«Αντίο Πεντέλη»: Η χαριστική βολή στη χλωρίδα της Αττικής – Τίποτα δε θα αντέχει να φυτρώσει στη γη

Εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα έχουν γίνει στάχτη σε αυτόν τον ορεινό όγκο της Αττικής τις τελευταίες δεκαετίες.

Ηταν ξανά Ιούλιος του 1995 όταν πυρκαγιά που ξέσπασε στον Αγιο Πέτρο, εφόρμησε σε Πικέρμι, Παλλήνη, Ντράφι, Ανθούσα και Πεντέλη. Κάηκε το δάσος της Ραπεντώσας από τον Αγιο Πέτρο ώς το Γερμανικό Νεκροταφείο. Επί τρεις ολόκληρες ημέρες η Πεντέλη φλεγόταν.

Κάηκαν περισσότερα από 150 σπίτια και πάνω από 100.000 στρέμματα δάσους.

Τρία χρόνια αργότερα, νέες πυρκαγιές από τον Νέο Βουτζά και την Ανθούσα αποτεφρώνουν για δεύτερη φορά τα καμένα καθώς και εκτάσεις πυκνού πευκοδάσους που είχε γλυτώσει από τη λαίλαπα του 1995. Στάχτη έγιναν επιπλέον 75.000 στρέμματα.

Νέα φωτιά εκδηλώθηκε τον Αύγουστο του 2000, κάηκε ξανά ό,τι είχε προλάβει να αναγεννηθεί με φυσικό τρόπο, ό,τι είχε καταφέρει να στεριώσει στο αποτεφρωμένο υπέδαφος, και όλα αυτά μέχρι το 2007.

Τότε ήταν που εκδηλώθηκε η μεγάλη πυρκαγιά στην Πάρνηθα, για την οποία οι επιστήμονες έλεγαν πως το οικοσύστημα θα χρειαζόταν 50 χρόνια για να ανακάμψει. Ομως μαζί με την Πάρνηθα, κάηκε και η Πεντέλη και χάθηκαν 10.000 στρέμματα βλάστησης.

Στις 21 Αυγούστου του 2009, μία νέα πυρκαγιά ξέσπασε στην περιοχή του Γραμματικού και επί τέσσερις μέρες, έκαψε συνολικά 210.000 στρέμματα, κυρίως πευκοδάσους.

Επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη βορειοανατολική Αττική, από την περιοχή του Γραμματικού και τον Μαραθώνα μέχρι το Πικέρμι και την Παλλήνη, κατακαίοντας στο ενδιάμεσο τμήμα της Πεντέλης στην περιοχή του Διονύσου.

Η περίμετρος της φωτιάς έφθασε σε μήκος τα 45 χιλιόμετρα. Εκτιμήθηκε ότι κάηκαν ή έπαθαν ζημιές περισσότερα από 150 σπίτια.

Το 2017, στην καρδιά του καλοκαιριού, η Βορειοανατολική Αττική απώλεσε ακόμη 39.000 στρέμματα γης.

Μόνο στα Καλύβια Θορικού κάηκαν στις 31 Ιουλίου 3.300 στρέμματα.

Στις 13 Αυγούστου εκδηλώθηκε πυρκαγιά στον Κάλαμο Αττικής και μέχρι την επόμενη ημέρα, το μέτωπο είχε επεκταθεί και μετρούσε 25 χιλιόμετρα. Ολη η νύχτα της 14ης Αυγούστου ήταν κόλαση με συνεχείς αναζωπυρώσεις.

Από τον Κάλαμο η πυρκαγιά επεκτάθηκε στον Βαρνάβα και κινήθηκε μέχρι την παραλία σε Αγίους Αποστόλους και Σέσι Γραμματικού. Κάηκαν σπίτια, κινδύνευσαν κάτοικοι και εκκενώθηκαν δύο κατασκηνώσεις.

Πριν από 22 χρόνια, μετά τις δύο ολέθριες πυρκαγιές του 1995 και του 1998, επιστήμονες έλεγαν ότι η Πεντέλη δεν είναι πια δάσος και δεν πρόκειται να ξαναγίνει ποτέ από μόνο του. Ερευνες καταδείκνυαν ότι η περιοχή, που μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν καλυμμένη από δάσος χαλεπίου πεύκης, μέσα στα τελευταία  χρόνια μετατράπηκε σε αστικό κέντρο και ο αριθμός των κατοίκων είχε αυξηθεί τουλάχιστον 12 φορές!

Εκείνη τη δεκαετία, που εκδηλώθηκαν οι δύο εφιαλτικές πυρκαγιές, το μεσογειακό πευκοδάσος της Πεντέλης ξεπέρασε τα όρια της φυσικής αντοχής του απέναντι στη φωτιά. Δεν είχε τη δύναμη, τα αποθέματα να αντιμετωπίσει τη διαταραχή που προκάλεσε η φωτιά, όπως θα το έκανε κάθε μεσογειακό δάσος που πλήττεται από πυρκαγιά σε χρονικό διάστημα 50 χρόνων.

Το δάσος της Πεντέλης υποβαθμίστηκε όχι τόσο από την πυρκαγιά του 1995 όσο από το γεγονός ότι ακολούθησε η μεγάλη φωτιά του 1998 που έπληξε ακριβώς την ίδια περιοχή. Ενώ, μετά τη φωτιά του 1995, ο κίνδυνος η περιοχή να χάσει τη φυσιογνωμία της (να αλλάξει η χρήση γης, να μειωθεί η πυκνότητα των πεύκων που προκύπτουν από φυσική αναγέννηση) και να διαβρωθεί το έδαφός της ήταν από μηδαμινός έως περιορισμένος, τρία χρόνια αργότερα τα αντίστοιχα δεδομένα άγγιξαν κόκκινο.

Όσο για τη χθεσινή μέρα, άνθρωποι έτρεχαν να σωθούν από την Πεντέλη που πέθαινε, ή που είχε πεθάνει ήδη.

• Πεντέλη
• Πικέρμι
• φωτιά