Ουκρανία: Ρώσοι βαρυποινίτες εξαγόρασαν την ελευθερία τους ως μισθοφόροι στη Wagner – Αποκαλυπτικές μαρτυρίες από τους πρωταγωνιστές του πολέμου

Τον περασμένο Οκτώβριο, ένας ρωσικός ειδησεογραφικός ιστότοπος δημοσίευσε ένα σύντομο βίντεο του Yevgeny Prigozhin, ιδρυτή του Ομίλου Wagner, του ρωσικού μισθοφορικού στρατού, να κάθεται με τέσσερις άνδρες σε μια βεράντα στον τελευταίο όροφο στην πόλη θέρετρο Gelendzhik, στη ρωσική ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Σε δύο από αυτούς λείπουν λείπουν τμήματα των ποδιών τους. Ο τρίτος έχει χάσει ένα χέρι. Αναγνωρίζονται ως συγχωρεθέντες πρώην κατάδικοι, που επέστρεψαν από το μέτωπο στην Ουκρανία μετά την ένταξή τους στον Βάγκνερ από τη φυλακή.

«Ήσουν παραβάτης, τώρα είσαι ήρωας πολέμου», λέει ο Πριγκόζιν σε έναν άνδρα στο κλιπ. Ήταν το πρώτο βίντεο που απεικόνιζε την επιστροφή μερικών από τους χιλιάδες κατάδικους που εντάχθηκαν στη Βάγκνερ με αντάλλαγμα την υπόσχεση για χάρη εάν επιζούσαν από έξι μήνες πολέμου.

Το Reuters χρησιμοποίησε λογισμικό αναγνώρισης προσώπου για να εξετάσει αυτό το βίντεο και περισσότερα από δώδεκα άλλα βίντεο και φωτογραφίες καταδίκων που επιστρέφουν στο σπίτι, που δημοσιεύτηκαν μεταξύ Οκτωβρίου 2022 και Φεβρουαρίου 2023. Οι δημοσιογράφοι κατάφεραν να αναγνωρίσουν περισσότερους από 30 από τους άνδρες διασταυρώνοντας τις εικόνες με τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης και ρωσικά δικαστικά έγγραφα.

Στις τάξεις τους υπάρχουν δολοφόνοι, κλέφτες και ένας αυτοαποκαλούμενος «σατανιστής». Αρκετοί νοσηλεύονται στο νοσοκομείο και αναρρώνουν από τα τραύματα που υπέστησαν στις μάχες. Το Reuters κατάφερε να έρθει σε επαφή με 11 από αυτούς τους άνδρες. Πέντε συμφώνησαν να πάρουν συνέντευξη μέσω τηλεφώνου και εφαρμογής ανταλλαγής μηνυμάτων. Αυτό που ακολουθεί είναι η πιο λεπτομερής περιγραφή των καταδίκων του στρατού της Βάγκνερ: η στρατολόγηση και η εκπαίδευση των μαχητών, η μάχη που είδαν στην Ουκρανία και το αβέβαιο μέλλον τους σε μια Ρωσία που ανατράπηκε από τον πόλεμο με τη γείτονά της.

Τέσσερις από τους άνδρες είπαν ότι στρατολογήθηκαν προσωπικά από τον Yevgeny Prigozhin καθώς περιόδευε στο σύστημα φυλακών της Ρωσίας για να ενισχύσει τον ιδιωτικό του στρατό. Μερικοί από τους άνδρες αναπτύχθηκαν στην ανατολική περιοχή Μπαχμούτ της Ουκρανίας, τόπος μερικών από τις πιο έντονες μάχες της σύγκρουσης ενός έτους, όπου ένας άνδρας περιέγραψε την «απόλυτη κόλαση» του πεδίου μάχης. Χιλιάδες έχουν σκοτωθεί και από τις δύο πλευρές. Η μάχη για την πόλη Μπαχμούτ κρέμεται από μια λεπτή κλωστή. Ένας πρώην διοικητής της Βάγκνερ που κατέφυγε στη Νορβηγία τον Ιανουάριο είπε ότι είδε μέλη της εσωτερικής ασφάλειας της Βάγκνερ να ασκούν βάναυση μεταχείριση σε νεοσύλλεκτους κρατουμένους, συμπεριλαμβανομένης της εκτέλεσης τους.

Ο ιδρυτής και πρόεδρος της ομάδας Wagner, Γιεβγκένι Πριγκόζιν, εν ώρα «κατήχησης» νοεσυλλέκτων.

Η εκπαίδευση μάχης, ορισμένη από βετεράνους των ειδικών δυνάμεων της Ρωσίας, ήταν σύντομη αλλά εντατική, σύμφωνα με τους άνδρες. Ουκρανοί και δυτικοί αξιωματούχοι λένε ότι ο Βάγκνερ στέλνει κακώς προετοιμασμένους μαχητές σε βέβαιο θάνατο στην ανατολική Ουκρανία. Ο Μάικ Κόφμαν, εμπειρογνώμονας στον ρωσικό στρατό στη δεξαμενή σκέψης CNA της κομητείας Άρλινγκτον της Βιρτζίνια, είπε στο Reuters ότι η εκπαίδευση δύο έως τριών εβδομάδων που έλαβαν οι νεοσύλλεκτοι θα ήταν απίθανο να τους φέρει σε ταχύτητα, ακόμη και αν ορισμένες άνδρες είχαν προηγούμενη στρατιωτική εμπειρία.

«Χρειάζεται χρόνος για να μάθεις τα βασικά της μάχης, να λάβεις ατομική εκπαίδευση και χρειάζεσαι επίσης κάποια συλλογική εκπαίδευση ως μονάδα πάνω από αυτό – μερικές εβδομάδες από μόνες τους δεν θα κάνουν τόσα πολλά για σένα», είπε ο Κόφμαν στο Reuters. Ένα πιο αυστηρό πρόγραμμα εκπαίδευσης θα διαρκούσε αρκετούς μήνες.

Και οι πέντε πρώην κρατούμενοι εξέφρασαν μια άγρια πίστη στον Πριγκόζιν επειδή τους έδωσε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Αν και το Reuters δεν μπόρεσε να επιβεβαιώσει ανεξάρτητα τους λογαριασμούς των ανδρών για την υπηρεσία τους, πολλές από τις λεπτομέρειες ήταν συνεπείς μεταξύ τους. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας και η ποινική υπηρεσία δεν απάντησαν σε λεπτομερείς ερωτήσεις για αυτό το άρθρο, ούτε οι Prigozhin και Wagner. Ο Πριγκόζιν είχε προηγουμένως περιγράψει τον Βάγκνερ ως «πιθανώς τον πιο έμπειρο στρατό που υπάρχει στον κόσμο σήμερα» και είπε ότι το ποσοστό απωλειών του είναι συγκρίσιμο με άλλες ρωσικές μονάδες.

Από τη φυλακή στο μέτωπο της Ουκρανίας

Όταν ο Πριγκόζιν άρχισε να περιοδεύει στο εκτεταμένο ποινικό σύστημα της Ρωσίας το καλοκαίρι του 2022 προσφέροντας χάρη σε όσους συμφώνησαν να πολεμήσουν στην Ουκρανία, η είδηση διαδόθηκε γρήγορα μεταξύ των κρατουμένων.

Ο Rustam Borovkov, από τη μικρή πόλη Porkhov, κοντά στα σύνορα της Ρωσίας με την Εσθονία, ήταν ένας από τους τέσσερις άνδρες που γυρίστηκαν στη βεράντα του τελευταίου ορόφου. Τα αρχεία του δικαστηρίου δείχνουν ότι ο 31χρονος βρισκόταν σε ποινή 13 ετών για ανθρωποκτονία και κλοπή στα τέλη Ιουλίου, όταν ο Πριγκόζιν έφτασε στη φυλακή του, Ποινική Αποικία Νο. 6 στη δυτική περιοχή Pskov της Ρωσίας. Ο Borovkov και δύο φίλοι είχαν διαρρήξει ένα σπίτι για να κλέψουν οινοπνευματώδη ποτά, σύμφωνα με τα δικαστικά έγγραφα. Ένα από αυτά χτύπησε τον ιδιοκτήτη του σπιτιού, με αποτέλεσμα να πεθάνει.

