current views are: 1

2 Μαΐου 2019
Δημοσίευση20:17

WP για Βενεζουέλα: Γιατί απέτυχε το κάλεσμα του Γκουαϊδό σε εξέγερση – Πώς έμεινε στην εξουσία ο Μαδούρο

Τρεις διαπιστώσεις από την κρίση στη Βενεζουέλα

Δημοσίευση 20:17’
αρθρο-newpost

Τρεις διαπιστώσεις από την κρίση στη Βενεζουέλα

Δύο ημέρες μετά το κάλεσμα του αυτοανακηρυχθέντος προέδρου της Βενεζουέλας Χουάν Γκουαϊδό για εξέγερση κατά του καθεστώτος Μαδούρο, τα πράγματα λίγο – πολύ έχουν ξεκαθαρίσει, τουλάχιστον προς ώρας: Η απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε, αποδείχθηκε πως ο Μαδούρο ακόμη διατηρεί τον έλεγχο του στρατεύματος και το status quo στη λατινοαμερικάνικη χώρα διατηρήθηκε στην προϋπάρχουσα κατάσταση.

Η αμερικανική εφημερίδα Washington Post, σε ανάλυσή της, επιχείρησε να αποκωδικοποιήσει τις κινήσεις των βασικών συμμετεχόντων στην κρίση: Του Νικολάς Μαδούρο, του Χουάν Γκουαϊδό και του στρατού της Βενεζουέλας.

Όπως παρατηρεί η WP, οι αξιωματικοί του στρατού της Βενεζουέλας, αντιλήφθηκαν πως έχουν πολλά να χάσουν εάν ανταποκρινόταν στο κάλεσμα του Γκουαϊδό και  έδιωχναν τον Μαδούρο από την εξουσία. Η αντίδραση του στρατιωτικού κατεστημένου της Βενεζουέλας εδράζεται και στο γεγονός ότι τόσο ο Μαδούρο, όσο και ο προκάτοχός του, Ούγκο Τσάβες, δημιούργησαν παραστρατιωτικά και ένοπλα τμήματα, ώστε να προστατευτούν από ενδεχόμενη αυτομόληση αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων. Σύμφωνα με μελετητές, πρόκειται για μια στρατηγική «εξισορρόπησης», πρόκειται δηλαδή για την απόπειρα ενός καθεστώτος να οχυρωθεί από ενδεχόμενες λαϊκές επαναστάσεις ή στρατιωτικά κινήματα, δημιουργώντας μηχανισμούς ασφάλειας, τυφλά πιστούς στον εκάστοτε ηγέτη.

Τρεις είναι οι βασικές διαπιστώσεις που μπορούν να εξαχθούν από την περίπτωση της Βενεζουέλας κατά τη Washington Post:

1. Η στρατηγική της εξισορρόπησης είναι ένας αποδοτικός τρόπος αντιμετώπισης πραξικοπημάτων: Η εν λόγω στρατηγική περιλαμβάνει τη δημιουργία προεδρικών φρουρών, στρατιωτικοποιημένης αστυνομίας και άλλων δομών ασφαλείας ανεξάρτητων από τη διοικητική δομή των ενόπλων δυνάμεων.  Η ηγεσία μιας χώρας μπορεί να επιφορτίσει αυτές τις δομές με τον έλεγχο του στρατεύματος ή για την καταστολή των πολιτικών αντιφρονούντων. Αυτές οι δυνάμεις συνήθως σταθμεύουν κοντά σε σύμβολα πολιτικής δύναμης του εκάστοτε καθεστώτος, όπως προεδρικά μέγαρα τα οποία συχνά γίνονται στόχος πραξικοπημάτων.

Οι ηγέτες χρησιμοποιούν την εν λόγω στρατηγική γιατί είναι ένα αποδοτικό εργαλείο που θα τους κρατήσεις στην εξουσία. Ωστόσο, κατά της WP, δεν διασφαλίζει απαραίτητα ότι θα αποθαρρυνθούν στρατιωτικοί που ενδεχομένως να θελήσουν να προχωρήσουν σε ανατροπή του καθεστώτος. Η στρατηγική της εξισορρόπησης όμως, δίνει ένα τεράστιο πλεονέκτημα σε αυτόν που βρίσκεται στην εξουσία: Με την ενεργή παρουσία παραστρατιωτικών δυνάμεων σε σημεία – κλειδιά καθίσταται δυσκολότερη η επιστράτευση στρατιωτικών σε ενδεχόμενο πραξικόπημα, ενώ είναι σχεδόν αδύνατος ο έλεγχος των πληροφοριών όταν τίθεται σε εφαρμογή ένα τέτοιο σχέδιο. Ο τελευταίος όρος πρέπει να εκπληρωθεί απαραίτητα για να πετύχει ένα πραξικόπημα.

