Βασίλης Λυμπέρης: Ο τελευταίος θανατοποινίτης που εκτελέστηκε στην Ελλάδα – Το άγριο έγκλημα του

Ο δημοσιογράφος Νίκος Γερακάρης με άρθρο του στην έντυπη έκδοση των Νέων, αναφέρεται στην τελευταία εκτέλεση που συνέβη επί ελληνικού εδάφους.

Mισός αιώνας και ένα έτος συμπληρώθηκαν από την τελευταία εκτέλεση στην Ελλάδα. Εγινε στις 25 Αυγούστου 1972 στο Πεδίο Βολής Ηρακλείου Κρήτης, στη θέση Δύο Αοράκια, όπου βρίσκεται σήμερα ένα θαυμάσιο γήπεδο μπάσκετ. Ο εκτελεσθείς ήταν ο Βασίλης Λυμπέρης, που είχε καταδικαστεί «τετράκις εις θάνατον» για τη δολοφονία της πεθεράς του, της συζύγου του και των δύο μικρών παιδιών τους.

Το φονικό

Ο Βασίλης Λυμπέρης πήγε στο σπίτι στο Χαλάνδι όπου έμενε η εν διαστάσει σύζυγος του με τα παιδιά τους και με την μητέρα της. Μαζί με άλλους τρεις συνεργούς, άνοιξε την πόρτα, μπήκε μέσα ενώ κοιμόντουσαν όλοι και περιέλουσε τα πάντα με 3 μπιτόνια βενζίνη.

Ύστερα με ένα σπίρτο που είχε αγοράσει από το περίπτερο δίπλα στο σπίτι, έβαλε φωτιά στον χώρο. Τα μωρά του ξεψύχησαν σχεδόν αμέσως. Η σύζυγος του βγήκε από το δωμάτιο και τον ρώτησε τι κάνει εκεί. Τότε την έσπρωξε και την κλείδωσε μέσα.

Στη συνέχεια και ενώ το σπίτι λαμπάδιαζε βγήκε με τους συνεργούς του και κλείδωσε την πόρτα. Μέσα στο σπίτι κάηκαν όλοι. Όταν η πυροσβεστική έσβησε το πρωί τις φλόγες βρήκε απανθρακωμένα και δυο μικρά κορμάκια. Ήταν η κόρη του και ο γιος του. Η πεθερά του ήταν νεκρή και αυτή ενώ η σύζυγος μεταφέρθηκε με βαριά εγκαύματα στο νοσοκομείο όπου και ξεψύχησε μετά από λίγες ώρες.

Το δικαστήριο

Ο Λυμπέρης άκουσε παγερά ατάραχος τον πρόεδρο του πενταμελούς κακουργιοδικείου της Αθήνας να τον καταδικάζει «τετράκις εις θάνατον». Μια φορά σε θάνατο για κάθε ζωή που πήρε. Ο ένας συνεργός του  – ο μόλις 18 χρονών –  Πάυλος Αγγελόπουλος καταδικάστηκε και εκείνος σε θάνατο ενώ οι άλλοι δυο σε μικρότερες ποινές.

Η εκτέλεση του δολοφόνου θα γινόταν τους επόμενους μήνες. Προηγουμένως είχε δικαίωμα να ζητήσει να του δοθεί χάρη και να αποφύγει το εκτελεστικό απόσπασμα. Όπως και έκανε.

Η εκτέλεση

Το ξημέρωμα της 25^ης Αυγούστου στις φυλακές της Αλικαρνασσού στο Ηράκλειο της Κρήτης ο διευθυντής των φυλακών, ανακοίνωσε στον Βασίλη Λυμπέρη ότι η αίτηση χάριτος που είχε υποβάλλει, απορρίφθηκε. Με το πρώτο φως του ήλιου θα γινόταν η εκτέλεση της ποινής του.

Όπως περιγράφουν από εκείνη τη στιγμή και μετά ο δολοφόνος των 4 ανθρώπων, δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη. Έτρεμε και ακόμη και το τελευταίο τσιγάρο που ζήτησε από έναν δεσμοφύλακα δεν ήταν σε θέση να το καπνίσει. Είχε μόνο λίγα λεπτά ζωής.

