξε προοδευτική απομάκρυνσή τους από τις απαιτήσεις της κοινωνίας.

• Guardian
• εκλογές
• ΈΡΕΥΝΑ