Ο Borovkov είχε ακούσει από κρατούμενους στην Αγία Πετρούπολη ότι ο Prigozhin ταξίδευε από φυλακή σε φυλακή αναζητώντας νεοσύλλεκτους. «Ήξερα αμέσως ότι θα πήγαινα», είπε στο Reuters, «ακόμα και πριν έρθει σε εμάς».

Στιγμιότυπο από το επιχειρησιακό κέντρο της ομάδας Wagner στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας.

Ο Borovkov είπε ότι στάθηκε μαζί με αρκετές εκατοντάδες άλλους κρατούμενους για να ακούσει τον Prigozhin να μιλάει. Τους δόθηκε προθεσμία τριών ημερών για να αποφασίσουν αν θα συμμετάσχουν στον Βάγκνερ με αντάλλαγμα την ελευθερία. Περίπου 40 εγγράφηκαν και μετά από τρεις ημέρες και ένα τεστ πολυγράφου, με στόχο τον ξεριζωμό των τοξικομανών, πήγαν στον πόλεμο.

Δύο μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο, καθώς η αντεπίθεση της Ουκρανίας συνέχιζε ρυθμό, εμφανίστηκε μια ταινία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον Πριγκόζιν να λέει στους κατάδικους στην περιοχή του ποταμού Βόλγα στο Μαρί Ελ ότι είχαν μόνο πέντε λεπτά για να πάρουν μια απόφαση – και εκείνοι που άλλαξαν μυαλά μετά την ένταξη θα πυροβολούνταν ως λιποτάκτες.

Σε ένα άλλο βίντεο, που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, ο Prigozhin λέει στους κατάδικους ότι οι μαχητές αμείβονται με 100.000 ρούβλια (1.300 $) μηνιαίως, με τη δυνατότητα πρόσθετων μπόνους. Αυτό είναι πολύ υψηλότερο από τον μέσο μηνιαίο μισθό της Ρωσίας που είναι περίπου 65.000 ρούβλια. Αλλά ο Borovkov είπε στο Reuters ότι το μόνο κίνητρό του για να ενταχθεί στην Βάγκνερ ήταν η υπόσχεση για χάρη. «Έχω ένα μικρό παιδί. Ήθελα να επιστρέψω στην οικογένειά μου». Είπε ότι οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι προσπάθησαν να τον πείσουν να μην πάει επειδή έπαιξε σημαντικό ρόλο ως επικεφαλής της ιατρικής μονάδας του κελλιού του.

Ο έξι φορές καταδικασμένος κλέφτης Yevgeny Kuzhelev είπε ότι η αίσθηση του πατριωτικού καθήκοντος τον τράβηξε στον Βάγκνερ. Ο 29χρονος υπηρετούσε στη νοτιοδυτική περιοχή Σαμάρα της Ρωσίας για κλοπή κονιάκ, μπύρας και στιγμιαίο καφέ από σούπερ μάρκετ στην πόλη Togliatti που κατασκευάζει αυτοκίνητα του Βόλγα, σύμφωνα με δικαστικά έγγραφα.

«Με καταδίκασαν σε 3 χρόνια και 7 μήνες και είχα ήδη εκτίσει δύο χρόνια. Οπότε δεν μου έμεινε πολύ. Αλλά πήγα ούτως ή άλλως. Γιατί; Το σκέφτηκα και είμαι σίγουρος ότι αν ήμουν ελεύθερος εκείνη την εποχή, θα είχα πάει εκατό τοις εκατό να πολεμήσω. Θα πήγαινα ως εθελοντής», είπε. «Θυμάμαι πώς από τον Φεβρουάριο, όταν ξεκίνησαν όλα, έπαιρνα τηλέφωνο τη θεία μου κατά καιρούς από τη φυλακή. Μου έλεγε συνέχεια ότι αυτός ο φίλος σου πήγε [στην Ουκρανία], μετά άλλος ένας, μετά τρίτος, τέταρτος… Και ήξερα ότι θα έκανα το ίδιο».

