Κύπρος: Η μεγαλύτερη διαρροή οικονομικών δεδομένων «τραντάζει» τη Μεγαλόνησο – Οι ρώσοι ολιγάρχες και τα «μαύρα κεφάλαια»

Η Κύπρος έχει υποσχεθεί να αυστηροποιήσει τους ελέγχους στον χρηματοπιστωτικό της τομέα, καθώς μια έρευνα που δημοσιεύθηκε από τον Guardian και τους συνεργάτες του αποκαλύπτει ότι ολιγάρχες μετέφεραν περιουσιακά στοιχεία εκατοντάδων εκατομμυρίων, ενώ οι κυρώσεις απειλούνταν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Ο ρόλος της λογιστικής εταιρείας PwC Cyprus και άλλων συμβούλων στη διαχείριση των συναλλαγών καθώς οι δυνάμεις του Βλαντιμίρ Πούτιν εξαπέλυαν την επίθεσή τους προέκυψε από το Cyprus Confidential, μια κρυφή μνήμη 3,6 εκατομμυρίων αρχείων που διέρρευσε από ανώνυμη πηγή στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και τη γερμανική Paper Trail Media, η οποία μοιράστηκε την πρόσβαση με τον Guardian και άλλους συνεργάτες του.

Η μεγαλύτερη διαρροή οικονομικών δεδομένων από την Κύπρο ρίχνει επίσης φως στο πώς αδιαφανείς υπεράκτιες δομές που διαχειρίζονται λογιστές και πάροχοι εταιρικών υπηρεσιών στο κράτος μέλος της ΕΕ μπορεί να επέτρεψαν αδήλωτες πληρωμές σε έναν σημαίνοντα δυτικό δημοσιογράφο, καθώς και πιθανές παραβιάσεις των κανόνων σχετικά με τη χρηματοδότηση ποδοσφαιρικών συλλόγων.

Η κυπριακή κυβέρνηση απάντησε υποσχόμενη μια “προσέγγιση μηδενικής ανοχής” στις παραβιάσεις των κυρώσεων, καθώς μάχεται για να διαφυλάξει το καθεστώς της ως χρηματοπιστωτικό κέντρο.

Απαντώντας σε λεπτομερείς ερωτήσεις της κοινοπραξίας, ένας εκπρόσωπος δήλωσε ότι η Κύπρος λαμβάνει τεχνική υποστήριξη από τη βρετανική κυβέρνηση για τη δημιουργία μιας μονάδας εφαρμογής κυρώσεων το επόμενο έτος, ενώ τα σχέδια θα υποβληθούν αυτόν τον μήνα μαζί με μια έκθεση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι αρχές της ερευνούν και διώκουν το οικονομικό έγκλημα. Έχει επίσης ενταχθεί σε ένα διασυνοριακό σχέδιο της ΕΕ για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων.

Οι ακριβείς κανόνες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα και την επιβολή των κυρώσεων κατά του Πούτιν και των αξιωματούχων, πολιτικών και επιχειρηματιών που βρίσκονται κοντά στο καθεστώς του βρίσκονται τώρα υπό εξέταση, τόσο εντός της Κύπρου όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ο πρόεδρος, ο γενικός εισαγγελέας, βασικά μέλη του υπουργικού συμβουλίου και αξιωματούχοι ενημερώθηκαν σε συνάντηση υψηλού επιπέδου την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την πρόοδο της χώρας στην εφαρμογή αυστηρότερων ελέγχων. Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, δήλωσε:

“Η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με την κυβέρνηση: “Η στρατηγική της κυβέρνησής μας, η οποία ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Μάρτιο του 2023, είναι η μηδενική ανοχή σε θέματα που αφορούν την αποφυγή κυρώσεων και την παραβίαση του νόμου και κατ’ επέκταση η διασφάλιση του ονόματος της χώρας ως αξιόπιστου χρηματοπιστωτικού κέντρου. Θα ήθελα να τονίσω ότι η κυβέρνησή μας δεσμεύεται απερίφραστα για την καταπολέμηση της διαφθοράς και της παράνομης χρηματοδότησης και θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή των κυρώσεων της ΕΕ”.

Η διαρροή αποκαλύπτει την κλίμακα του ρόλου της Κύπρου ως πύλης εισόδου στην Ευρώπη για την ελίτ που συνδέεται με το Κρεμλίνο. Μεταξύ των 104 Ρώσων δισεκατομμυριούχων που εντόπισε το περιοδικό Forbes το 2023, τα δύο τρίτα εμφανίζονται μαζί με μέλη της οικογένειάς τους ως πελάτες των επαγγελματικών παρόχων υπηρεσιών του νησιού. Υπάρχουν αρχεία που αφορούν 71 Ρώσους πελάτες που έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από τον Φεβρουάριο του 2022. Πολλές από αυτές τις σχέσεις έχουν έκτοτε τερματιστεί, λένε οι σύμβουλοι.

Οι φάκελοι του Cyprus Confidential αποκαλύπτουν:

Η PwC Κύπρου και άλλοι σύμβουλοι βοήθησαν έναν από τους ισχυρότερους ολιγάρχες της Ρωσίας, τον Alexei Mordashov, να προσπαθήσει να μεταφέρει 1 δισ. λίρες σε δημόσια εταιρεία την ημέρα που τέθηκε υπό τις κυρώσεις της ΕΕ. Ο Guardian πληροφορήθηκε ότι η μεταβίβαση υπόκειται σε “συνεχιζόμενη” ποινική έρευνα στην Κύπρο.

600.000 ευρώ αδήλωτων πληρωμών από εταιρείες που συνδέονται με τον ίδιο ολιγάρχη σε έναν σημαίνοντα Γερμανό δημοσιογράφο, ο οποίος θεωρείται κορυφαίος ειδικός σε θέματα Ρωσίας, για να υποστηρίξει την έκδοση δύο βιβλίων για τον Πούτιν.