2. Η στρατηγική της εξισορρόπησης αυξάνει τον κίνδυνο αυτομολήσεων κατά τη διάρκεια λαϊκών εξεγέρσεων. Ωστόσο η εν λόγω στρατηγική μπορεί να αποδειχθεί μπούμερανγκ για έναν αυταρχικό ηγέτη. Η ακαδημαϊκή έρευνα για τη συμπεριφορά των ενόπλων δυνάμεων κατά τη διάρκεια μαζικών διαδηλώσεων δείχνει πως η στρατηγική της εξισορρόπησης μπορεί να είναι και ένας λόγος για να αυτομολήσουν μαζικά στρατιωτικοί ή να μείνουν ατάραχοι κατά τη διάρκεια των επεισοδίων.

Και αυτό γιατί, η στρατηγική της εξισορρόπησης τρώει πόρους για παραστρατιωτικές οργανώσεις που θα μπορούσαν να είχαν κατευθυνθεί στον τακτικό στρατό. Ως αποτέλεσμα, παρά το ύψος των στρατιωτικών δαπανών ενός αυταρχικού καθεστώτος, οι απλοί στρατιώτες πιστεύουν πως η θέση τους θα βελτιωθεί εάν σημειωθεί πολιτική αλλαγή. Επιπρόσθετα εάν τα πράγματα ξεφύγουν και σημειωθούν άγρια επεισόδια, στρατιώτες του τακτικού στρατού ενδεχομένως να αποστασιοποιηθούν και να αποφύγουν πράξεις βίας, για τις οποίες ίσως καταδικαστούν εάν τελικά υπάρξει πολιτική αλλαγή.

3. Πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Βενεζουέλα: Πώς όλα αυτά μεταφράζονται στην περίπτωση της λατινοαμερικάνικης χώρας; Είναι σαφές πως με τη χρήση του μηχανισμού εξισορρόπησης, μειώθηκαν δραματικά οι πιθανότητες επιτυχίας ενός πραξικοπήματος. Στην επαύριο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2002 ο τότε ηγέτης της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες σχημάτισε την Εθνική Πολιτοφυλακή, μια παραστρατιωτική δύναμη μεγέθους 2 εκατομμυρίων πολιτών. Τον Απρίλιο ο Μαδούρο – που έχει υπό την ηγεσία του την εν λόγω δύναμη- πρόσθεσε ακόμη ένα εκατομμύριο πολίτες.

Το 2017 επίσης, το καθεστώς δημιούργησε μια νέα ομάδα ειδικών δυνάμεων. Μπορεί ο στόχος της θεωρητικά να ήταν η καταπολέμηση του αυξανόμενου εγκλήματος στη λατινοαμερικάνικη χώρα, ωστόσο αναφορές διεθνών ΜΜΕ ανέφεραν πως στόχος ήταν πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος. Όλες αυτές οι παραστρατιωτικές οργανώσεις, κατά τη WP, έχουν μετατραπεί σε σημαντικά εργαλεία διατήρησης της εξουσίας για τον Μαδούρο.

Φυσικά, κανείς δεν εγγυάται πως όλοι αυτοί θα παραμείνουν πιστοί στον Μαδούρο. Και φυσικά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί τι θα γίνει εάν οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης πράγματι καταφέρουν να συγκεντρώσουν πολύ μεγαλύτερα πλήθη στους δρόμους. Έρευνες έδειξαν πως εάν ο Γκουαϊδό καταφέρει να δημιουργήσει συνθήκες γενικευμένης εξέγερσης, οι προσπάθειες του καθεστώτος να εξισορροπήσει την απώλεια λαϊκής νομιμοποίησης μέσω των ανεξάρτητων μηχανισμών ασφαλείας που έχει δημιουργήσει, ενδεχομένως να ωθήσουν το στράτευμα στο πλευρό της αντιπολίτευσης. Μέχρι τότε, καταλήγει η Washington Post, οι στρατιώτες έχουν καλούς λόγους να φοβούνται να στηρίξουν σαφώς τον αυτοανακηρυχθέντα πρόεδρο.


σχετικα αρθρα