Ο Kuzhelev είπε ότι η διαδικασία στρατολόγησης κράτησε περίπου δύο εβδομάδες και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι κρατούμενοι ήταν ελεύθεροι να υποχωρήσουν χωρίς συνέπειες. Όσοι κατατάχθηκαν μεταφέρθηκαν σε χωριστά καταλύματα στη φυλακή, όπου συνάντησαν νέο σεβασμό από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους.

«Μεταξύ μας υπήρχε ένας άνδρας που εξέτιε ποινή κάθειρξης 25 ετών», είπε ο Kuzhelev. «Του έμειναν λίγοι μήνες από τη θητεία του και υπέγραψε. Οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι τον ρώτησαν: «Τι στο διάολο κάνεις;» Και τους είπε: «Όλα καλά, πάω.» Πώς να μην σεβαστείτε μια τέτοια απόφαση;» Το Reuters δεν μπόρεσε να εξακριβώσει την ταυτότητα του κρατούμενου ή τι του συνέβη.

«Ήταν ξεκάθαρο ότι επρόκειτο ΝΑ ΠΕΘΑΝΟΥΝ»

Ο Πριγκόζιν έχει πει προηγουμένως ότι οι κατάδικοι μαχητές του Βάγκνερ περνούν ένα μήνα κάνοντας αυστηρές ασκήσεις μάχης, κοιμούμενοι μόνο τέσσερις ώρες την ημέρα. Οι μαχητές που μίλησαν στο Reuters δήλωσαν ότι έλαβαν δύο έως τρεις εβδομάδες εντατικής και καλά οργανωμένης εκπαίδευσης. Κάποιοι το πιστώνουν ότι τους έσωσε τη ζωή.

“Ήταν καταπληκτικό. Τόση αδρεναλίνη. Μακάρι όλοι οι πραγματικοί άντρες να προσχωρήσουν στον Βάγκνερ». Αντρέι Γιαστρεμπόφ, 22χρονος νεοσύλλεκτος Βάγκνερ

Ο πόλεμος στην Ουκρανία επιβαρύνει τη στρατιωτική ικανότητα της Ρωσίας. Στα τέλη του περασμένου έτους, ο Πούτιν ανακοίνωσε την κινητοποίηση εφέδρων στο στρατό. Θα λάμβαναν εκπαίδευση μόλις 10 έως 20 ημερών πριν από την ανάπτυξη στο μέτωπο. Η βασική εκπαίδευση για τους πεζούς στους στρατούς των ΗΠΑ και της Βρετανίας είναι περίπου 22 εβδομάδες.

Ένας από τους στρατολογημένους κατάδικους είπε στο Reuters ότι ταξίδεψε σε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης Βάγκνερ στο ελεγχόμενο από τη Ρωσία τμήμα της περιοχής Λουχάνσκ της ανατολικής Ουκρανίας. Ο Borovkov είπε ότι η εκπαίδευση διεξήχθη από πρώην μέλη των ειδικών δυνάμεων της Ρωσίας. «Όλα ήταν οργανωμένα στο υψηλότερο επίπεδο», είπε ο Borovkov, ο οποίος στο παρελθόν υπηρετούσε με τη στρατιωτική δύναμη που προστατεύει τους ρωσικούς σιδηροδρόμους. «Δεν ήταν ότι μου έδωσαν ένα πολυβόλο, μου έδειξαν πώς να πυροβολώ και αυτό είναι. Όχι, εξήγησαν τα πάντα και μάλιστα με μεγάλη λεπτομέρεια. Εξόρυξη, αποναρκοθέτηση, τακτική, σκοποβολή, σωματική προπόνηση. Τα παντα.”

Οι άνδρες που μίλησαν στο Reuters είπαν ότι οι περισσότεροι από τους κρατούμενους που προσχώρησαν στον Βάγκνερ είχαν κάποιου είδους στρατιωτική εμπειρία. Είχαν υπηρετήσει προηγουμένως ως στρατεύσιμοι στο πλαίσιο του ρωσικού στρατού ενός έτους ή ως επαγγελματίες στρατιώτες. Οι κατάδικοι με τη μεγαλύτερη στρατιωτική εμπειρία διορίστηκαν διοικητές τμημάτων, είπαν δύο από τους άνδρες.

• Wagner Group
• ομάδα Wagner
• οΥΚΡΑΝΊΑ