Δεκάδες εκατομμύρια σε υπεράκτιες πληρωμές που πραγματοποίησε ο Ρομάν Αμπράμοβιτς κατά τη διάρκεια της ιδιοκτησίας του στην ποδοσφαιρική ομάδα Τσέλσι σε πράκτορες, σκάουτερ και αξιωματούχους του συλλόγου, οι οποίες ενδέχεται να παραβίασαν τους αυστηρούς ποδοσφαιρικούς κανόνες για τη λογιστική και το οικονομικό fair play.

Μη αποκαλυπτόμενες συμφωνίες που επέτρεψαν στον Αμπράμοβιτς και τον σούπερ-πράκτορα Pinhas Zahavi να ελέγχουν τις καριέρες 21 νεαρών ποδοσφαιριστών στο πλαίσιο αμφιλεγόμενων συμφωνιών ιδιοκτησίας τρίτων, οι οποίες έχουν συγκριθεί με δουλεία υπό όρους.

Αφού προσεγγίστηκε για το ρεπορτάζ αυτό, το υπουργείο Οικονομικών της Κύπρου δήλωσε ότι ξεκίνησε ποινική έρευνα για τη μεταβίβαση του μεριδίου του Μορντάσοφ στον μεγαλύτερο τουριστικό πράκτορα της Ευρώπης, την Tui. Το όνομα του μεγιστάνα εμφανίστηκε στον κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ στις 28 Φεβρουαρίου 2022, με έγγραφα που φαίνεται να δείχνουν ότι οι σύμβουλοί του επιχείρησαν να μεταβιβάσουν το μερίδιο του ύψους 1 δισ. λιρών στη Μαρίνα Μορντάσοβα, η οποία φέρεται να είναι η σύντροφος της ζωής του, την ίδια ημέρα.

Εκπρόσωπος του υπουργείου δήλωσε: “Ο κ: “Είμαστε ενήμεροι για τις μεταβιβάσεις μετοχών της Tui και διεξάγεται ποινική έρευνα”.

Η Tui είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες που είναι εισηγμένες στα χρηματιστήρια του Λονδίνου και του Ανόβερου και οι λεπτομέρειες της μεταβίβασης, η οποία αντιπροσώπευε περίπου το ένα τρίτο των μετοχών της εταιρείας, είχαν δηλωθεί σε αρχεία του χρηματιστηρίου που άρχισαν στις 4 Μαρτίου 2022.

Εκπρόσωπος του Mordashov δήλωσε ότι ο ίδιος και οι εταιρείες του ενεργούσαν πάντα σύμφωνα με “δίκαιες επιχειρηματικές πρακτικές και αυστηρή συμμόρφωση με τους κανονισμούς”. Πρόσθεσαν: “Όλες οι πληροφορίες και οι κανονιστικές κοινοποιήσεις σε σχέση με τη μεταβίβαση μετοχών γνωστοποιήθηκαν δεόντως στις αρμόδιες αρχές και δημοσιοποιήθηκαν στο βαθμό που απαιτείται από το νόμο λίγο μετά τη μεταβίβαση των μετοχών, γεγονός που αποδεικνύει σαφώς ότι δεν υπήρχε πρόθεση να αποκρυβεί κάτι ή να παρακαμφθούν οι νόμοι”.

Εκπρόσωπος της PwC δήλωσε: “Η PwC δεν έχει καμία σχέση με τη μεταβίβαση των μετοχών: “Κάθε ισχυρισμός για μη συμμόρφωση με τους ισχύοντες νόμους και κανονισμούς λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, διερευνάται και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα, εάν είναι απαραίτητο”.

Ο Mordashov και η PwC δήλωσαν ότι δεν γνώριζαν για την ποινική έρευνα. Ο Guardian δεν έχει δει κανένα στοιχείο για πρόθεση παραβίασης των κανόνων.

Η απόφαση της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στον Mordashov επιβεβαιώθηκε με απόφαση του Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, αλλά ο ολιγάρχης μπορεί να ασκήσει εκ νέου έφεση.

Τα έγγραφα που διέρρευσαν, τα οποία χρονολογούνται από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έως τον Απρίλιο του 2022, δείχνουν σχεδόν 800 εταιρείες και καταπιστεύματα εγγεγραμμένα σε φορολογικούς και μυστικούς παραδείσους που ανήκαν ή ελέγχονταν από Ρώσους οι οποίοι έχουν τεθεί υπό κυρώσεις από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται περισσότερες από 650 κυπριακές εταιρείες και καταπιστεύματα.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ένας διπλωμάτης καριέρας που εξελέγη πρόεδρος τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, ηγήθηκε των προσπαθειών να ευθυγραμμίσει τον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών μετά από δεκαετίες χαλαρής ρύθμισης.

Η κυβέρνησή του προχώρησε σε αυστηρότερους ελέγχους για το ρωσικό κεφάλαιο αυτή την άνοιξη, όταν οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο επέβαλαν κυρώσεις σε 23 κατόχους κυπριακών διαβατηρίων και σε περισσότερες από δώδεκα εταιρείες εγγεγραμμένες στην Κύπρο, συμπεριλαμβανομένης της εταιρείας υπεράκτιων υπηρεσιών MeritServus, η οποία αποκαλύφθηκε από τον Guardian ότι βοήθησε τον Αμπράμοβιτς να μεταφέρει τα περιουσιακά του στοιχεία σε μέλη της οικογένειάς του λίγο πριν προστεθεί στον κατάλογο των κυρώσεων.

• Κυπρος
• ρωσία