Με τρεμάμενο χέρι δίνει ένα διπλωμένο χαρτάκι στον δεσμοφύλακα. «Για τη μάνα μου» του λέει. Ήταν το τελευταίο του γράμμα στο οποίο ζητούσε συγχώρεση για τον πόνο που της προκάλεσε σε κείνη και στα αδέλφια του.

Καμία συγνώμη στο γράμμα για τα θύματα του. Καμία συγνώμη για την κόρη του 2μιση χρονών και τον γιο του ενός έτους. Καμία συγνώμη για την σύζυγο του. Σαν να μην υπήρξαν ποτέ.

Οι δεσμοφύλακες τον οδήγησαν στον χώρο της εκτέλεσης. ήταν το πεδίο βολής της Σχολής Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού (ΣΕΑΠ) στην περιοχή Δυο Αοράκια στο Ηράκλειο. Εκεί τον περίμενε ένα δωδεκαμελές εκτελεστικό απόσπασμα.

Το απόσπασμα

Η δολοφονία είχε συγκλονίσει όλη την Ελλάδα. Η εκτέλεση δια τουφεκισμού απαιτεί εθελοντές. Δώδεκα εθελοντές. Νωρίτερα εμφανίσθηκαν 30 εθελοντές από τη μονάδα της ΣΕΑΠ στον διοικητή πρόθυμοι να λάβουν μέρος στο εκτελεστικό απόσπασμα και να γίνουν και εκείνοι κομμάτι της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης.

Επιλέγηκαν 12, και από αυτούς στα τουφέκια M-1 που χρησιμοποιούσαν είχαν σφαίρες τα 6. τα άλλα έξη είχαν άσφαιρα για να μην ξέρει κανείς με σιγουριά ποιος τον σκότωσε.

Σε λίγα λεπτά το «πυρ» του επικεφαλής υπολοχαγού ακολούθησε μια ομοβροντία και ο Βασίλης Λυμπέρης σε ηλικία 27 ετών έπεφτε από τις σφαίρες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Θα ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που εκτελέστηκε στην Ελλάδα.

Η χαριστική βολή

Χρέος του επικεφαλής του αποσπάσματος είναι να δίνει μετά την χαριστική βολή στο κεφάλι του θύματος, σε περίπτωση που εκείνο ζούσε ακόμη και ψυχορραγούσε. Ο υπολοχαγός του αποσπάσματος, όπλισε αλλά δεν κατάφερε ποτέ να τραβήξει την σκανδάλη. Ο Λυμπέρης ψυχορραγούσε, δεν είχε πεθάνει.

Διατάζει τον επιλοχία του αποσπάσματος να δώσει εκείνος την χαριστική βολή. Και εκείνος όμως λυγίζει. Αφήνει το περίστροφο του στην άκρη και παίρνει ένα αυτόματο. Γυρίζει το βλέμμα του αλλού για να μην κοιτάζει τον Λυμπέρη να βγαίνει η ψυχή του, και πατάει τη σκανδάλη.

Το αυτόματο ξέρασε μια ολόκληρη ριπή που γάζωσε το κορμί του θανατοποινίτη δολοφόνου από το κεφάλι μέχρι τα πόδια. Η βολή αυτή παραμόρφωσε το πρόσωπο του.

Ο συνεργός

Την ίδια μέρα και ώρα επρόκειτο να εκτελεστεί στην Κέρκυρα και ο άλλος καταδικασθείς για την ίδια υπόθεση, Παύλος Αγγελόπουλος. Νωρίτερα είχε κατατεθεί και για εκείνον αίτηση προς το Συμβούλιο Χαρίτων, η οποία επίσης απορρίφθηκε, όμως με ψήφους 4 προς 3.

Τη γνωμοδότηση του συμβουλίου υπέγραψε ο υπουργός Δικαιοσύνης Άγγελος Τσουκαλάς, δεν την επικύρωσε όμως ο αντιβασιλέας (δηλαδή ο δικτάτορας Παπαδόπουλος).

Τελικά με το σκεπτικό του νεαρού της ηλικίας (δεν είχε συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του κατά τη στιγμή της τέλεσης του εγκλήματος) η εκτέλεση ανεστάλη, ενώ το 1975 μετατράπηκε σε ισόβια κάθειρξη.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 του απονεμήθηκε χάρη και αποφυλακίστηκε, έχοντας μείνει πάνω από 20 χρόνια στη φυλακή.

Ωστόσο εκτελέσεις δεν έγιναν μόνο για εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Πολλοί ήταν οι εκτελεσμένοι για πολιτικά αδικήματα, κυρίως τα προηγούμενα χρόνια, ιδιαίτερα δε κατά τη διάρκεια του τριετούς εμφυλίου πολέμου, αλλά και για λίγα χρόνια ακόμη.

Περισσότερο γνωστή, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παγκοσμίως, ήταν η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη και των Δημήτρη Μπάτση, Νίκου Καλούμενου και Ηλία Αργυριάδη. Ανδρες και οι τέσσερις.

Πολλοί νεότεροι ερωτούν αν είχαν εκτελεστεί τότε και γυναίκες για πολιτικά αδικήματα. Η απάντηση είναι «Ναι». Θυμάμαι έντονα την εκτέλεση του Βασίλη Λυμπέρη, που την «έζησα», ως δημοσιογράφος από απόσταση λίγων μέτρων.

Θυμάμαι, όμως, αμυδρά και την εκτέλεση γυναίκας, που έγινε πριν από 76 χρόνια. Ημουν τότε επτά ετών και είχα εντυπωσιαστεί ακούγοντας τον πατέρα μου να διαβάζει δυνατά το σχετικό ρεπορτάζ στην εφημερίδα.

Μεταφέρω, συνοπτικά:

Από το Εκτακτο Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης είχαν καταδικαστεί σε θάνατο δύο πολύ νέοι άνθρωποι. Η Κούλα Ελευθεριάδη και ο Γρηγόρης Ελευθεριάδης. Σύμπτωση: απλή συνωνυμία, καμία συγγενική σχέση, αμφότεροι ένθερμοι υπερασπιστές της πολιτικής του ΚΚΕ. Ακουσαν την καταδικαστική απόφαση με ψυχραιμία μεγάλη. Με ακόμη εντυπωσιακότερη ψυχραιμία βγήκαν ύστερα από λίγες ημέρες από την πόρτα των φυλακών του Επταπυργίου δεμένοι χέρι-χέρι.

Η Κούλα κοντοστάθηκε, άφησε ελεύθερα τα μαλλιά της και έριξε μια γρήγορη ματιά στον γαλάζιο Θερμαϊκό. Ακολούθησε η πορεία προς το γειτονικό πευκοδάσος. Ενας ιερέας, στρατιώτες και υπάλληλοι των φυλακών.

Στο ξέφωτο, μπροστά από το νεκροταφείο του Αγίου Παύλου, ανέμεναν ο βασιλικός επίτροπος, ένας γιατρός και οι στρατιώτες του εκτελεστικού αποσπάσματος. Στα έξι μέτρα απ’ αυτούς οδηγήθηκαν οι δύο μελλοθάνατοι, χωρίς να υπάρχει ούτε μια μικρή σύσπαση στα πρόσωπά τους.

Στην ερώτηση ποια είναι η τελευταία τους επιθυμία, ο Γρηγόρης απάντησε: «Καμία». Η Κούλα είχε μία παράκληση. Εβγαλε το ρολόι της και ζήτησε να το δώσουν στη μικρότερή της αδερφή.

Ακολούθησε η ομοβροντία. Ο Γρηγόρης και η Κούλα έπεσαν στο χώμα. Νεκρός ο πρώτος, όχι η Κούλα, που είχε παρασυρθεί λόγω της κοινής χειροπέδης.

Προφανώς, οι στρατιώτες σημάδεψαν μόνο τον Γρηγόρη. Δεν «τους έκανε καρδιά» να πυροβολήσουν την κοπέλα. Υπήρχε όμως εκεί ο βασιλικός επίτροπος και έδωσε αμέσως, επιτακτικά, την εντολή για τη χαριστική βολή στο κεφάλι και του Γρηγόρη και της Κούλας!

• Βασίλης Λυμπέρης
• εκτέλεση
• Ελλάδα
• Νίκος Γερακάρης