Ένα μουσείο (ξανα)γεννιέται στην Πλάκα

Το κτιριακό συγκρότημα που θα στεγάσει το νέο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης είναι μια πραγματική «αυλή των θαυμάτων», όπως διαπίστωσε σε πρόσφατη επίσκεψή του ο αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης.

Τα μεγάλα οικοδομικά έργα που συντελούνται αυτή τη στιγμή στον χώρο του πολιτισμού στην Αθήνα είναι δύο. Το ένα είναι το Acropole Palace επί της Πατησίων, το γνωστό ξενοδοχείο που αφού πέρασε του λιναριού τα πάθη –ακόμα και από τα χέρια του Μπατατούδη πέρασε-, λεηλατήθηκε και παραδόθηκε στις φλόγες, μεταμορφώνεται σε κυψέλη πολιτισμού, με έμφαση στη σύγχρονη δημιουργία. Το δεύτερο είναι το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, το οποίο ετοιμάζεται πυρετωδώς στο  οικοδομικό τετράγωνο το οποίο περιβάλλεται από τις οδούς Άρεως, Βρυσακίου, Κλάδου και Αδριανού στην Πλάκα. Και σε αυτή την περίπτωση δεν πρόκειται για ένα κτιριακό συγκρότημα που δημιουργείται εξαρχής αλλά για ένα συγκρότημα ιστορικών κτιρίων τα οποία πρέπει να ανασκαφούν, να στερεωθούν, να καθαριστούν από άστοχες παρεμβάσεις και να αποκατασταθούν βάσει σχεδίου ώστε να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες ενός μουσείου σύγχρονης αντίληψης.

Ο αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού Νίκος Ξυδάκης σε πρόσφατη επίσκεψή του στο εργοτάξιο περιέγραψε το υπό κατασκευή Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης ως εξής: «Πρόκειται για ένα πολιτιστικό πύκνωμα, έναν θύλακα της νεότερης ελληνικής ιστορίας με εμφανείς τις ρίζες στην αρχαιότητα, τον Μεσαίωνα και τους οθωμανικούς χρόνους. Πάνω απ’ όλα είναι ένα ζωντανό μουσείο του εαυτού του, δηλαδή της πολυκύμαντης ιστορικής συνέχειας του αστικού βίου και του λαϊκού πολιτισμού».

Και πράγματι, η ιστορία είναι παρούσα σε κάθε σημείο, αφού στο συγκεκριμένο οικοδομικό τετράγωνο εντοπίζονται ερείπια του υστερορωμαϊκού τείχους που έχουν εντοιχιστεί σε νεότερα κτίσματα, εκεί συγκέντρωσε ο Έλγιν τα λεηλατημένα Γλυπτά του Παρθενώνα προκειμένου να τα φυγαδεύσει στη Βρετανία, εκεί, στο εκκλησάκι του Άγιου Ελισαίου, έψελνε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης.

Το μουσείο όταν θα ανοίξει στο κοινό το καλοκαίρι του 2017 θα στεγάζει συλλογές που θα αριθμούν συνολικά περί τα 20.000 αντικείμενα. Ανάμεσά τους μοναδικά δείγματα υφαντικής, τοπικών ενδυμασιών, θεάτρου σκιών, αργυροχοΐας, μεταλλοτεχνίας, ξυλογλυπτικής, κεραμικής και λαϊκής ζωγραφικής από την Ελλάδα αλλά και χώρες του εξωτερικού όπου έζησαν και έδρασαν Έλληνες. Παράλληλα θα λειτουργούν χώροι εκπαιδευτικών προγραμμάτων και περιοδικών εκθέσεων, ταινιοθήκη, φωτογραφικό αρχείο κ.α.

Όπως επισήμανε η Διευθύντρια του ΜΕΛΤ και του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Οργάνων- Συλλογή Φοίβου Ανωγειανάκη κυρία Έλενα Μελίδη, «Το όραμά μας δεν είναι ένα, ακόμα, αντικειμενοκεντρικό μουσείο, αλλά η ενθάρρυνση τής βιωματικής προσέγγισης των ενοτήτων. Η κυρίαρχη ιδέα είναι ότι ο νεότερος ελληνικός πολιτισμός έχει συμβάλει καθοριστικά στη συγκρότηση της ταυτότητας του σύγχρονου Έλληνα και η νέα στέγη του μουσείου θα μας βοηθήσει να εντοπίζουμε εκείνα τα στοιχεία που μας ενώνουν και μας διαφοροποιούν από άλλους λαούς. Φιλοδοξούμε να παραδώσουμε ένα σύγχρονο μουσείο όπου, χάρη και στον τρόπο παρουσίασης με νέες τεχνικές, ο επισκέπτης θα αναστοχάζεται  μεταξύ παρελθόντος και παρόντος».

Ενδιαφέρον παραλειπόμενο

Πριν από ένα μήνα περίπου τεχνίτες που εργάζονταν στο κτίριο Κ του συγκροτήματος, καθώς αφαιρούσαν τους παλιούς σοβάδες, ανακάλυψαν έκπληκτοι ένα «θησαυρό»: 50 αργυρά μαχαιροπήρουνα που χρονολογούνται περίπου στο 1880, τα οποία είχαν τοποθετηθεί εκεί για λόγους προστασίας. Επίσης αποκαλύφθηκαν δυο ξιφολόγχες που εντοπίστηκαν κάτω από το δάπεδο μιας αυλής, ξύλινα ψυγεία πάγου και ένα παιδικό παιχνίδι, ένα αλογάκι από πεπιεσμένο χαρτί, που ανακαλύφθηκε στο πατάρι ενός σπιτιού. Τα αντικείμενα, που σώζονται σε εξαιρετική κατάσταση, φυλάσσονται σήμερα προκειμένου να προστεθούν στα εκθέματα του μουσείου.

• Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης
• Νίκος Ξυδάκης
• υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού