Πρόκληση Oruc Reis: Ενημερώνει τους πολιτικούς αρχηγούς ο Μητσοτάκης – Τα ατού της Ελλάδας στη διένεξη με την Τουρκία

Κορυφώθηκαν οι προκλήσεις της Τουρκίας καθώς τελικά υλοποίησε τις απειλές της για έξοδο του ερευνητικού σκάφους Oruc Reis για την διενέργεια ερευνών σε περιοχή εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, και αφού είχε προηγηθεί η σχετική NAVTEX, ως αντίδραση στην ιστορική συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για την τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ. Η κυβέρνηση παρακολουθεί με ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση τις κινήσεις του τουρκικού πλοίου και έχει θέσει ήδη σε εφαρμογή του σχέδιό της για διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας, την ώρα που ο πρωθυπουργός σήμερα αναμένεται να έχει γύρο τηλεφωνικών επαφών με τους πολιτικούς αρχηγούς, ώστε να τους ενημερώσει για τις τουρκικές προκλήσεις.

Συναγερμός

Αναμένοντας την τουρκική αντίδραση στην συμφωνία με την Αίγυπτο για την ΑΟΖ, η κυβέρνηση ήταν έτοιμη εδώ και μέρες για την εν λόγω πρόκληση της Άγκυρας, μια πρόκληση που είχε αναγγείλει ο ίδιος ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν την περασμένη Παρασκευή.

Άμεσα -με την έκδοση της προκλητικής NAVTEX, ξεκίνησε ένας διπλωματικός μαραθώνιος για την κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα έναντι των τουρκικών απειλών. Το πρωί της Δευτέρας, ο κ. Μητσοτάκης,  είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Ο κ. Μητσοτάκης ενημέρωσε τον κ. Μισέλ για τη συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο, αναφορικά με την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, καθώς και για τις ανησυχητικές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Λίγες ώρες αργότερα, ο πρωθυπουργός συνομίλησε τηλεφωνικά και με τον Γενικό Γραμματέα του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ, μεταφέροντας του το οργισμένο μήνυμα για τη στάση που κρατάει το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο. Τόνισε σε αυτό το πλαίσιο πως η πολιτική των ίσων αποστάσεων είναι αντιπαραγωγική και μη αποδεκτή.

Το μεγάλο ατού της Ελλάδας

Όπως έγραψε το Newpost, ένα ισχυρό ατού στα χέρια της Ελλάδας μετά τη συμφωνία για την ελληνοαιγυπτιακή ΑΟΖ είναι ότι πλέον η διαφορά με την Τουρκία δεν είναι διμερής όπως εξελάμβανε το ΝΑΤΟ την ελληνο-τουρκική, αλλά είναι πολυμερής οπότε επιβάλλεται η παρέμβαση του. Αλλωστε:

*Το άρθρο 4 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου επιτρέπει σε οποιαδήποτε χώρα – μέλος (έθνος σύμφωνα με την νατοϊκή ορολογία) να ζητήσει διαβουλεύσεις στην Συμμαχία αν «απειλείται η εδαφική του ακεραιότητα, πολιτική ανεξαρτησία και η ασφάλεια του».

*Ακόμη πιο σημαντικό, όμως, είναι το Άρθρο 5 του Συμφώνου που συνιστά ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, δηλαδή όταν δέχεται μία επίθεση χώρα – μέλος της Συμμαχίας να εκλαμβάνεται ως επίθεση εναντίον όλων.

Ο διεθνής παράγοντας

Όσον αφορά στον ΟΗΕ που συνηθίζει να παίζει το ρόλο του Πόντιου Πιλάτου σε κάθε ελληνοτουρκική κρίση, στριμώχνεται επίσης, διότι η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου για κοινή ΑΟΖ μετατρέπει σε πολυμερή την διμερή διένεξη. Σε τέτοιες περιπτώσεις το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι υποχρεωμένο να εμπλακεί και να προτρέψει τα εμπλεκόμενα μέρη να προσφύγουν στη Χάγη.

Κρίσιμος όμως είναι και ο ρόλος της Ουάσιγκτον που έχει καθοριστικό λόγο στο ΝΑΤΟ. Εκεί υπάρχουν δυο γραμμές, του Τραμπ που έχει σχέσεις με τον Ερντογάν και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που ζητάει τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και αναγνωρίζει υφαλοκρηπίδα στα ελληνικά νησιά.

Και αυτή η διχογνωμία ανάμεσα σε Λευκό Οίκο και Στέιτ Ντιπάρτμεντ έγινε εμφανής το βράδυ της Δευτέρας. Το αμερικανικό ΥΠΕΞ εξέδωσε μια σκληρή ανακοίνωση με την οποία καταδίκασε τις τουρκικές ενέργειες στην Ανατολική Μεσόγειο. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι βαθύτατα ανήσυχες από την πρόθεση της Τουρκίας για έρευνα σε φυσικούς πόρους, σε περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου που η Ελλάδα και η Κύπρος διεκδικούν δικαιοδοσία. Τέτοιες ενέργειες είναι προκλητικές και αυξάνουν εντάσεις στην περιοχή. Οι ΗΠΑ γνωρίζουν ότι η Τουρκία έχουν εκδώσει NAVTEX. Καλούμε την Τουρκία να σταματήσει τέτοια σχέδια για επιχειρήσεις που αυξάνουν τις εντάσεις στην περιοχή», τονίζεται στην ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Αλλά και η γερμανική κυβέρνηση επέκρινε τη νέα τουρκική NAVTEX. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, η Άγκυρα θα πρέπει να τηρήσει τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Η μη τήρηση τους θα οδηγούσε στην επιδείνωση της σχέση της με την ΕΕ. Όπως τόνισε ο ίδιος εκπρόσωπος, «περαιτέρω σεισμολογικές έρευνες αυτό το διάστημα θα έστελναν οπωσδήποτε το λάθος μήνυμα.» Το ζητούμενο αυτή τη στιγμή είναι η αποκλιμάκωση της έντασης. Η Ελλάδα και η Τουρκία θα πρέπει να διεξάγουν τον «προγραμματισμένο διάλογο». 

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τη Deutsche Welle, η γερμανική κυβέρνηση ως προεδρεύουσα της ΕΕ βρίσκεται σε διαρκή επαφή με την Αθήνα και την Άγκυρα, αλλά και με άλλες πρωτεύουσες και διεθνείς οργανισμούς για να αποσοβήσει την ελληνοτουρκική κρίση σύμφωνα με πληροφορίες της Deutsche Welle. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι σε αυτή την προσπάθεια συμμετέχει και η καγκελάριος. Ούτως ή άλλως αυτές τις ημέρες ήταν προγραμματισμένο να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον πρόεδρο Ερντογάν. 

Σύμφωνα με δε με το ΑΠΕ – ΜΠΕ που επικαλείται πηγές από την ΕΕ, η επόμενη Σύνοδος Κορυφής, που είναι προγραμματισμένη για το Σεπτέμβριο θα βάλει στο τραπέζι τα θέματα αυτά στην Ανατολική Μεσόγειο. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα ζητήματα που θα συζητηθούν είναι αυτό της Τουρκίας, ενώ περισσότερες λεπτομέρειες αναμένεται να δοθούν «όσο πλησιάζει η συνάντηση», επισημαίνει η ευρωπαϊκή πηγή.

Επιμένει στην προκλητική ρητορική η Άγκυρα

Ωστόσο τόσο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όσο και οι υπουργοί του επιμένουν να ρίχνουν «λάδι στη φωτιά», και επιμένουν στη διακηρυγμένη θέση τους για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο πρόεδρος της Τουρκίας σε δηλώσεις του μετά το υπουργικό συμβούλιο τόνισε επίσης πως η συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου δεν έχει βάση.

Πάντως ο Ερντογάν δήλωσε πως η Τουρκία είναι… έτοιμη για διάλογο: «Σας καλούμε βρούμε λύση. Είμαστε πάντα έτοιμη. Θα συνεχίσουμε να εφαρμόζουμε τα σχέδιά μας [για έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο] στο πεδίο και στη διπλωματία, μέχρι να επικρατήσει η κοινή λογική σε αυτό το ζήτημα».

«Ας βρούμε μια φόρμουλα που είναι αποδεκτή από όλους και προστατεύει τα δικαιώματα όλων [σ.σ. των δρώντων στην περιοχή]. Αυτοί που αγνοούν τις εκκλήσεις μας, σκοτεινιάζουν το μέλλον τους». Ο ίδιος υπογράμμισε ότι «δεν θα επιτρέψουμε να μας εγκλωβίσουν στις ακτές μας».

Λίγη ώρα νωρίτερα, σε εμπρηστικές δηλώσεις είχε προχωρήσει και εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας Χαμί Ακσόι. Συγκεκριμένα δήλωσε ότι «η κίνηση καλής θέλησης που κάναμε με διαμεσολάβηση της Ε.Ε. και της Γερμανίας δεν βρήκε ανταπόκριση» και πρόσθεσε: «Στην Μεσόγειο θα απογοητευτούν όσοι συμπεριφέρονται με την λογική πως όλα είναι δικά τους». Μάλιστα, κατηγόρησε τη χώρα μας πως αυτή είναι που αυξάνει την ένταση στην περιοχή.

Νωρίτερα, ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, είχε δηλώσει πως «σύμφωνα με πληροφορίες μας τα θαλάσσια σύνορα που καθορίζει το Κάιρο δεν παραβιάζουν την υφαλοκρηπίδα μας. Όμως είναι ξεκάθαρο πως ο καθορισμός της υφαλοκρηπίδας από την πλευρά της Ελλάδας παραβιάζει την τουρκική υφαλοκρηπίδα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Τσαβούσογλου και πρόσθεσε πως «με εντολή του προέδρου μας τα πλοία μας κατευθύνονται στην περιοχή».

Ο Τσαβούσογλου μίλησε για την τουρκική άποψη σχετικά με την συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου, «έτσι όπως φαίνεται έχουν γίνει υποχωρήσεις από τα κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών και της Κρήτης κι αυτό ουσιαστικά ενισχύει τις θέσεις μας. Αυτή η συμφωνία ( σ.σ. Ελλάδας -Αιγύπτου) μας συμφέρει ,διότι κανένας δεν μπορεί να μας πει πως προκαλούμε ένταση. Κανένας δεν μπορεί να πει να μην πάμε στις περιοχές αυτές. Κανένας δεν μπορεί να πει οτιδήποτε στις έρευνες και γεωτρήσεις που θα κάνει η Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Και όλοι είδαν πως η Ελλάδα δεν θέλει διάλογο» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε πως «η Συμφωνία της Ελλάδας με την Ιταλία, όπως κι αυτή (με την Αίγυπτο) ενισχύουν τις θέσεις μας πως τα νησιά δεν μπορούν να έχουν υφαλοκρηπίδα. Στο Ιόνιο δεν ξεκίνησαν την υφαλοκρηπίδα από τα νησιά».

• Oruc Reis
• τουρκικές προκλήσεις