Γράμμος: Από απόρθητο οχυρό του αντάρτικου παράδεισος των φυσιολατρών και των απανταχού off-roaders

Ο Γράμμος, με την πιο ψηλότερη κορυφή του στα 2.520 μέτρα, είναι το τέταρτο μεγαλύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας. Βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από την πόλη της Καστοριάς και «ενώνει» τον Νομό Καστοριάς με τον Νομό Ιωαννίνων καθώς επίσης και την Δυτική Μακεδονία με την Ήπειρο αλλά και την Ελλάδα με την γειτονική Αλβανία.

Από τις πλαγιές του πηγάζουν οι ποταμοί Αλιάκμονας και Σαραντάπορος. Απότομες χαράδρες, μικτά δάση, υποαλπικές λίμνες, πυκνή βλάστηση και σπάνια είδη του ζωικού βασιλείου (καφέ αρκούδα, ζαρκάδι, αγριογούρουνο, λύκος, βίδρα, αγριόγιδο, δρυοκολάπτης, χρυσαετός, ασπροπάρης, αρπακτικά πουλιά και άλλα είδη άγριας πανίδας) συνθέτουν το μεγαλείο του βουνού που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο όμορφες περιοχές της Ευρώπης.

Στις παρυφές του, περικυκλωμένο από καταπράσινες εκτάσεις, τρεχούμενα νερά και σπάνιο φυσικό πλούτο, σχηματίζεται ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς – ιδανικός προορισμός για όσους αναζητούν αξέχαστες εμπειρίες στη μεγαλόπρεπη φύση. Μετά από πρόσφατες καταγραφές της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας αλλά και των σπάνιων τύπων οικοσυστημάτων που φιλοξενεί, ο Γράμμος συμπεριλήφθηκε ανάμεσα στα σημαντικότερα καταφύγια των πουλιών και της αρκούδας και εντάσσεται στο Δίκτυο Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι η περιβαλλοντική οργάνωση Αρκτούρος έχει συμπεριλάβει τον ευρύτερο ορεινό όγκο ως μια από τις σημαντικότερες περιοχές στον κόσμο για την καφέ αρκούδα (προστατευόμενο είδος στην Ελλάδα και την Ευρώπη).

Η ψηλότερη κορυφή του έχει την ονομασία Τσούκα Πέτσικ και φτάνει σε ύψος τα 2.520μ. Χωρίς χιόνια είναι αρκετά εύκολο να την προσεγγίσει κανείς καθώς η ανάβαση δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις ορειβασίας αλλά με χιόνια τα πράγματα αλλάζουν ριζικά.

Εξαιτίας της μικρής διάρκειας των ημερών κατά τη διάρκεια του χειμώνα, για να φτάσει κανείς στην κορυφή και να γυρίσει με το φως του ήλιου πίσω, θα πρέπει να ξεκινήσει την ανάβαση νύχτα. Δύο από τα πιο γνωστά χωριά της περιοχής είναι η Αετομηλίτσα η οποία βρίσκεται κάτω από τις κορυφές Γκέσος και Κιάφα, όπως και το χωριό Γράμμουστα (Γράμμος) το οποίο βρίσκεται βορειότερα. Από το τελευταίο χωριό, το οποίο προσεγγίζεται και πιο δύσκολα, είναι ευκολότερο να φτάσει κανείς σε μια από τις μεγαλύτερες αλπικές λίμνες της Ελλάδας, την λίμνη Γκίστοβα.

Ο Γράμμος όμως, εκτός από τις φυσικές του ομορφιές, είναι γνωστός και για τις μάχες που δόθηκαν στις πλαγιές του μεταξύ του εθνικού στρατού και των ανταρτών (ΔΣΕ). Ο εθνικός στρατός με δύναμη πυρός 90.000 αντρών είχε να αντιμετωπίσει τους 4.500 αντάρτες του Γράμμου και άλλους 7.500 στο όρος Βίτσι. Σε συνεργασία και με τους Αμερικάνους οι οποίοι έριξαν ακόμη και δοκιμαστικές βόμβες ναπάλμ στον Γράμμο, κατάφεραν να καταλάβουν όλο τον ορεινό όγκο με τελευταίο ύψωμα το Κάμενικ, που σήμανε την λήξη του πολεμικού σκέλους του εμφυλίου.

Χάρη στην πολύ μεγάλη έκταση του συγκροτήματος του Γράμμου, οι δυνατότηες περιηγήσεων είναι απεριόριστες. Ωστόσο, η ορεινή γεωγραφία βάζει πολλά όρια στο ασφάλτινο οδικό δίκτυο και οι περισσότερες συνδέσεις ανάμεσα στις κοιλάδες γίνονται με χωματόδρομους, συχνά δύσβατους ή καλυμμένους με χιόνια το χειμώνα. Κι έτσι ο Γράμμος, εκτός από δημοφιλής προορισμός για τους απανταχού πεζοπόρους και ορειβάτες, γίνεται και ο αγαπημένος τόπος της κοινότητας των off-roaders…

• Γράμμος
• ελληνικά βουνά